Kompjuterska pismenost i uticaj zdravstveno-informacionih sistema na rad i kontrolu kvaliteta u sestrinskoj praksi
Sažetak
Sažetak Zdravstveno informacioni sistem uključuje širok spektar proizvoda, tehnologija i usluga kao
što su daljinska i mobilna zdravstvena tehnologija, usluge zasnovane na oblaku, medicinski uređaji,
uređaji za tele-monitoring, pomoćne i senzorske tehnologije, elektronski zdravstveni kartoni,
elektronski medicinski kartoni i druge primene informacionih tehnologija u zdravstvu. Cilj: Utvrditi da
li način sticanja informatičkog znanja utiče na kompjutersku pismenost i kako implementacija ZIS-a
utiče na rad i kontrolu kvaliteta. Metodologija: Istraživanje je sprovedeno po tipu studije preseka, u
populaciji medicinskih sestara. Uzorak je bio sastavljen od 116 ispitanika, koji su dobrovoljno pristali
da učestvuju u istraživanju. Rezultati: Ispitanici koji imaju formalno obrazovanje iz informatike
pokazali su viši nivo znanja od ispitanika koji to nemaju. Utvrđeno je postojanje statistički značajne
razlike u kompjuterskoj pismenosti između ispitanika koji su na različite načine sticali informatička
znanja. Oni koji su sebe bolje procenili imaju više skorove na testu znanja. Podaci ukazuju na
postojanje statističke značajnosti razlika u zavisnosti od samoprocene sopstvene veštine rada na
računaru. Skoro polovina (46,7%) ispitanika smatra da je implementacija ZISa olakšala rad, dok po
26% njih smatra da nije imala uticaja na rad ili je otežala rad. Najveći procenat (59,9%) ispitanika
smatra da je zdravstveno-informacioni sistem olakšao kontrolu kvaliteta Zaključak: Način sticanja
znanja u najvećoj meri utiče na kompjutersku pismenost medicinskih sestara: medicinske setre koje su
imale formalno obrazovanje pokazale su viši nivo kompjuterske pismenosti. Medicinske sestre smatraju
da je zahvaljujući implementaciji ZISa značajno poboljšana kontrola kvaliteta pruženih usluga. Većina
zdravstvenih radnika u početnim fazama uvođenja, primene i razvoja zdravstvenog informacionog
sistema nije imala formalno obrazovanje. Ipak oni su uz podršku institucija dali značajan doprinos
implementaciji ZISa u Republici Srbiji.
Reference
Haux R. Health information systems - past, present, future. Int J Med Inform, 2006;75:, p. 268.
Pai F-Y, Huang K-I, Applying the Technology Acceptance Model to the introduction of healthcare information systems. Technol Forecast Soc Change; 2011, pp. 650–660.
Hillestad R., Bigelow J., Bower A. et al., Can electronic medical record systems transform health care? Potential health benefits, savings, and costs, 2005;24(5), pp.1103-1117.
Nutbeam D. Health Literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health promotion international. 2000; 15(3): 209.
Mogford E, Gould L, Devoght A. Teaching critical health literacy in the US as a means to action on the social determinants of health. Health Promotion International. 2010; 26(1): 4-13.
Easton P, Entwistle V, Williams B. Health in the ‘hidden population’ of people with low literacy. A systematic review of the literature. BMC Public Health. 2010; 10: 459. Avaible from: http://www.biomedcentral.com/1471-2458/10/459.
Stanisavljević S., Kekuš D. Zdravstvena pismenost - savremeni postulat zdravstvenog vaspitanja i promocije zdravlja. 46. Međunarodni kongres Dani preventivne medicine, Niš , 2012.
Porter M., Elizabeth Olmsted Teisberg, Redefining Health Care:Creating Value-Based Competition on Results, 2006, p. 104.
Dilu E, Gebreslassie M, Kebede M. Human Resource Information System implementation readiness in the Ethiopian health sector: a cross-sectional study. Hum Resour Health. 2017 Dec 20;15(1):85. doi: 10.1186/s12960-017-0259-3.
Ishijima H, Mapunda M, Mndeme M, Sukums F, Mlay VS. Challenges and opportunities for effective adoption of HRH information systems in developing countries: national rollout of HRHIS and TIIS in Tanzania. Hum Resour Health. 2015 Jun 16;13:48. doi: 10.1186/s12960- 015-0043-1.
Krishnan SK, Singh M. Issues and concerns in the implementation and maintenance of HRIS. Management and Labour Studies. 2007 Nov;32(4):522-40.
Kaya N. Factors affecting nurses' attitudes toward computers in healthcare. Comput Inform Nurs. 2011 Feb;29(2):121-9. doi: 10.1097/NCN.0b013e3181f9dd0f.
Merrow SL. Graduate nursing students’ knowledge of computer terminology and attitudes toward computers. Proc Annu Symp Comput Appl Med Care. 1988;9:350–354.
Rababah JA, Al-Hammouri MM, Ta'an WF. A study of the relationship between nurses' experience, structural empowerment, and attitudes toward computer use. Int J Nurs Sci. 2021 Sep 18;8(4):439-443. doi: 10.1016/j.ijnss.2021.09.007.
Laramee AS, Bosek MS, Shaner-McRae H, Powers-Phaneuf T. Nurses' attitude toward the Electronic Health Record still uncertain after 6 months. Heart & Lung: The Journal of Cardiopulmonary and Acute Care. 2010 Jul 1;39(4):357-8.
Salameh B, Eddy LL, Batran A, Hijaz A, Jaser S. Nurses Attitudes Toward the Use of an Electronic Health Information System in a Developing Country. SAGE Open Nurs. 2019 Apr 18;5:2377960819843711. doi: 10.1177/2377960819843711.
Hwang JI, Park HA. Factors associated with nurses informatics competency. Comput Inform Nurs. 2011 Apr;29(4):256-62. doi: 10.1097/NCN.0b013e3181fc3d24.
Eley R, Fallon T, Soar J, Buikstra E, Hegney D. Barriers to use of information and computer technology by Australia nurses: a national survey. J Clin Nurs. 2009 Apr;18(8):1151-8. doi: 10.1111/j.1365-2702.2008.02336.x.
Kipturgo MK, Kivuti-Bitok LW, Karani AK, Muiva MM. Attitudes of nursing staff towards computerisation: a case of two hospitals in Nairobi, Kenya. BMC Med Inform Decis Mak. 2014 Apr 29;14:35. doi: 10.1186/1472-6947-14-35.