Arhitektura i urbanizam

Impresum

Milena Milinković — 2023-12-25

Sadržaj

Milena Milinković — 2023-12-25

Transformacija institucionalne strukture urbanističkog planiranja u postsocijalističkoj tranziciji: primer Savskog keja na Novom Beogradu

Marija Maruna — 2023-12-11

Rad je posvećen istraživanju transformacije institucionalne strukture urbanističkog planiranja u periodu postsocijalističke tranzicije u Srbiji. Cilј je omogućavanje uvida u putanju modifikacije urbanističkog planiranja usled strukturnih promena društveno-ekonomskog i političkog sistema u vremenskom obuhvatu od 2000. godine do danas. U fokusu istraživanja su analiza promena uloge i pozicije institucija u procesima odlučivanja o urbanom razvoju, i posebno mehanizmi koji se u tim procesima koriste. Kroz hronološki pregled urbanističkih planova izabranih novobeogradskih blokova na Savskom keju posmatra se nekoliko aspekata procesa planiranja: (a) promene u planiranim namenama površina, (b) promene u učešću institucija u procesu planiranja i (c) promene u korišćenim mehanizmima u procesu planiranja. Rezultati istraživanja pokazuju da je tokom dve decenije postsocijalističke tranzicije urbanističko planiranje transformisano u pravcu: (a) klјučnog instrumenta za redistribuciju prostornih resursa u korist interesa privatnog kapitala, (b) centralizacije odlučivanja − u vertikalnom smislu kroz prošireni uticaj viših nivoa vlasti, a u horizontalnom smislu koncentracijom moći u okviru grupe donosilaca odluka na gradskom nivou i (c) razrade mehanizama donošenja odluka na samom kraju procesa planiranja i unutar uskog kruga institucija gradske vlasti, upotrebom instituta amandmana.

Beogradski opus arhitekte Milutina Jovanovića (1930-1941)

Jelena Gačić Ivanov — 2023-12-11

Milutin Jovanović pripada generaciji arhitekata koji su značajno doprineli urbanom i arhitektonskom razvoju Beograda između dva svetska rata. Međutim, pošto je izostala adekvatna valorizacija njegovog stvaralaštva, kompletan spisak ostvarenja i osnovni biografski podaci bili su potpuno nepoznati. Rekonstrukcijom opusa arhitekte Jovanovića, došlo se do hronološki sistematizovanih podataka o njegovom kretanju u arhitektonskoj struci. Svoj profesionalni angažman započeo je kao asistent na arhitektonskom odseku beogradskog Tehničkog fakulteta, da bi se kasnije posvetio privatnoj praksi. Tokom celokupnog međuratnog perioda, Jovanović je realizovao više desetina stambenih objekata i jedan hotel, a takođe je bio posvećen i drugim projektantskim zadacima. Bio je angažovan od strane imućnih predstavnika građanske klase – trgovaca, činovnika, lekara, preduzimača i mnogih drugih, za koje je projektovao pretežno reprezentativne stambene višespratnice širom centralnog gradskog jezgra. U skladu sa dešavanjima na arhitektonskoj sceni tog doba, poštujući zahteve naručilaca, svoja ostvarenja je realizovao u dva dominantna stilska pravca – akademizmu i modernizmu. Naročito je značajno otkriće građevina projektovanih u duhu modernizma, jer se dugo smatralo da je glavno stilsko oprelјenje arhitekte Jovanovića akademizam. S obzirom na nedostatak lične zaostavštine i celovitih istoriografskih izvora, istraživanje je bilo bazirano na proučavanju fonda Tehničke direkcije Grada Beograda pohranjenog u Istorijskom arhivu Beograda. Otud ovaj rad predstavlјa prvi monografski osvrt na život i delo arhitekte Milutina Jovanovića.

Bilbordizacija ulazaka u grad: Predio i rekadrirani identitet

David Radović — 2023-12-11

Rad istražuje postavlјanje bilborda na ulasku u grad i uticaj ovog fenomena na integritet i kulturni identitet grada. Polazna hipoteza je da nagomilavanje bilborda u ovom prostoru stvara vizuelno zagađenje koje uzrokuje višestruke probleme za kulturu grada, naročito kada se nalazi u zaštićenom području. Rad nastoji da ukaže na zapostavlјenost ovog prostora u trenutnom urbanističkom i društveno-kulturnom narativu i kroz koncept slike grada sugeriše na novoformirani predio rekadriranog identiteta. Istraživanje se kreće kroz studiju slučaja Jadranske magistrale u Crnoj Gori, dionica Jaz – Kotor, naime „bafer“ zone zaštićenog Prirodnog i kulturno-istorijskog područja Kotora. Cilј rada je da se prikaže slika grada i da se istakne ovaj urbani prostor kao faktor koji narušava kulturni identitet Kotora.

Nadstrešnice na stajalištima javnog gradskog prevoza u Beogradu: primer otvorenih javnih mikro-prostora u gradu

Milica Maksić Mulalić — 2023-12-11

„Mikro-prostori“ – javni gradski prostori male razmere - predstavlјaju značajan element u strukturi grada i u funkcionalnom i u estetskom pogledu. Zbog male razmere, njihov značaj se često zanemaruje od strane stručnjaka i investitora. U radu se opisuje koncept nadstrešnica na stajalištima javnog gradskog prevoza u Beogradu koje nastaju u periodu od 2007 do danas. Multiplikacijom osnovnog tipa i njegovih varijacija, gradi se prepoznatlјiv element gradske slike. Nadogradnjom osnovnog projekta, uvođenjem dodatnih elemenata iz repertoara modernog dizajna, „zelenih“ konstrukcija, „pametnih“ tehnologija, energetske efikasnosti itd. dodatno bi se afirmisao ovaj oblik gradskog prostora i doprineo ne samo komforu korisnika, kreiranju identiteta grada i javnog gradskog prevoza, već i opštim interesima kao što su bezbednost, zdravlјe i zaštita životne sredine.

