Journal of Agricultural Sciences (Belgrade)

Ammi, GGE-BIPLOT, I ZAJEDNIČKI REGRESNI TECHNIQUE KAO ORAČIN U MERENJU G × E INTERAKCIJE U TROJNOJ KROZ MAIZI (Zea mays L.) hibridi

Saidat Adeniji — 2025-09-25

Da bi se ispunile prehrambene potrebe sve većeg broja stanovnika, važna je efikasnost selekcije prinosa. Genotip po interakciji okoliša (GEI) ima veliki uticaj na izbor prilagođenih i predvidljivih genotipova. Stoga postoji potreba da se procene genotipi kukuruza u različitim okruženjima, sezonama ili lokacijama za uspešan izbor. Dvanaest križanih hibrida kukuruza dobijenih od Međunarodnog instituta tropske poljoprivrede (IITA) procenjeno je na polju Federalnog univerziteta poljoprivrede u Abeokuti, Nigerija (širina 7, 15 i dužina 3, 25, 20, 22) tokom tri sezone uzgoja. Eksperiment je postavljen u Randomizovanom kompletnom bloku (RCBD) sa tri replikatora. Prikupljeni su podaci o 50% težine semena i zrna. Podaci su podvrgnuti analizi varijante i sredstava su odvojena pomoću najmanje značajne razlike na 5% verovatnoće. Dodatni glavni efekat i multiplikativna interakcija (Ammi), genotip plus genotip × životna sredina (GGE biplot) i zajedničke tehnike regresacije korišćeni su za identifikaciju stabilnih i visoko plodnih genotipova. Ammijeva analiza je pokazala da je ukupna razlika u prinosu trosmjernih hibrida kukuruza koju čine genotip (G), životna sredina (E) i genotip (G × E) 30,6%, 44,19% i 25,31%. Na osnovu Ammi biparcela, genotipovi LW1701-10 i OBA SUPER-9 koji su kombinovali visok prinos i stabilnost su bili najpoželjniji. GGE biplot je pokazao da su hibridi LW1701-10, OBA SUPER-9 i LW1701-6 najstabilniji i najpoželjniji genotipi. Tehnika zajedničke regresacije je pokazala da učinak genotipa ne može biti otkriven na linearan način, jer je varijanta odstupanja činila 81,05% i identifikovala LW1701-6, LW1701-16,

KOMPONENTE FENOTIPSKE VARIJANSE I HERITABILNOST OSOBINA RANOG PORASTA HLEBNE PŠENICE POD KONTRASTNIM SNABDEVANJEM VODOM

Milica Blažić — 2025-10-03

Istraživanje potencijala za toleranciju na sušu i fenotipske plastičnosti arhitekture korenovog sistema u ranim fazama razvoja moglo bi biti ključno u pogledu oplemenjivanja na otpornost na sušu i za selekciju ideotipova pšenice u uslovima klimatskih promena. Ukupno 11 genotipova iz kolekcije od 101 genotipa hlebne pšenice, poreklom iz Srbije i 16 različitih zemalja sveta, sa poželjnim osobinama u smislu povećane tolerancije na sušu, odabrano je za roditelje i izvršeno je osam ukrštanja. Genotipovi iz P i F1 generacija gajeni su u hidroponskoj kultivaciji u osmotskom stresu izazvanom polietilen glikolom 6000. Cilj ovog istraživanja je bio da se procene komponente fenotipske varijanse i heritabilnosti u širem smislu osobina ranog porasta za devet osobina korena i izdanka genotipova hlebne pšenice u indukovanom vodnom stresu i u kontrolnim uslovima, kako bi se izabrale prikladne osobine za oplemenjivanje na otpornost na sušu. Uticaj genotipa bio je veći na varijabilnost testiranih osobina korena (46,6%), u poređenju sa testiranim osobinama izdanka (25,5%), što znači da se osobine korena mogu uzeti kao pouzdaniji kriterijum za selekciju na toleranciju na sušu u poređenju sa ispitivanim osobinama izdanka. Heritabilnost u širem smislu bila je visoka (> 82%) za većinu ispitivanih osobina (dužina primarnog korena, broj seminalnih korenova, ukupna dužina seminalnih korenova, ugao seminalnih korenova, dužina izdanka, odnos suve mase korena i suve mase izdanka), sa malom interakcijom genotip × sredina (< 20% ukupne varijacije) i oplemenjivanje na toleranciju na sušu trebalo bi da bude usmereno na ove osobine.

