Journal on Processing and Energy in Agriculture

ETARSKO ULJE ŽALFIJE POKAZUJE ANTIOKSIDATIVNU I ANTIMIKROBNU AKTIVNOST U BARENIM KOBASICAMA OD PILEĆEG MESA

Branislav Šojić — 2025-03-19

Mikrobiološka kontaminacija i oksidacija lipida su jedan od najčešćih uzročnika kvara proizvoda od mesa. Jedan od načina da se uspori oksidacija lipida i produži rok upotrebe ovih proizvoda je dodavanje sintetskih i prirodnih antioksidanasa. S obzirom da sintetski antioksidansi i konzervansi imaju toksična i prokancerogena svojstva i predstavljaju potencijalnu opasnost po zdravlje potrošača, interesovanje istraživača za izučavanje prirodnih antioksidanasa izolovanih iz različitog biljnog materijala (etarska ulja i ekstrakti) u poslednjih nekoliko godina rapidno je poraslo. Žalfija (Salvia officinalis L.) je lekovita biljka iz porodice Lamiaceae, koja je poznata po širokom spektru bioloških aktivnosti, pre svega, zahvaljujući svom složenom hemijskom profilu.

U ovom radu ispitan je uticaj etarskog ulja (SEO) dobijenog iz žalfije (Salvia officinalis L.) na antioksidativnu i antimikrobnu aktivnost u barenim kobasicama od pilećeg mesa. U tu svrhu korišćeni su sledeći parametri: pH vrednost, instrumentalni parametri boje (CIE L*, CIE a* i CIE b*), TBARS vrednost, mikrobiološki profil i ocene senzorskog panela. Aplikacija SEO u koncentracijama od 0,010 do 0,100 µl/g značajno (p<0,05) je uticala na smanjenje svetloće (CIE L*) i povećanje uela crvene boje (CIE a*). Dodatak SEO u koncentracijama od 0,075 i 0,100 µL/g značajno (p<0,05) je uticao i na smanjenje oksidacije lipida izražene preko TBARS vrednosti. Svih pet testiranih koncentracija SEO rezultiralo je značajnom (p<0,05) inhibicijom rasta mikroorganizama. Ova studija pokazuje da se etarsko ulje žalfije može koristiti u proizvodnji barenih kobasica od pilećeg mesa u cilju poboljšanja njihove oksidativne i mikrobiološke stabilnosti kao i poboljšanja boje, bez negativnih reperkusija na miris i ukus finalnog proizvoda.

Dinamička analiza sile rezanja bregastog mehanizma primenom bond graf modelovanja

Dragana Trajkovic — 2025-03-22

U radu je prikazan način određivanja pojačanja pogonskog motora (elektromotora) kulisnog mehanizma univerzalnog struga za obradu metala skudanjem strugotine. Proračunom vrednosti promenljivih matematičkih parametara modela u funkciji vremena dobija se dinamičko ponašanje ovog modela bregastog mehanizma. Bregasti mehanizam je šematski prikazan fizički apstraktno preko bond grafova i preko čvrstog nosioca programa i obuhvata ju automatsko i programirano kretanje struga preko čvrstog nosioca programa.

OPTIMIZACIJA METODA SUŠENJA KUKURUZA: KOMPARATIVNA STUDIJA TRADICIONALNIH SORTI I MODERNIH HIBRIDA

Ana Matin — 2025-03-24

Razumevanje učinaka različitih metoda sušenja na različite sorte kukuruza, kako pre tako i nakon sušenja, ključno je za odabir najprikladnijih hibrida i optimizaciju tehnika sušenja. U ovom istraživanju ispitane su tradicionalne sorte belog i crvenog kukuruza i moderni hibrid, te je upoređena efikasnost sušenja u vakuumu i sušenja u fluidizovanom sloju na temperaturama od 70°C, 80°C i 90°C.

Rezultati pokazuju da je sušenje pod vakuumom generalno efikasnije u održavanju kvaliteta, dok sušenje u fluidizovanom sloju nudi značajno bržu brzinu sušenja. Hibridni kukuruz pokazao je najbrži gubitak vlage, dok su tradicionalne sorte pokazale veću otpornost na sušenje. Ovi rezultati pružaju dragocen uvid u najprikladnije uslove sušenja za različite sorte kukuruza, što u konačnici poboljšava kvalitet proizvoda i ukupnu efikasnost prerade. Buduća istraživanja trebalo bi da ispitaju dodatne tehnološke faktore kao što su potrošnja energije, ujednačenost sušenja i učinci na sastav hranljivih materija kako bi se dalje poboljšale metode sušenja za komercijalnu primenu.

