Medicinski podmladak

Analiza ishoda za djecu pregledanu u prijemnoj ambulanti tercijarne pedijatrijske ustanove zbog gubitka svijesti

Milena Peličić — 2025-03-25

:Uvod Gubitak svijesti je čest anamnestički podatak u prijemnim pedijatrijskim ambulantama.

:Cilj Utvrđivanje ishoda za djecu koja su zbog gubitka svijesti pregledana u prijemnoj pedijatrijskoj ambulanti tercijarne pedijatrijske ustanove tokom dvoipomjesečnog perioda.

:Materijal i metode Sprovedena je retrospektivna studija. Podaci su dobijeni iz medicinske dokumentacije prijemne ambulante u Institutu za zaštitu majke i deteta Srbije ‘’Dr Vukan Čupić’’, u periodu prijema od 03.09. do 17.11.2022. godine. Razmatrani su: pol, uzrast, uputna i završna dijagnoza, priroda napada na prijemu, pridružene tegobe i komorbiditeti, sprovedena EEG i CT (engl. Computerized Tomography - CT) /MRI (engl. Magnetic Resonance Imaging - MRI) snimanja, propisivana terapija i ishod. Svi podaci su obrađeni u programu SPSS v21.

:Rezultati Studija je obuhvatila 97 bolesnika (50 muškog pola i 47 ženskog pola) prosječnog uzrasta 96 mjeseci. Najčešća uputna dijagnoza bile su neklasifikovane konvulzije (33%), a završna sinkopa (32%). U 49,5% slučajeva napadi su prijavljeni kao prva epizoda. Povišena tjelesna temperatura, zabilježena kao najčešći udružen simptom, bila je prisutna kod 32% bolesnika. Komorbiditeti su utvrđeni kod 10,3% bolesnika. Na kućno liječenje je upućeno 49,5% pacijenata, hospitalizovano 46,4%, a 2% upućeno na subspecijalistički pregled. Terapijski, najčešće je dat savjet za sinkopu (37%), dok su Diazepam ili Midazolam najčešće propisivani ljekovi za prekid napada (27,1%). EEG je rađen kod 10,3% bolesnika, od toga je urednog nalaza bilo 3,1%, a patološkog 4,1% patoloških nalaa. CT/MRI snimanja su sprovedena kod 9,3% bolesnika i svi su bili urednog nalaza.

:Zaključak Većina djece koja doživi gubitak svijesti imaju povoljan ishod – potpuni oporavak, bez neurološkog deficita i komplikacija, a otpuštaju se kući bez kontinuirane terapije, uz savjet za prevenciju recidiva tegoba.

:Ključne riječi gubitak svijesti, konvulzije, febrilni napadi, sinkopa, epilepsija

Površina mitohondrija u citoplazmi hepatocita miševa na ishrani sa povećanim sadržajem masti koji su tretirani metforminom

Sara Milošević — 2025-03-27

Uvod: Opšte je prihvaćeno da na ćelijskom nivou dijabetes prati mitohondrijalna disfunkcija u hepatocitima. U pacijenata sa tip 2 dijabetesom je primećen smanjen broj mitohondrija i njihova respiratorna aktivnost. Smatra se da je glavni mehanizam delovanja metformina posledica inhibicije kompleksa i respiratornog lanca u unutrašnjoj membrani mitohondrija, najnovija istraživanja su ukazala na mogućnost da metformin, u terapijski relevantnim koncentracijama, povećava respiraciju mitohondrija, membranski potencijal i nivoe ATP-a u hepatocitima. C57BL/6 J miševi podvrgnuti dijeti sa visokim sadržajem masti predstavljaju često korišćeni model za metabolički sindrom i tip 2 dijabetes.

Cilj rada: Cilj ovog rada je ispitivanje površine mitohondrija mišjih hepatocita na ishrani sa povećanim udelom masti i miševa na istoj ishrani koji su tretirani metforminom.
Materijal i metode: Miševi muškog pola, soja C57BL/6 J, su raspoređeni u dve eksperimentalne grupe koje su dobijale hranu sa visokim sadržajem masti (HFD). Tokom poslednjeg meseca, jednom dnevno, jednoj grupi miševa je davan metformin. Nakon 6 meseci, miševi su žrtvovani i uzeti su uzorci jetre koji su obrađeni za transmisionu elektronsku mikroskopiju. Fotomikrografije su analizirane pomoću programa ImageJ 1.49 tako što su izmerene površine svih vidljivih mitohondrija. Statistička analiza vršena je u SPSS programu primenom Studentovog T testa.

