Education and Research in Health Sciences

Stavovi studenata zdravstvenih nauka u vezi sa eutanazijom

Nemanja Aritonović, Goran Stojanović, Negra Terzić, Ljiljana Jovčić — Tue, 11 Mar 2025 11:01:27 +0100

Uvod: U vremenu napretka medicine, eutanazija je i dalje jedna od najkontroverznijih tema današnjice, meta brojnih rasprava i neslaganja. Prepliću se mišljenja brojnih stručnjaka iz oblasti medicine, filozofije, psihologije, prava, a sa druge strane i verske zajednice u celini. Medicinske sestre su uključene u svakodnevnu negu terminalnih pacijenata i mogu se suočiti sa teškim odlukama kao što je eutanazija. Stoga je važno proceniti njihove stavove i pripremiti ih za takve situacije u njihovom profesionalnom životu....................
Cilj rada: Sagledati stavove studenata zdravstvenih nauka u vezi sa eutanazijom.

Ispitanici: Studenti osnovnih strukovnih studija zdravstvene nege. ...............................................
Metode: Deskriptivna i opservaciona indirektna metoda ‒ Anketa.

Rezultati sa diskusijom rezultata: Stavovi studenata obuhvaćeni našim istraživanjem ne razlikuju se u mnogome od stavova studenata i medicinskih sestara drugih istraživača u vezi sa eutanazijom.. Poređenjem našeg istraživanja sa istraživanjima drugih istraživača možemo uvideti da je negativan stav u vezi sa eutanazijom u bliskoj vezi sa stepenom religioznosti. Studenti zaposleni u struci imaju pozitivniji stav u vezi sa legalizacijom eutanazije u odnosu na nezaposlene studente.. ....................
Zaključak: Većina studenata na svim ispitanim studijskim programima iskazuje pozitivan stav u vezi sa sprovođenjem eutanazije u pojedinim slučajevima, a najviše kod bolesnika koji su na intenzivnoj nezi i reanimaciji, kao i kod onih bolesnika koji su izloženi kontinuiranim jakim bolovima. Stavovi religioznih studenata i studenata zaposlenih u struci značajno se razlikuju u odnosu na nezaposlene i nereligiozne studente. Sagledavajući sve rezultate istraživanja, zaključujemo da veći deo studenata nije u dovoljnoj meri upoznat sa eutanazijom što se može zaključiti na osnovu vrlo podeljenih stavova......................

Samoprocena mentalnog zdravlja učenika srednje medicinske škole

Tue, 11 Mar 2025 12:37:31 +0100

Uvod: Mentalno zdravlje čini osnovu zdravlja svake osobe i u velikoj meri je povezano sa ličnim razvojem pojedinca. Adolescencija predstavlja ključni period koji će odrediti uspeh fizičkog i psihičkog razvoja pojedinca, koji može biti narušen lošim mentalnim zdravljem. Neki od najčešćih poremećaja mentalnog zdravlja u adolescenciji jesu depresija, rizično seksualno ponašanje, bolesti zavisnosti i sl. Prevencija mentalnih poremećaja i promocija mentalnog zdravlja čine važan koncept koji za cilj ima smanjenje pojave mentalnih poteškoća, a kroz strategije na različitim društvenim nivoima.
Cilj: Ispitati stavove i sagledati samoprocenu mentalnog zdravlja učenika srednje medicinske škole.

Metode: Stavovi i samoprocena mentalnog zdravlja učenika su se utvrđivali anketom koja je sadržala 24 pitanja i standardizovanim PHQ 9 upitnikom koji je sačinjen od 9 segmenata gde su učenici imali priliku da zaokruže jedan od 4 ponuđena odgovora.Istraživanjem je obuhvaćen uzorak od 80 učenika Medicinske škole u Čačku.

Rezultat: Rezultati istraživanja su pokazali da svi ispitanici smatraju da je jednako važno brinuti se o mentalnom zdravlju isto kao i o fizičkom zdravlju. Kao najčešću prepreku u traženju pomoći za očuvanje mentalnog zdravlja, 33.8% učenika je navelo vršnjački pritisak. Prema standardizovanoj skali rezultata PHQ9 upitnika, preko 32% ispitanika pokazuje blage depresivne simptome.

