Acta historiae medicinae, stomatologiae, pharmaciae, medicinae veterinariae

A Brief Look at The Disciplinary Issues on the Upper Rhine Front During the Nine Years’ War 1688-1697

Vladimir Abramović — 2024-12-03

The issue of discipline was very important for early modern armies. Considering the usual social background of soldiers, them being a surplus of the rural population, social outcasts, criminals who joined the army as a way to commute their sentences, or other “undesirables”, the discipline was very harsh, sometimes bordering on inhumane. On top of that, the harsh conditions of the 17^th century warfare led to further brutalisation of soldiers, which in turn necessitated tighter control over them. In this paper, we will analyse the disciplinarian problems faced by the Imperial forces on the Rhine front during the Nine Year’s War (1688-1697), especially during the period of command of Prince Louis William, Margrave of Baden-Baden (1693-1697).

AN LEČENJE BOTA KONJA SA RANOG OSMNAESTOG VEKA

Christopher Duffin — 2024-12-03

Ta članek predstavlja kratke pripombe o zgodnjem modernem zdravljenju okužbe konj z muho (verjetno Gasterophilus intestinalis). Škotski avtor in zdravnik Martin Martin (okoli 1660-1718) beleži podeželsko galsko prakso zdravljenja obolelih živali z uporabo vode, v kateri so jurski belemniti, ki verjetno pripadajo rodu Megateuthis in so bili zbrani iz bajocijskih kamnin na vzhodnih obalah otoka Skye, je bil namočen. Ta način zdravljenja je nekaj posebnega v obsegu medicinske uporabe belemnitov in filozofija za njim ni jasna.

The Хабзбуршка политика контроле границе од ширења куге. Пример инструкција о здравственим питањима у 18. веку

Miloš Đorđević — 2024-12-03

U radu su analizirana dokumenta dvorske komisije za zdravstvena pitanja u Beču o merama za suzbijanje opasnosti od kuge na granici sa Osmanskim carstvom. Dokumenti se odnose na široko granično područje 30-tih godina 18. veka i obuhvataju istrukcije za unapređenje sanitarnog kordona, organizaciju kontumaca i raspoređivanje medicinskog osoblja. Mirnodopski period je značio novi način borbe države u odbacivanju rizika masovnog pomora stanovništva usled epidemija bolesti, čije uzroke tadašnja nauka još uvek nije poznavala. Postepeno prilagođavanje mehanizama odbrane od epidemija tokom veka trebalo je da dovede do boljeg predviđanja nivoa rizika i da se sanitarne mere u monarhiji, uz statističke procene, približe mehanizmima koji su postojali u drugim evropskim zemljama. Cilj ovog rada je da prikaže korake u uspostavljanju jedinstvenog mehanizma odbrane od kuge u različitim habzburškim pograničnim provincijama.

Prvi ravnatelji bečkog Jozefinuma - Ioannis Alexander von Brambilla i Franz Anton Brendel von Sternburg

Dubravko Habek — 2024-12-03

On November 7, 1785, Emperor Joseph II opened a medical-surgical academy in Vienna named after him Josephinum for the academic training of surgeons and doctors. The first director of the academy was Ioannis Alexander von Brambilla (1728-1800), responsible for the academization of surgeon training, who organized numerous instruments and the Josephinum library. His successor was Franz Anton Brendel von Sternburg (1723-1803) who, in addition to his professional and teaching work at the academy, founded a foundation that lasted until the First World War. In addition to the above information, we have presented recent insights from their private lives and completed their famous biographies. The first two directors of the Josephinum worked at the time of the “first Viennese medical school”, which, with Enlightenment ideas, directly participated in the academization of surgery and the transformation of pre-modern medicine into modern medicine.

Izgradnja originalnog i međunarodno standardizovanog sistema javnog zdravlja u Kraljevini Jugoslaviji

Vladimir Abramović — 2024-12-03

This paper analyzes the key processes involved in establishing the public health system in the Kingdom of Serbs, Croats, and Slovenes (later the Kingdom of Yugoslavia), drawing upon existing scholarly studies and relevant archival sources. In the aftermath of World War I, the nascent state was confronted with numerous public health challenges. The establishment of the Ministry of Public Health marked the beginning of efforts to address these issues, as the Ministry assumed responsibilities over healthcare, medicine, veterinary medicine, pharmacy, and military health. This initiative included the enactment of necessary legal regulations, the creation of social medical institutions, and the regulation of medical personnel training, thereby laying the groundwork for a new approach to public health. The Ministry spearheaded reforms in the organization of health services, encompassing the establishment of new healthcare institutions, the creation of an innovative educational system, and the implementation of health programs and competencies designed to address both crisis situations and ongoing healthcare needs. Concurrently, the Ministry launched various preventive and social programs, as well as comprehensive health education initiatives, aimed at enhancing public awareness of hygiene and healthy behaviors. Additionally, significant efforts were made to establish enduring conditions for the integration of new scientific knowledge into daily life. All these programs were unified by a common ideological principle that posited that medicine, healthcare, and scientific advancements must serve the broader society, ensuring equal access for all community members. These initiatives were undertaken under the auspices of the Hygiene Department of the Ministry of Public Health, led by Dr. Andrija Štampar, an internationally recognized public health expert. The development of this public health system was further supported by professional and financial assistance from international organizations, including the Health Organization of the League of Nations and the Rockefeller Foundation. This collaborative effort resulted in the creation of a public health system that was both original and internationally standardized.