Rezultati: Analizom ultrastrukture hepatocita utvrđeno je da su mitohondrije uglavnom bile sferičnog ili ovalnog oblika i normalne morfologije, bez upadljivih razlika među eksperimentalnim grupama životinja. Prosečna površina mitohondrija iznosila je u grupi miševa na HFD ishrani 4,75 ± 0,25μm, a u grupi miševa na HFD ishrani koji su dobijali metformin 4,44 ± 0,6μm. Nije pokazana statistički značajna razlika u površini mitohondrija između ispitivanih grupa (p > 0,05).

Zaključak: Dobijeni rezultati ukazuju da kod životinja koje su hranjene dijetom sa visokim sadržajem masti, metformin ne dovodi do promene površine mitohondrija.

UČESTALOST I DISTRIBUCIJA TIPOVA HUMANIH PAPILOMA VIRUSA U MUŠKOJ POPULACIJI

Maja Crnogorac — 2025-03-28

Uvod: Humani papiloma virus(HPV) je jedan od najčešćih uzročnika polno prenosivih infekcija. U zavisnosti od populacije, anatomskog mesta uzorkovanja i tehnika koje se koriste za detekciju i tipizaciju, genitalne HPV infekcije mogu se identifikovati u 16% do 69% slučajeva kod zdravih muškaraca.

Cilj rada: Cilj ovog istraživanja je bio utvrditi učestalost i distribuciju HPV genotipova u genitalnom traktu muškaraca pomoću molekularnih metoda u četiri grada sa teritorije Republike Srbije.

Materijal i metode: Ova retrospektivna studija je obuhvatila 468 muškaraca sa sumnjom na prisustvo genitalne HPV infekcije iz Beograda, Kragujevca, Niša i Novog Sada. Podaci su prikupljani u periodu od 2017. do 2021. godine. Detekcija i genotipizacija virusa je urađena pomoću Real-Time PCR metode i Sanger DNK sekvenciranja. U testiranju statističke značajnosti korišćena je deskriptivna statistička metoda i test.

Rezultati: Prisustvo HPV-a je dokazano kod 77 od 468 uzoraka (16%). Najveća prevalenca pozitivnih uzoraka od 35,2% je bila detektovana u grupi starijih od 45 godina. Najveća učestalost pozitivnih uzoraka je bila u Nišu (24%), zatim u Kragujevcu (22,1%), Beogradu (20%) i Novom Sadu (11,6%). Uočena je statistički značajna razlika u HPV pozitivnosti između različitih gradova (p=0,02). Ukupno je detektovano 16 različitih tipova ovog virusa. HPV 16 je najčešće detektovan genotip (30%), zatim HPV 31 (14%), HPV 52 (14%), dok su genotipovi 56, 11, 33, 39 i 45 bili identifikovani u manjem broju. HPV 16 je bio najčešće detektovan tip virusa u svim gradovima, sem u Kragujevcu gde su HPV 52, 56 i 59 bili prvi po učestalosti.

Zaključak: Rezultati ove studije pokazuju prisustvo 16 različitih genitalnih HPV genotipova kod muškaraca, gde je najučestaliji genotip HPV 16. HPV infekcija je otkrivena u 16% slučajeva, pri čemu je najveća prevalencija zabeležena kod starijih muškaraca.

Učestalost, kliničke odlike i preživljavanje pacijenata sa funkcionalnim neuroendokrinim tumorima pankreasa

Ana Mijušković — 2025-03-28

Sažetak:

Uvod: Neuroendokrini tumori (NET) predstavljaju retke neoplazme porekla neuroendokrinih ćelija koje imaju sposobnost sinteze biogenih amina i peptidnih hormona. Najčešća lokalizacija ovih tumora je u plućima, tankom i debelom crevu i pankreasu. U zavisnosti od postojanja hormonskog sekretornog sindroma i njegovih kliničkih manifestacija, NET delimo na funkcionalne i nefunkcionalne.