Zaključak: Rezultati straživanja su doveli do zaključka da velika većina učenika smatra da su usluge podrške mentalnog zdravlja nedovoljno dostupne, kao i da vršnjački pritisak predstavlja glavnu prepreku prilikom traženja pomoći podrške. Pored toga, trećina anketiranih učenika pokazuje znake minimalne depresivnosti.

Učestalost neželjenih efekata doksorubicina i faktori koji utiču na iskustvo pacijenata

Ivana Perić — Tue, 11 Mar 2025 12:41:22 +0100

Uvod: Prema definiciji Američkog instituta za bezbednost i zdravlje na radu, citostatici predstavljaju grupu lekova koji se svrstavaju u rizične lekove. Citostatici se koriste u hemioterapiji karcinoma, a doksorubicin se smatra jednim od najefikasnijih citostatika u hemioterapiji karcinoma dojke kod žena. Pored uticaja na uništavanje malignih ćelija, hemioterapija doksorubicinom dovodi i do oštećenja zdravih ćelija, i samim tim do niza neželjenih efekata koji se mogu pojaviti.

Cilj: Sagledati učestalost neželjenih efekata koji su se javljali kod pacijenata tokom hemioterapije doksorubicinom, i faktore koji utiču na iskustvo pacijenata.

Metodologija: Istraživanje je realizovano u Opštoj bolnici Požarevac. Istraživanjem je obuhvaćeno 30 pacijentkinja na hemioterapiji doksorubicinom. Instrument čini Anketni list za pacijentkinje, posebno kreiran za ovo istraživanje.

Rezultati: Kao najčešće neželjeno dejstvo leka pacijenti navode alopeciju. Većina pacijentkinja je zadovoljna edukacijom o doksorubicinu, ali samo 10% njih redovno dobija informacije o svojoj terapiji. Sve pacijentkinje su saglasne da su zadovoljne pristupom i komunikacijom medicinskih sestara, a oko 90% pacijentkinja ističe podršku medicinskih sestara, dok nešto manji procenat (dvе trеćinе) naglašava njihovo saosećanje i razumevanje.

Zaključak: Na osnovu istraživanja, zaključujemo da nekoliko ključnih faktora utiče na iskustvo pacijentkinja tokom terapije doksorubicinom. Najveći broj pacijentkinja iznosi značajan uticaj gubitka kose tokom lečenja. Iako pacijentkinje dobijaju adekvatnu edukaciju i podršku, neželjeni efekti lečenja i njihov uticaj na svakodnevni život i dalje predstavljaju poteškoću.Zadovoljstvo radom i komunikacijom medicinskih sestara je visoko, ali postoji prostor za poboljšanja u pogledu učestalosti informacija i materijala koji pacijentkinje mogu koristiti kod kuće.

Loši efekti savremenih komunikacionih tehnologija u životu i radu učenika osnovnih i srednjih škola u niškom regionu

Radoje B. Jevtić, Ivana Janković, Jelena Lukić — Tue, 11 Mar 2025 12:47:04 +0100

Uvod/Cilj: Ovo longitudinalno istraživanje imalo je tri cilja. Prvi cilj je bio da se pokaže uticaj različitih uređaja u životu i radu učenika osnovnih i srednjih škola, njihov odnos i racionalnost prema tim uređajima i izloženost tim uređajima. Drugi cilj je bio da se pokaže ponašanje na internetu kao preduslov za izlaganje učenika digitalnom nasilju. Treći cilj je bio da se pokaže prisustvo digitalnog nasilja među učenicima.

Metode: Korišćen je metod istraživanja na populaciji od 1500 ispitanika u četiri godine: 2021., 2022., 2023. i 2024. (750 učenika osnovnih škola i 750 učenika srednjih škola u Nišu). Takođe, pri uređenju rezultata korišćene su statističke i matematičke metode.

