Arhitektura i urbanizam

Impresum

2024-07-01

Sadržaj

2024-07-01

Teorijski modaliteti arhitektonske komunikativnosti

Aleksa Ciganović — 2024-06-25

U radu se razmatraju komunikološki obrasci arhitektonske profesije vezani za vremenski period druge polovine XX veka. Kako arhitektura kao takva poseduje višedimenzionalnu diskurzivnu prirodu, njena komunikativnost se posmatra kao složeno organizovana jezička formacija koja predstavlјa mesto korelacije i interakcije imanentnog tehničkog diskursa (inženjerski, građevinski i dizajnerski model komunikacije) i komunikacionih modela drugih radnih okruženja (normativno-pravni – administrativni i zakonodavni model komunikacije, naučno-akademski – teorijski, kritički, esejistički i prevodilački modeli komunikacije, kao i novinarski – promotivni i menadžerski modeli komunikacije). Unutar navedenih podtipova arhitektonske komunikacije mogu se pronaći polifone lingvističke inkluzije isprepletene diskursima ostalih naučno-akademskih sfera. Arhitektonski kod komunikacije karakteriše ne samo funkcionalna terminologija tangentnih područja, već i slikovitost govornih žanrova koja se zasniva na upotrebi apstraktnih i simboličkih tropa, od personifikacija do metafora. Osnovna pretpostavka rada je da se opšta diferencijacija arhitektonske komunikologije – usled vidnog nedostatka metodološke i teorijske građe o toj temi – može inicijalno konsolidovati putem Bertloove (Jean-Michel Berthelot) teorije programskih promena društveno-humanističke epistemologije druge polovine XX veka, koja obuhvata periodizaciju na naturalistički, intencionalni i simbolički epistemološki pol. U svetlu predstavlјenog polazišta, Bertloovi epistemološki polovi se shvataju na komunikativnom nivou – kao komunikacioni polovi, da bi se zatim analizirali kao složeni, apstraktni i varijantni diskurzivni obrasci promenlјivog odnosa prema kategorijama kulture i prirode, sa karakteristikama kognitivnog, tematskog, stilskog i strukturalnog jedinstva.

Poluotvoreni blok i transformabilan stan: Stambene zgrade A–4 u Novom Sadu nagrađene Borbinom nagradom za arhitekturu

Nebojša Antešević — 2024-06-25

Rad istražuje arhitektonske i urbanističke odlike stambene zgrade tip A–4, osmišlјene prilikom realizacije urbanističkog projekta Novog naselјa u Novom Sadu sedamdesetih godina 20. veka, čiji su autori arhitekti Slavko Županski, Bora Radusinović i Radoje Cvetkov. Na osnovu njihovog projekta u novom gradskom naselјu izgrađena su tri poluotvorena stambena bloka. Ovaj inovativan projekat višeporodičnog stanovanja nagrađen je pokrajinskom nagradom „Borbe” za arhitekturu 1979. godine. Još od prve pokrajinske nagrade „Borbe”, dodelјene 1975. godine, nizale su se nominacije i nagrade za realizacije različitih tipologija koje potvrđuju značaj arhitekture za zajednicu. Nagrađenu i nominovanu arhitekturu u Vojvodini reprezentuje jedinstven projektantski stav autorâ iskazan u strukturalnosti i estetici ravničarskog modernizma, u kome su podjednako sublimirane kultura živlјenja i kultura građenja razvijana u afirmativnom odnosu prema urbanom i prirodnom okruženju. Na prostoru Novog naselјa urbanističkim planom je trebalo da se omogući unapređenje uslova stanovanja izgradnjom bolјih stanova (prema površini i opremlјenosti) i socijalne kohezije stanovništva kroz različite socijalne grupe. Arhitekturu proučavane stambene zgrade karakteriše razvijanje koncepta bloka u odnosu na urbanističke postavke naselјa i istraživanje stambenih potreba iz koga su proizašle različite mogućnosti organizacije i korišćenja stana. Autori su isticali nameru da stvore kuće koje će živeti i spolјa i iznutra i koje će imati takve oblike i ambijentalne vrednosti sa kojima se stanari mogu identifikovati i saživeti. U svim tim postupcima autori su tragali za poveznicom između arhitekture kolektivnog stanovanja koju su razrađivali i tradicionalnih panonskih kuća.