PROMENA UKUPNE FAKTORSKE PRODUKTIVNOSTI POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA U SRBIJI

Aleksandar Miljatović — 2025-03-24

Cilj istraživanja je da se realno sagleda i oceni promena u produktivnosti poljoprivrednih gazdinstava različitih tipova proizvodnje. U fokusu istraživanja su porodična poljoprivredna gazdinstva u Republici Srbiji, koja su bila deo FADN (Farm Accountancy Data Network) uzorka tokom sedmogodišnjeg perioda (2015-2021). Promena u ukupnoj faktorskoj produktivnosti tokom posmatranog perioda iskazana je pomoću Malmquist indeksa, uz prethodnu primenu DEA metoda (Data Envelopment Analysis). Definisani model je izlazno orijentisan sa konstantnim prinosom na obim. Na strani autputa je vrednost proizvodnje (biljne, stočarske i ostale), dok na strani inputa figurira više varijabli: korišćena radna snaga, ukupno korišćeno poljoprivredno zemljište, ukupna međufazna potrošnja i ukupna imovina poljoprivrednog gazdinstva. Rezultati istraživanja pokazuju da je ukupna faktorska produktivnost posmatranih gazdinstava povećana za 8,0% u analiziranom sedmogodišnjem periodu. Povećanje produktivnosti gazdinstava varira od 0,3%, koliko je zabeleženo u voćarstvu i vinogradarstvu, do 11,8% zabeleženih u ratarstvu. Svi tipovi proizvodnje su ostvarili tehnički progres, međutim ratarska gazdinstva definitivno prednjače u ovome. Ratarska gazdinstva konstantno pribavljaju novu i savremeniju opremu, koja im omogućuje ostvarivanje boljih autputa uz nepromenjeno ulaganje inputa. Ovo naravno pozitivno utiče na ostvarenu produktivnost gazdinstava, što, na koncu, podiže nivo ukupne ekonomske održivosti gazdinstava.

UKLJUČIVANJE NEKSUS EKO OZNAKA U STRATEGIJE ZA SMANJENJE OTPADA HRANE NA NIVOU DOMAĆINSTVA – EKOLOŠKE PERSPEKTIVE IZ PROCENE ŽIVOTNOG CIKLUSA

Vladimir Kitanovski — 2025-03-25

This study provides a comprehensive evaluation of the economic and environmental ramifications of food waste reduction through the implementation of Smart NEXUS Ecolabels. Employing the JRC Food Waste Prevention Calculator, the analysis centers on a medium-case scenario wherein household food waste is curtailed by 20%. The results reveal that mitigating food waste at this scale yields substantial benefits, with each ton of food waste prevented equating to the conservation of approximately 78 meals, reduction of 323 kg CO₂ equivalent emissions and an estimated cost savings of 133 euros in production and waste management expenditures. Extrapolating these findings to the EU’s aggregate annual food waste, the potential large-scale impact is profound, encompassing 4.6 billion meals saved, 19.1 million metric tons of CO₂ equivalent emissions mitigated, and an estimated economic benefit of 7.85 billion euros. The environmental impact assessment, conducted across 16 midpoint categories, underscores the pivotal role of targeted food waste prevention strategies in curbing pollution, conserving natural resources, and bolstering food security. These findings substantiate the transformative potential of Smart NEXUS Ecolabels in facilitating systemic reform, reinforcing the necessity of embedding food waste reduction measures within broader sustainability frameworks to enhance resource efficiency at scale.

PRINOS MLADOG KROMPIRA U USLOVIMA ZAPADNE SRBIJE

Dobrivoj Poštić — 2025-03-26

Cilj istraživanja bio je da se utvrdi variranje prinosa mladog krompira u uslovima zapadne Srbije. Tokom 2021. i 2022. godine, ogled je izveden na lokalitetu KO Bogatić, područje sela Belotić (65 m nv., černozem), 44˚ 49' N, 19˚ 32' E. Istraživanja je izvedeno sa tri sorte krompira: jedne rane (Colomba) i dve srednje rane (Esmee i Memphis).

12 redova

Sadnja je izvedena (15. marta), dok je vađenje krtola mladog krompira i ocena produktivnosti izvršena 30.06. u obe godine istraživanja.

Analiza produktivnih osobina pokazala je vrlo značajne razlike (р<0,01) i (р<0,05) pod uticajem sorte (factor G). Uticaj godine (factor E) i interakcije faktora (E × G) na ispitivane produktivne osobine mladog krompira je izostao. Kod sorte Colomba u obe godine ispitivanja zabeležen je značajno veći broj krtola po biljci, u odnosu na sorte Esmee i Memphis, što je imalo rezultat obrnutu situaciju kada je u pitanju osobina prosečna masa krtole po biljci. U dvogodišnjem proseku najkrupnije krtole od 88,00 g zabeležene su kod sorte Memphis, zatim 68,50 g kod sorte Esmee, dok su najsitnije krtole u proseku od 65,0 g zabeležene su kod sorte Colomba. Kod srednje ranih sorti Esmee i Memphis konstatovan je značajno manji prinos mladog krompira, u poređenju sa ranom sortom Colomba. Utvrđena je značajna pozitivna korelacija između prinosa mladog krompira i broja krtola po biljci (r = 0.78447, p<0.05). Možemo zaključiti da je sorta Colomba zbog svoje ranostasnosti i genetske predispozicije najbrže formirala i nalivala krtole, što je direktno uticalo da ostvari i najveći prinos mladog krompira.

ODREĐENI ASPEKTI POZICIONIRANJA FOTONAPONSKIH PANELA U AGROVOLTIČNIM APLIKACIJAMA

Stevan Kjosevski — 2025-03-26

The paper addresses some of the challenges which arise from the contemporary initiatives and efforts to advance in the field of agrivoltaics (Solar and Agriculture Co-Location) applications.

Due to the fact that during agrivoltaics applications there is normally a possibility to choose the orientation of photovoltaic panels, a challenge arises: what is their optimum orientation and way of mounting.

This paper describes complex methodology employed in the research (literature analysis, photovoltaic installation, one-year measurement of key quantities, data post processing, and analysis).

The results received are presented in graphical manner. They tackle basic correlation between the electric power produced in correlation to the orientation of photovoltaic panels, all dependable of the time in the day and period of the year.

Based on such results, this paper offers some answers regarding optimal azimuth and tilt angles of photovoltaic panels.

The results and discussion may be of help when deciding the position of photovoltaic panels in agrivoltaics applications, but also for small household units in rural environment.