Rezultati: Ostvareni rezultati su pokazali da učenici u svom životu i radu dosta koriste savremene digitalne uređaje, posebno mobilni telefon (svaki učenik je imao mobilni telefon). Izloženost digitalnom nasilju ispitanika bila je veoma visoka (svaki učenik koristi neku društvenu mrežu). Digitalno nasilje postoji među ispitanicima u velikom stepenu (učenici su uznemiravani e-mailom, telefonom ili preko društvenih mreža u različitim procentima, od 30% do 90%).

Zaključak: Savremeni digitalni uređaji se veoma koriste među decom školskog uzrasta, što direktno implicira povećane količine elektromagnetnog zračenja i izloženost digitalnom nasilju. Digitalno nasilje predstavlja savremen, ozbiljan i sve veći problem savremenog društva, kao direktna posledica korišćenja digitalnih uređaja i društvenih mreža i mora se zaustaviti i eliminisati na najbolji mogući način.

Metaforička konceptualizacija domena zdravstva i medicine u engleskom jeziku

Ivan MIlošević — Tue, 11 Mar 2025 12:50:40 +0100

Uvod: Rad se bavi metaforičkom konceptualizacijom zdravstva/medicine u engleskom jeziku služeći se teorijskim okvirom kognitivne lingvistike. Drugim rečima, na osnovu jezičkog materijala dobijenog iz novinskih članaka/tekstova na polju zdravstva i medicine, ovaj rad istražuje brojne izvorne domene čiji elementi i odnosi konceptualizuju ciljni domen zdravstva/medicine.

Cilj: Glavni cilj ovog rada je utvrđivanje potencijalne metaforičke konceptualizacije engleskog jezika na polju zdravstva i medicine, to jest, određivanje izvornih domena koji semantički motivišu ciljni domen zdravstva/medicine i pojmovnih metafora koje strukturiraju pojmovno-značenjski okvir metaforičkih izraza koji se ispituju u ovom istraživanju.

Metod: Kvalitativna semantička analiza jezičkih jedinica ekscerpiranih iz korpusa u svetlu metodološkog aparata kognitivne lingvistike.

Rezultati: Semantičkom analizom zabeleženih metaforičkih izraza u vezi sa pojmom zdravstva/medicine identifikovano je 15 izvornih domena koji motivišu njihova značenja putem brojnih pojmovnih metafora tako što uspostavljaju pojmovne veze između izvornih domena i pojmova iz ciljnog domena zdravstva/medicine.

Zaključak: U radu se zaključuje da jezik zdravstva i medicine koji se koristi u novinarskom diskursu odslikava visok stepen metaforičnosti, što izvire iz dubokoukorenjene kognitivne utemeljenosti jezičkih jedinica koje pripadaju domenu zdravstva/medicine koji se ispituje u ovom radu.

Značaj genetskih polimorfizama u akutnom koronarnom sindromu

Bojan Milovanović — Tue, 11 Mar 2025 12:30:13 +0100

Uticaj genetskih polimorfizama u kardiologiji postaje sve više ispitivan, kako vezano za izbor terapije, tako i za stratifikaciju rizika kod pacijenata obolelih od akutnog koronarnog sindroma. Akutni koronarni sindrom (AKS) obuhvata različite bolesti uzrokovane naglim smanjenjem protoka krvi do srca. Bolest koronarne arterije i akutni koronarni sindrom su glavni uzroci smrtnosti u razvijenim zemljama, pri čemu genetski faktori mogu imati značajnu ulogu u njihovom nastanku i progresiji , delujući u sadejstvu sa tradicionalnim, promenjljivim faktorima rizika. Studije su identifikovale brojne genetske polimorfizme povezane sa akutnim koronarnim sindromom, kao što su polimorfizmi gena za apolipoprotein E, proprotein konvertazu subtilizin/keksin tipa 9, interleukin-6, C-reaktivni protein,endotelijalnu sintazu azot-monoksida, kao i gena za inhibiciju migracije makrofaga, koji predviđaju povećani rizik od AKS. Drugi geni, kao što je transporter ABC klase A1, utiču na smanjenje rizika od koronarne arterijske bolesti.Genetsko testiranje je od ključne važnosti za razvoj personalizovanog pristupa lečenju i poboljšanje stratifikacije rizika, omogućavajući zdravstvenim radnicima da prilagode intervencije na osnovu individualnih genetskih profila. Dodatno, informacije o genetskom profilu mogu bolje usmeriti dalje praćenje i preventivne strategije za pacijente sa visokim rizikom, naglašavajući značaj porodičnog testiranja za ranu intervenciju. Međutim, izazovi i dalje postoje u interpretaciji rezultata genetskih testova, posebno kod genskih varijacija nejasnog značaja, što može otežati procenu rizika i donošenje kliničkih odluka. U celini, integracija genetskog znanja u kliničku praksu vodi unapređenju terapijskog i preventivnog pristupa u lecenju kardivaskularnih bolesti.