Energetske performanse infiltriranih i elevacionih zemunica na području grada Kragujevca – Numeričko istraživanje

Aleksandar Nešović — 2023-12-21

U ovom radu istražen je energetski potencijal različitih tipova savremenih zemunica, tokom sedmomesečnog vremenskog perioda (od 1. oktobra do 1. maja), u cilјu dostizanja održivog razvoja. Predmet istraživanja je jednospratna stambena zgrada (ukupne neto površine 102,5 m²), namenjena boravku četvoročlane porodice, locirana na području grada Kragujevca (centralna Srbija). Sistem grejanja formiraju toplotna pumpa tipa zemlјa-voda, geotermalne vertikalne sonde, podni panelni grejači i dve cirkulacione pumpe. Numeričkom analizom (koristeći softver EnergyPlus) istražena su četiri tipa infiltriranih zemunica, kao i jedna elevaciona zemunica. Energetske performanse svih pomenutih zemunica upoređene su sa energetskim performansama klasične nadzemne zgrade. Sve zgrade su istih geometrijskih, građevinskih i termo-tehničkih performansi. Rezultati istraživanja pokazali su da se, u infiltriranim zemunicama godišnja, potrošnja finalne (električne) energije može redukovati za 2,53-21,64% (zavisno od broja spolјašnjih građevinskih elemenata u direktnom kontaktu sa zemlјištem). Savremena arhitektura ipak treba biti usmerena na razvoj elevacionih zemunica, jer se u njima godišnja potrošnja finalne (električne) energije za grejanje može redukovati preko 40%.

Tipovi stanovanja na području Generalnog urbanističkog plana Niša

Milica Maksić Mulalić — 2023-12-21

U radu se analiziraju tipovi stanovanja na području Generalnog urbanističkog plana Niša. Izdvojeno je 5 tipova stanovanja: porodično stanovanje gradskog tipa, porodično stanovanje prigradskog tipa, mešovite zone stanovanja, višeporodično stanovanje predratnog i posleratnog perioda i višeporodično stanovanje novije gradnje. Ovi tipovi stanovanja analizirani su u radu na osnovu 18 prethodno definisinih kriterijuma. Kriterijumi su uzeli u obzir karakteristike makro-lokacije (položaj, formiranu saobraćajnu matricu, dostupnost sadržaja, kvalitet životne sredine i dr.), kao i urbanističke parametre na nivou bloka (veličinu i geometriju parcele, spratnost, parkiranje, arhitekturu, kvakitet gradnje i dr.). Utvrđuju se međusobne sličnosti i razlike analiziranih tipova stanovanja, kao i suštinske promene koje su se desile u periodu post-socijalističke tranzicije, u cilјu definisanja mogućih pravaca unapređenja planerske regulative i stambene izgradnje.

Stvaralačka međufaza arhitekte Mihaila Mike Čanka (1970)

Goran Anđelković — 2024-06-25

Predmet istraživanja rada je prelomna 1970. godina u stvaralaštvu arhitekte Mihaila Mike Čanka. Nakon nestanka grupe „Beogradskih pet” (1954–1970), sa smrću arhitekte Milosava Mitića, i pre uspostavlјanja tešnje saradnje sa arhitektom Aleksandrom Đokićem na projektovanju i izgradnji beogradskog stambenog naselјa Kneževac–Kijevo (1971–1984), dolazi do velikih promena i zaokreta u Čankovoj projektantskoj praksi i graditelјskoj delatnosti. Pregledom sačuvane zaostavštine, kao primarnog izvora istraživanja, prepoznata je ova kratka Čankova stvaralačka međufaza između prvog modernističkog (1957–1970) i drugog postmodernističkog perioda (1970–1993). Nјen značaj se ogledao u prvim koracima „omekšavanja” purističkog izraza, preispitivanju vrednosti prema prethodnom stvaralačkom periodu i okretanju novim oblikovnim mogućnostima u procesu traženja vlastitog prepoznatlјivog autorskog izraza. Cilј rada je da se naučnom analizom hronološki strukturišu i sistematizuju tri razvojna koraka između prihvaćenih modernističkih i nadirućih postmodernističkih vrednosti u srpskoj arhitekturi na kraju sedme i na početku osme decenije HH veka: autonomija novoobrazovane jedinice, Centra za studiju stanovanja IMS (1970–1973), kao Čankov napor ka pobolјšanju položaja institutskih arhitekata, sa snažnim okretanjem ka naučnoistraživačkom radu i slobodi autorskog izraza na tada raspisanim javnim konkursima; omaž modernizmu i industrijskoj estetici, prepoznatlјivom obeležju arhitektonske grupe kojoj je pripadao tokom pedesetih i šezdesetih godina HH veka, ovaploćen u prvoj samostalnoj autorskoj realizaciji novosadskog stambenog naselјa Bloka 2 (1970–1972) i redefinisanju koncepta stambenog prostora; te radikalni i avangardni iskorak ka sofisticiranoj visokoj tehnologiji, ovaploćenoj u slich-tech estetici kao prelaznom rešenju ka postmodernizmu na javnom konkursu za poslovnu kulu u Sremskoj ulici (1970).