Cilj: Cilj ovog rada je da se istraži i prikaže učestalost, biološko ponašanje i preživljavanje pacijenata sa funkcionalnim neuroendokrinim tumorima pankreasa.

Materijal i metode: Analizirano je 272 pacijenta sa dijagnozom pankreasnog NET-a. Gradus tumora je procenjivan na osnovu patohistoloških odlika uzoraka tkiva dobijenih biopsijom ili operacijom, dok je stadijum određen na osnovu veličine primarnog tumora i prisustva lokoregionalne i/ili udaljene diseminacije. Dijagnoze su uz indikativne kliničke prezentacije postavljane određivanjem baznih vrednosti hormona, odgovarajućim funkcionalnim ispitivanjem i imunohistohemijskom potvrdom sekretornog produkta u uzorku tumorskog tkiva.

Rezultati: Od 272 retrospektivno analizirana pacijenta, 77,6% pacijenata je imalo nefunkcionalne tumore, dok su funkcionalni pronađeni kod 22,4% slučajeva. Funkcionalni NET su bili značajno manje veličine i nižeg gradusa, kao i sa značajno nižom učestalošću metastaza i IV stadijuma bolesti u odnosu na nefunkcionalne (p<0,05). Ukupno preživljavanje pacijenata sa funkcionalnim tumorima je iznosilo 104 ± 56,72 meseci, ali to nije bilo značajno kraće u poređenju sa nefunkcionalnim (p=0,259). Međutim, razlika u preživljavanju je postojala između podgrupa funkcionalnih tumora u zavisnosti od hormonske sekrecije (p<0,05), gde su insulinomi pokazali najduže ukupno preživljavanje, a pacijenti sa ektopičnim Kušingovim sindromom najkraće.

Zaključak: Sprovedenim ispitivanjem nije pronađena razlika u preživljavanju između funkcionalnih i nefunkcionalnih tumora, ali smo pokazali da hormonski produkti nekih tumora predstavljaju marker dobrog preživljavanja, kao što je to kod insulinoma, dok je ektopična produkcija ACTH/CRH marker lošeg preživljavanja.

Ključne reči: pankreasni neuroendokrini tumori; funkcionalni tumori; hormonski sindrom; preživljavanje

Uticaj visine krvnog pritiska na ishod akutnog ishemijskog moždanog udara kod pacijenata lečenih trombolitičkom terapijom i mehaničkom trombektomijom

Aleksandar Ninković — 2025-03-28

Uvod: Akutni moždani udar je jedan od najčešćih uzroka smrti u svetu. Akutni ishemijski moždani udar (AIMU) nastaje kao posledica poremećaja moždane cirkulacije usled okluzije krvnog suda trombozom ili embolijom. Cilj savremene terapije je sprečavanje umiranja ćelija penumbre ponovnim uspostavljanjem krvotoka, što može da se načini primenom leka ili endovaskularnih intervencija. Preporučeno je smanjenje i održavanje krvnog pritiska pacijenata ispod 185/110 mmHg pre i u toku primene trombolize, kao i održavanje istih vrednosti krvnog pritiska kod primene mehaničke trombektomije, odnosno ispod 180/105 mmHg 24 sata nakon primene trombolize.

Cilj: Cilj rada je bio utvrditi uzročno-posledičnu povezanost između visine sistolnog krvnog pritiska ispod 170 mmHg kod pacijenata lečenih trombolitičkom terapijom, mehaničkom trombektomijom i obema metodama, i povoljnijeg ishoda AIMU.

Materijal i metode: Rad se zasniva na istraživanju i retrospektivnoj analizi podataka prikupljenih na Klinici za neurologiju Kliničkog centra Vojvodine i odnosi se na 103 pacijenta sa AIMU koji su lečeni trombolitičkom terapijom, mehaničkom trombektomijom ili obema metodama, u periodu od 1. januara do 31. decembra 2023. godine.