Arhitektonski triptih u Bigovu

Milica Radosavljević — 2023-12-11

Kompleks Bigovo je arhitektonska celina koja se sastoji od tri objekta u selu Bigovo na crnogorskom primorju. Objekte su projektovali arhitekte Vasilije Milunović, Jelena Ivanović Vojvodić i Verica Krstić. Arhitektura kompleksa predstavlјa primer kontekstualnog funkcionalizma. Objekti su organski sjedinjeni sa terenom i rastinjem, a njihova forma i kompozicija se prirodno razvijaju iz okruženja. Autori su napravili diskretno moderno tumačenje tradicionalne arhitekture ovog područja. Objekat je otvoren prema moru, a unutrašnja organizacija omogućava svakoj prostoriji maksimalnu otvorenost.

Tri ugla arhitekture

Dijana Milašinović Marić — 2023-12-11

Galerija Doma vojske Srbije, 17. Maj − 2. juni 2023. (arhitekti: Vasilije Milunović, Jelena Ivanović Vojvodić i Verica Krstić), izložba povodom Velike nagrade 54. Majske izložbe ULUPUDS-a

Arhitekta Vladimir Lojanica

Dijana Milašinović Marić — 2023-12-11

Galerija fakulteta likovnih umetnosti, jun 2023. Izložba povodom Velike nagrade arhitekture Udruženja arhitekata Srbije za životno delo.

Savremeno u nasleđu - eksperimentalni modeli revitalizacije na primeru Vile Mozer arhitekte Milana Zlokovića

Aleksa Ciganović — 2023-12-11

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, 20.oktobar-20.novembar 2023. Izložba završnih radova generacije 2022/23 Master akademskih studija Unutrašnja arhitektura na Univerzitetu u Beogradu – Arhitektonskom fakultetu

Vojin Simeonović: arhitekta i pilot / Ivana Simeonović Ćelić, Milan Milovanović, Ivan R. Marković, Savo Popović

Anđela Dukić — 2023-11-22

Monografija Vojin Simeonović: arhitekta i pilot grupe autora koju čine Ivana Simeonović Ćelić, Milan Milovanović, Ivan R. Marković i Savo Popović objavlјena je 2022. godine. Koristeći se obilјem sačuvane dokumentacije, autori su kroz pažlјivo sistematizovanu i strukturiranu podelu korpusa građe detalјno rekonstruisali životni i profesionalni put arhitekte. Monografija je podelјena na dva glavna segmenta: Vojin Simeonović (1900−1978), životni i radni elan i Graditelјski opus arhitekte Vojina Simeonovića, u okviru kojih su temelјito prikazani i opisani krucijalni događaji za lični razvoj arhitekte, kao i projekti kojima je obeležena njegova uloga stvaraoca u međuratnom i posleratnom periodu.

Srednja Evropa i Beograd: arhitektonski uticaji 1919–1941. / Bilјana Mišić

Aleksandra Stamenković — 2023-11-22

Međuratna beogradska arhitektura je u permanentom nastajanju bila uslovlјena različitim društvenim, istorijskim, tehničkim, umetničkim, estetskim, ideološkim, političkim i ekonomskim narativima. Nјihovo prožimanje uvelo ju je u polјe diskurzivnih i višeznačnih interpretacija, unutar kojih se razvijala i primenjivala kao društvena praksa. U nastavku se predstavlјa sintezna monografija o srednjoevropskim uticajima na međuratnu arhitekturu Beograda. Pored sveobuhvatne tipološke i stilske analize značajnog dela graditelјske baštine, ova studija osvetlјava važne odrednice beogradskog kulturnog identiteta kroz manifestaciju arhitektonskih uticaja i njihovih tokova u periodu između Dva svetska rata.

Moja politika: o gradu i drugom / Borislav Stojkov

Zoran Radosavljević — 2023-12-11

Prof. dr Borislav Stojkov (1941) je vrstan arhitekta, urbanista, prostorni planer. Osim toga, spada među malobrojne ovdašnje stvaraoce koji su se uspešno ogledali i u kritici i esejistici, i koji su medijsku kulturu i svest usvojili kao sastavni deo svog identiteta. Danas, u 83-oj godini života, on aktivno piše i komentariše i ne dozvolјava da „sve ode niz reku“. Ali ni da istruli u jalovom mitu. Mnoštvu kamenčića koje je ugradio u „kuću od reči“ srpskog urbanizma i prostornog planiranja nedavno je dodao još jedan - poseban, autentičan - da nas žulјa i podseća kako je bilo i kako sledeću priliku, ukoliko je bude, ne treba propustiti. Knjiga Moja politika: o gradu i drugom izbor je iz serije tekstova o “fenomenu grada”, analiziranog sa različitih stanovišta - ekonomskog, društvenog, kulturnog, ekološkog, umetničkog, tehnološkog i sl, koje je autor ispisivao u “Politici” od 1975. do 2020. godine u uticajnom kulturnom dodatku (“Kultura – umetnost – nauka”) i drugim rubrikama ovog dnevnog lista.