Osnovna škola "Novka Ubović" u Podgorici

Ivan Jovicevic — 2024-06-25

Osnovnu školu Novka Ubović smo projektovali sa idejom da suburbanom kontekstu, bez identiteta, čiji se javni prostor svodi na haotičnu mrežu loše povezanih saobraćajnica, damo dobar dio javnih sadržaja koji mu nedostaju, s ciljem da jedno introvertno naselje postane prostor okupljanja, druženja i rekreacije.

Re-konceptualizacija upotrebne vrednosti stana: tumačenje svakodnevnog života u stambenoj izgradnji za potrebe JNA / kandidat: Dalia Dukanac

Vladimir Lojanica — 2024-06-25

Primena metoda scenarija u prostornom planiranju na lokalnom nivou u Srbiji / kandidat: Bojana Pjanović

Slavoljub Dragićević — 2024-06-25

Dolazi oluja: Pejzaži zaboravlјenog sveta - Meta-prostor: formining / kandidat: Vesna Janković

Milan Vujović — 2024-06-25

Održiva revitalizacija objekata obrazovanja u službi ruralne obnove i razvoja, na primeru ruralnog prostora opštine Gornji Milanovac / kandidat: Velјko Dmitrović

Danijela Milovanović Rodić — 2024-06-25

Pavilјon Serbia u Rimu 1911. modernizam, arhitektura i rana ideja jugoslovenstva / Slobodan Danko Selinkić

Sonja Jankov — 2023-12-21

Prikaz interdisciplinarne monografije Pavilјon Serbia u Rimu 1911. Modernizam, arhitektura i rana ideja jugoslovenstva Slobodana Danka Selinkića koja je vredan doprinos istraživanjima dela skulptora Ivana Meštrovića i arhitekte Petra Bajalovića, kao i istoriji kulturne diplomatije, istorije arhitekture i urbanizma, tipologije izložbenih pavilјona, kulturologije, kulturne politike, studija Jugoslavije i istorije.

Principi konfiguracije stambenog prostora / Đorđe Alfirević i Sanja Simonović Alfirević

Mila Pucar — 2024-06-25

Monografija „Principi konfiguracije stambenog prostora“ predstavlјa značajan doprinos teorijskom i istraživačkom radu u oblasti arhitekture. Autori su uspešno objedinili svoja i tuđa teorijska i projektantska iskustva, naglašavajući važnost naučnog pristupa u arhitekturi. Knjiga je strukturirana u šest poglavlјa, od uvodne definicije konfiguracije do analize specifičnih principa, čime pruža dublјi uvid u složenost i slojevitost stambene arhitekture. Posebno se ističe značaj kontinuiteta istraživanja kroz temelјnu analizu funkcionalnih, strukturalnih, organizacionih i perceptivnih principa konfiguracije prostora. Autori ukazuju na potrebu za dalјim istraživanjima koja bi konkretizovala parametre poput indeksa polivalentnosti i tipologije polivalentnih stanova, kao i na mogućnost uvođenja ovih principa u regulativu. Knjiga je važan resurs u oblasti arhitekture i urbanizma, nudeći duboku analizu literature i primera iz prakse. Ona predstavlјa originalni doprinos istoriji i teoriji projektantsko-urbanističke prakse i podstiče nova istraživanja i razvoj novih principa u stambenoj arhitekturi.