Rezultati: Medijane Skale za moždani udar Nacionalnog instituta zdravlja (engl. National Institute of Health Stroke Scale – NIHSS) skorova pacijenata za sistolni pritisak ≤170 mmHg i >170 mmHg za sve grupe zajedno (U=278,50; p=0,21), kao i za grupu tromboliza (U=111,00; p=0,58) i grupu tromboliza/trombektomija (U=15.20; p=0.20) statistički se značajno ne razlikuju, dok se njihova razlika za grupu trombektomija ne može izračunati.

Zaključak: Sistolni pritisak ispod 170 mmHg 24 časa nakon bilo koje terapijske procedure nije povezan sa povoljnijim ishodom AIMU-a, te ga nije neophodno strogo kontrolisati više od jednog dana nakon završetka neke od tih procedura.

Analiza laboratorijskih, kliničkih i radioloških karakteristika pacijenata sa infektivnim spondilodiscitisom

Tea Milinković — 2025-03-28

Uvod: Infektivni spondilodiscitis (IS) je relativno retka bolest koju karakterišu nespecifični simptomi kao što su bol u leđima i febrilnost. Rana dijagnoza je teška i često bolest ne bude odmah prepoznata uprkos dostupnosti radioloških tehnika. IS može imati akutni, subakutni ili hronični tok.

Cilj rada: Cilj studije je analiza laboratorijskih, kliničkih i radioloških karakteristika pacijenata sa infektivnim spondilodiscitisom, i utvrđivanje dijagnostičkih i terapijskih izazova.

Materijal i metode: Retrospektivno su prikupljani podaci pacijenata obolelih od IS i lečenih u Klinici za infektivne i tropske bolesti i Klinici za ortopediju, Univerzitetskog kliničkog centra Srbije. U studiju nisu uključeni pacijenti sa tuberkuloznim IS. Analizirani su laboratorijski, klinički, radiološki i mikrobiološki nalazi, kao i odgovor na antimikrobnu terapiju.

Rezultati: U istraživanje je uključeno 30 pacijenata sa jednakom zastupljenošću oba pola. Najčešći mikrobiološki izolati su bili Escherichia coli (6/19, 31,6%) i Staphylococcus aureus (5/19, 26,3%). U grupi pacijenata čiji su simptomi pre hospitalizacije trajali ≥15 dana prosečne vrednosti broja neutrofila su statistički značajno više u odnosu na grupu pacijenata sa akutnim početkom bolesti. Trajanje hospitalizacije >4 nedelje je statistički značajno uticalo na nastanak osteoporoze. Lečenje vankomicinom i rifampicinom od početka hospitalizacije je dovelo do statistički značajno kraćeg trajanja hospitalizacije (≤4 nedelje). Hospitalizacija se statistički značajno češće završavala smrtnim ishodom kod pacijenata lečenih empirijskom antibiotskom terapijom, a nepovoljan ishod lečenja je zabeležen kod 6 (20%) pacijenata, i nije bio posledica komplikacije IS.

Zaključak: Dužina hospitalnog lečenja zavisi od kliničkog toka bolesti, intenziteta simptoma, vrste mikrobiološkog izolata, antibiograma i kontrolnih laboratorijskih i radiografskih nalaza.

Ključne reči: spondilodiscitis, infekcija, pršljenovi, antibiotici, terapija.

KOMPLIKACIJE TOTALNE PROTEZE KOLENA

Darko Milovanović — 2024-01-18

U poslednje dve decenije, implantacija totalne proteze kolena, postala jedna od najdominantnijih operativnih procedura u ortopedskoj hirurgiji i traumatologiji. Svedoci smo sve starijeg stanovništva na globalnom nivou, posledično čemu se iz godine u godinu povećava broj pacijenata sa osteoartritisima čiji klinički nalaz i subjektivne tegobe zahtevaju implantaciju totalne proteze kolena. Velika većina operativno lečenih pacijenata u dugom period praćenja izražava zadovoljstvo lečenjem, ali određen procenat pacijenata nema zadovoljavajući rezultat. U najvećoj meri, razlozi za nezadovoljstvo su posledica komplikacija intraoperativnog ili postoperativnog lečenja. Cilj ovog rada je da se sistematizuju sve potencijalne komplikacije, kao i načini njihove dijagnostike i daljeg lečenja u kliničkoj praksi, ali i da se ukaže na moguće uzroke koji do njih dovode kako u preoperativnoj selekciji pacijenata za operativno lečenje, tako i u intraoperativnom i postoperativnom toku lečenja.