PRINOS, FIZIČKE I HEMIJSKO-TEHNOLOŠKE OSOBINE ZRNA I BRAŠNA NOVE SORTE OZIME PŠENICE U RAZLIČITIM AGROEKOLOŠKIM USLOVIMA

Željko K. Dolijanović — 2025-10-03

Potreba za globalnom sigurnošću hrane nameće povećanje proizvodnje pšenice, kao treće najzastupljenije kulture u svetu sa značajnom ulogom u svetskoj i srpskoj ekonomiji. Iako oplemenjivanje i agrotehničke mere doprinose rastu prinosa, poljoprivreda se suočava sa izazovima poput klimatskih promena, degradacije zemljišta i rasta troškova inputa, što zahteva nove pristupe za stabilnost proizvodnje. Cilj istraživanja bio je identifikacija razlika u prinosu i kvalitetu zrna između široko zastupljene sorte pšenice Pobeda i nove sorte pšenice ML Grigorija, uzimajući u obzir uticaj genotipa i spoljašnjih uslova. Ispitivani su prinos i fizičko-hemijske osobine zrna i brašna sorti ML Grigorija i Pobeda, na šest lokaliteta u Srbiji tokom 2021/22. i 2022/23. godine. Ogledi su organizovani po planu slučajnog rasporeda u tri ponavljanja, uz standardne agrotehničke mere. Prinos je obračunat i korigovan na standardnu vlagu, dok su fizičko-hemijske i reološke osobine analizirane u akreditovanim laboratorijama prema SRPS ISO standardima. Ispitivani su i tehnološki parametri pšenice. Dobijeni rezultati su obrađeni statistički, metodom analize varijanse a za pojedinačna poređenja korišćen je test najmanje značajne razlike (lsd test). Rezultati su pokazali značajne razlike u prinosu, fizičkim i tehnološkim osobinama u zavisnosti od ispitivanih faktora. Sorta ML Grigorija je ostvarila visok prinos i dobar tehnološki kvalitet u povoljnim uslovima, dok je Pobeda imala stabilnije fizičke osobine i bolju stabilnost testa, što ukazuje da prilagođen izbor genotipa uslovima sredine, omogućava postizanje visokih i stabilnih prinosa i kvaliteta.

Optimizing Lettuce Seedling Growth through different Growing Media and Nitrogen Fertilization Regime

Bassam Lawan Abdulrahman — 2025-10-03

Abstract: The growth and yield of lettuce (Lactuca sativa L.) seedlings are significantly influenced by the properties of the growing medium and starter nitrogen fertilization. This study evaluated the effects of three growing media; soil, coco peat, and hydroponics under different nitrogen fertilization regimes. A completely randomized design (CRD) with four replications and six treatments was employed, including full and half NPK solutions for hydroponics, soil and coco peat, both with and without NPK. Chlorophyll content, plant height, root count, days to emergence, and dry weight were measured. Laboratory analysis was carried out to determine the properties of the growing media as well as the content of nitrogen, phosphorus, and potassium in the plants. Results showed significant differences (p < 0.001) among treatments. Hydroponics supported earlier seedling emergence (2.25 days on average), higher chlorophyll content (0.632 at week 2), greater plant height (5.53 cm at week 3), and higher dry weight (1.31 g) compared to soil and coco peat. While nitrogen content was highest in soil with NPK (7.17%), hydroponics full and half solutions recorded the highest phosphorus content (7.69 gkg^-1 and 7.67 gkg^-1, respectively). Root counts showed no significant difference across treatments, but dry weight was significantly higher in hydroponics. Overall, hydroponics proved to be the most effective medium, with the half NPK solution being more economical due to reduced fertilizer usage while maintaining high performance.