Veštačka inteligencija, transhumanizam i biopolitika

Miroslav M. Popović — 2024-12-03

Veštačka inteligencija, transhumanizam i biopolitika: teorijski okviri u poslednje dve decenije

Tematika veštačke inteligencije svoje korene “vuče” još iz 1920-ih, u kontekstu filozofije, književnosti, filma, nauke i njene popularizacije, a na značaju dobija u vreme Drugog svetskog rata i vezuje se za ličnost čuvenog Alana Tjuringa, njegova razmišljanja o pametnim mašinama, s jedne, i začetke upotrebe veštačke inteligencije u ratne svrhe, s druge strane. Odavno je AI predmet istraživanja antropologije i drugih društvenih nauka, pošto zalazi u sve sfere društvenog života i tiče se filozofskih i etičkih pitanja, pitanja struktura političke moći i upravljanja. Razvoj veštačke inteligencije otvorio je prostor za večito razmatranje o gradnji budućnosti čovečanstva te uloge čoveka i mašina u njoj. Pitanje razvoja AI odavno zaokuplja pisce naučne fantastike i filmske stvaraoce, a s rastom popularnosti ovog žanra i sve većim oslanjanjem običnog čoveka na digitalne tehnologije u svakodnevnom životu, i šire krugove populacije širom sveta. Istraživači iz sfere društvenih nauka mogu svojim aktivnim angažmanom pokušati da interpretiraju ovaj fenomen u nastojanju da daju mnoštvo mogućih vizija budućnosti čovečanstva, da ukažu na prednosti, mane i opasnosti vezane za pristup modernoj tehnologiji, u čijoj je osnovi sve više veštačka inteligencija, kako se sa njom živi i kako ona utiče na formiranje novih sistema vrednosti i transformiše samog čoveka. Na neki način, AI se može smatrati, pogotovo iz vizure šire populacije i pojedinih naučnika, među njima i antropologa, mogućnošću da se ostvari utopijski san o objektivnosti rezultata i metoda u širem smislu, lišenih uticaja politike, ideologije i struktura moći. AI može poslužiti kao sredstvo za oslobađanje od kontrole političkih i ekonomskih centara moći. Takođe, prema pojedinim naučnicima, AI može obezbediti privatnost i postepeno dovesti do transformacije postojećih modela političkog i ekonomskog poretka.

S druge strane, neki autori stavljaju transhumanizam i ideje koje on zastupa pod lupu upravo zbog toga što on otvara mogućnost korišćenja AI kao sredstva biopolitike. Za pojedine, AI može postati sredstvo globalne kontrole ili predstavlja realizaciju straha da će se autonomna tehnologija u jednom trenutku obračunati sa čovečanstvom. Takvu bojazan vidimo kao motiv u književnosti i filmskoj umetnosti. Takođe, religiozni ljudi i oni sa nešto tradicionalnijim sistemom vrednosti smatraju da razvoj tehnologije i čovekova sve veća vezanost za nju, te neadekvatan odnos prema njoj, vode otuđenju, promeni odnosa među ljudima i urušavanju sistema vrednosti, koje su u dužem istorijskom periodu smatrane „poželjnim“ i na kojima se zasniva opstanak ljudskog društva kakvog poznajemo. Dakle, među ovim ljudima preovladava strah od nepoznatog i strepnja da, ako se dozvoli suviše slobode u procesu stalnog prevazilaženja prethodno postavljenih civilizacijskih i tehnoloških granica, može doći do obesmišljavanja postojanja i uloge čoveka u modernom svetu.

Razvoj AI svakako dovodi do transformacija ljudskog društva i pojedinca u njemu. One mogu biti brze, nepoželjne, a društvo ih nekad ne može ispratiti na adekvatan način. S druge strane, one mogu doprineti napretku u sferi nauke, zdravstva, školstva, ekonomskog i infrastrukturnog razvoja, pomoći u rešavanju populacionih kriza, omogućiti produženje i olakšanje ljudskog života i sl. S obzirom na mnoštvo mogućih scenarija kad je reč o pitanju kojim putem razvoj AI može povesti čovečanstvo, samo ostaje da vreme pokaže do kojeg odredišta će nas taj razvoj odvesti.