Formalno obrazovanje zdravstvenih radnika iz biofizike i medicinske fizike u Republici Srbiji i okruženju

Tue, 11 Mar 2025 11:21:30 +0100

Savremena medicina podrazumeva primenu sofisticiranih dijagnostičkih i terapijskih postupaka koji su bazirani na otkrićima iz drugih naučnih oblasti (biologija, hemija, fizička hemija, fizika, matematika, statistika, informatika i dr.), što je čini multidisciplinarnom. Sve ove naučne oblasti mogu se objediniti u jednu oblast - biofiziku. Biofizika je fizika žive prirode, na svim nivoima: molekularnom, ćelijskom i nadćelijskom. Savremena biofizika se bavi: ispitivanjem strukture i funkcionisanja bioloških sistema, analizom podataka (iz bioloških/medicinskih eksperimenata), formiranjem modela, neuronaukom, bioinženjeringom, robotikom, medicinskim imidžingom i drugim medicinskim aplikacijama, te dejstvom fizičkih i fizičkohemijskih agenasa na biološke sisteme/ljude, kao i odgovorom sistema na dejstvo tih agenasa. U okviru strukovnih studija iz oblasti medicine (zdravstvene studije), posle reforme obrazovanja, zadržali su se neki oblici nastave iz predmeta biofizika, medicinska fizika i fizika ljudskog organizma što omogućuje slušaocima da steknu osnovna znanja i shvate značaj ove naučne oblasti, posebno kada je reč o primeni savremenih dijagnostičkih i terapijskih metoda, koje pored neospornog benefita za pacijenta mogu imati i određena neželjena dejstva kako na pacijente, tako i na zaposlene medicinske radnike i okolinu.

Uticaj mio-inozitola na glikoregulaciju i lipidni profil

Veroslava Stanković, Dragana Jović, Simonida Mitić, Sava Mitić, Andrijana Zuber — Tue, 11 Mar 2025 12:23:42 +0100

Mio-inozitol je privukao pažnju zbog svog potencijalnog terapeutskog dejstva u lečenju metaboličkih poremećaja, posebno dijabetes melitusa i poremećaja lipidnog statusa. U ovom radu istražena je uloga mio-inozitola u regulaciji metabolizma glukoze, insulinske osetljivosti i lipidnog profila, sa posebnim fokusom na njegov uticaj na dijabetes tipa 2 i povezane poremećaje lipida. Mio-inozitol igra ključnu ulogu u signalizaciji insulina, regulišući delovanje insulina u ciljnim tkivima, poboljšavajući unos glukoze i smanjujući insulinsku rezistenciju. Kliničke studije pokazuju da suplementacija mio-inozitolom može dovesti do značajnih poboljšanja u kontroli glikemije, uključujući smanjenje nivoa jutarnje glikemije i HbA1c i, takođe, utiče na lipidni profil smanjujući ukupan holesterol, LDL i trigliceride, te povećavajući vrednost HDL. Takođe, mio-inozitol pokazuje potencijal u rešavanju komplikacija povezanih sa dijabetesom, uključujući dijabetičku nefropatiju i oksidativni stres. Ovi nalazi pokazuju potencijal mio-inozitola kao dodatne terapije u lečenju dijabetesa i poremećaja lipida. Međutim, potrebna su dalja klinička istraživanja sa većim brojem ispitanika kako bi se u potpunosti razumeli dugoročni efekti i bezbednost kod pacijenata koji boluju od dijabetesa. Ovaj pregled naglašava potrebu za daljim istraživanjima radi optimizacije terapijskih primena mio-inozitola u metaboličkim poremećajima.