FENOLOGIJA I BIOHEMIJSKA JEDINJENJA PLODOVA PRUNUS SPINOSA L. POD UTICAJEM TEMPERATURE VAZDUHA I PADAVINA

Djurdja Petrov — 2025-10-03

Fenologija je proučavanje periodičnih bioloških promena kroz koje biljke prolaze, pod uticajem geografskih i ekoloških uslova sredine, posebno klimatskih varijabli. Ciljevi istraživanja bili su utvrdjivanje varijabilnosti fenoloških obrazaca Prunus spinosa L. prirodnih populacija u ekotonima jugoistočnog dela Balkanskog poluostrva i formiranje informacione baza podataka o uticaju temperature vazduha i padavina na fenologiju vrste na osnovu istraživanja u periodu 2007-2024. Dobijeni podaci analizirani su deskriptivnim i multivarijantnim statističkim metodama. Rezultati pokazuju da je početak prolećnih fenoloških faza značajno ubrzan porastom temperature vazduha posebno 2024, kada je fenofaza cvetanja počela 31 dan ranije, 13 dana duže trajala, a dozrevanje plodova bilo 65 dana ranije u odnosu na period 2007-2023. S obzirom da trnjina značajno doprinosi ekosistemskim uslugama kao medonosna i vrsta sa primenom u prehrambenoj industriji i fitoterapiji odredjen je sadržaj fenola, flavonoida, antocijana i antioksidativna aktivnosti plodova u destilovanoj vodi i 70% etanolu. Rezultati sugerišu da etanol ne samo da efikasnije ekstrahuje bioaktivne komponente, već i pojačava njihov potencijal za neutralizaciju slobodnih radikala. Istraženi ekstrakti sadrže visok procenat fenola i pokazuju značajanu antioksidativnu aktivnost. Na osnovu sprovedenog istraživanja dobijene su dragocene informacije o varijabilnosti fenoloških obrazaca i antioksidativnom kapacitetu plodova koje su važne u kreiranju smernica za programe očuvanja ekosistemskih usluga, oplemenjivanja i planove upravljanja. Naime, dizajn pejzaža i planovi upravljanja moraju biti uskladjeni sa brojnim interakcijama i potencijalnim benefitima, ali i troškovima implementacije odgovarajućih strategija za maksimiziranje ekoloških, društvenih, ekonomskih, i dobrobiti vegetacije za zdravlje ljudi.

POBOLJŠANJE TRAJNOSTI I KVALITETA MEXIČKIH LIMETA KROZ TRETMAN Γ-AMINOBUTERIČNOM KISELINOM

Pedram Assar — 2025-10-03

The key factors limiting the postharvest shelf life of limes are weight loss, rapid peel discoloration, and the degradation of their green color, which significantly reduces their market value. Mexican lime, a citrus fruit of considerable economic and nutritional importance, was evaluated for the effects of γ-aminobutyric acid (GABA) immersion on postharvest quality and storage life. Fruits were treated with GABA solutions (0, 4, 8, or 12 mM) and stored at 7 °C with 80 ± 5% relative humidity for 30 days. Measurements of fruit weight loss, total soluble solids (TSS), titratable acidity (TA), taste index (TSS/TA ratio), ascorbic acid content in juice, and rind pigments (chlorophyll a, chlorophyll b, total chlorophyll, and carotenoids) were conducted every 10 days. GABA treatment, particularly at higher concentrations, significantly reduced weight loss and slowed TSS increases while enhancing TA and ascorbic acid levels. By the end of storage, treated fruits exhibited higher organic acid levels and a more desirable taste index, as indicated by a reduced TSS/TA ratio. Additionally, GABA treatments preserved higher chlorophyll levels for up to 20 days and delayed carotenoid accumulation, effectively slowing peel yellowing. The 8 mM concentration was the most effective in maintaining postharvest quality. These findings demonstrate that GABA can enhance the storage life and quality of Mexican lime, providing a promising strategy to minimize postharvest losses and boost economic value.

UTICAJ KLIMATSKIH PROMENA NA PROIZVODNJU KUPUSA

Janko Fedor Červenski — 2025-09-25

Za rast i razvoj kupusa optimalne temperature su od 15 do 18 ºC. Međutim, veći deo vegetacionog perioda kupusa je izložen temperaturama preko 20 ºC. Iz razloga dobijanja što veće cene na zelenoj pijaci proizvođači kupusa kreću sa što ranijim rokovima sadnje kupusa (ranog ili kasnog jesenjeg). Na sam kupus se "vrši pritisak" kroz obilnije navodnjavanje, gušći sklop, prihranu i zaštitu da bi u što kraćem roku formirao tržišno zbijenu glavicu (tehnološki zrelu), koja bi ostvarila što bolju dobit na tržištu. U cilju poboljšanja efikasnosti korišcenja vode i prilagodavanja kupusa toplijim i suvljim uslovima, za preporuku je korišćenje modifikovanih proizvodnih sistema. Akcenat možemo staviti na pomeranje datuma setve ili sadnje u cilju borbe protiv sve prisutnijeg povećanja temperature i perioda nedostatka vode tokom sezone uzgoja kupusa. Cilj ovog rada je ukazati na uticaj temperaturnog i vodenog stresa te dati određena rešenja koja se mogu praktično primeniti radi ublažavanja negativnog uticaja pomenutih stresova na proizvodnju kupusa. Prednost bi trebalo dati razvoju proizvodnih sistema za poboljšanje efikasnosti korišcenja vode prilagođenih uslovima toplog i suvog vremena. Navodnjavanje kupusa bi trebalo organizovati sistemom kap po kap. Ovim sistemom navodnjavanja racionalnije trošimo vodu, uz mogućnost uporednog prihranjivanja i zaštite.