HRONIČNI POSTHIRURŠKI BOL POSLE UGRADNJE TOTALNE PROTEZE KOLENA-FAKTORI RIZIKA I PREVENCIJA

Svetlana Srećković — 2024-01-18

Hronični posthirurški bol (HPHB) je jedna od čestih komplikacija koja utiče na kvalitet života pacijenata, povećavajući dodatno ekonomska i zdravstvena opterećenja nakon operacije. Njegova incidencija zavisi od vrste operacije i razlikuje se u odnosu na tip hirurgije. Hronične bolesti, promenjen načina života i produženi životni vek doprinose povećanju broja hirurških intervecija koje se izvode širom sveta, a posebno u ortopedskoj hirurgiji. Totalna artroplastika kolena (TAK) je standardna ortopedska procedura koja se izvodi u završnoj fazi osteoartritisa kolena u cilju poboljšanja kvaliteta života i smanjenja bola. Različiti terapijski modaliteti primenjuju se posle ove intervencije u cilju obezbeđivanja adekvatne analgezije i sprečavanja nastanka hroničnog bola. Rizik za pojavu hroničnog bola posle ugradnje totalne proteze kolena je skoro tri puta veći u poređenju sa drugim hirurgijama ali i u odnosu na totalnu artroplastiku kuka. Prevencija i lečenje HPHB posle TAK-a su od presudnog značaja ne samo zbog uticaja na kvalitet života i nezadovoljstvo pacijenata, nego i što HPHB postaje jedan od razloga za revizionu hirurgiju. Rana identifikacija faktora rizika za HPHB nakon TAK je važna za razvoj strategija preventivnog lečenja koje takođe mogu poboljšati i posthirurške ishode.

UTICAJ SPOLJAŠNJIH TAFONOMSKIH FAKTORA NA SKELETNU OČUVANOST – SEKUNDARNO OTVARANJE GROBOVA NA SARMATSKIM NEKROPOLAMA

Tamara Pavlovic — 2024-01-18

Nakon pohranjivanja tela u zemlju i procesa skeletizacije, skeletni ostaci prolaze kroz različite prirodne tafonomske procese (pod uticajem tipa zemljišta, klime, fluvijalnih procesa, flore, faune, itd.) koji ih modifikuju i ostavljaju makroskopski vidljive tragove na površini kosti. Stanje očuvanosti i fragmentovanosti skeletnog materijala dodatno se menja ukoliko su ovi procesi izloženi i naknadnim antropogenim faktorima, kao što je sekundarno otvaranje grobnih celina, koje podrazmeva poremećaj prirodne sredine (geoloških slojeva, mikro klime, oksidacije, uticaj vremenskih prilika itd.) u kojima su kosti prvobitno pohranjene. Ovakvi tafonomski procesi koji nastaju usled dugotrajne izloženosti atmosferskim uticajima i dejstva podzemnih voda (engl. subaerial weathering) izazivaju pucanje kortikalne i trabekularne kosti i pojavu frakturnih linija i sitnih pukotina, ljuštenje korteksa, abradiranje površine kosti, kao i izbeljenost kostiju usled gubitka kolagena. U bioantropološkoj i forenzičnoj praksi, kao i u istraživanjima u ovim oblastima, ovakve promene na kostima, zajedno sa drugim tafonomskim stanjima, obično ostaju zanemarene uprkos svojoj značajnoj učestalosti. Takav je slučaj i sa skeletnim ostacima iz kasnoantičkih nekropola na teritoriji Srbije koje pripadaju istorijskoj populaciji Sarmata koja je naseljavala područje Panonske nizije. Iako je skeletna očuvanost ovog materijala često predmet diskusija u bioantropologiji i arheologiji, dosadašnja istraživanja nisu se praktično bavila problematikom očuvanosti i fragmentovanosti ovog materijala. Najnovija istraživanja sprovedena u Centru za biologiju kosti, na Medicinskom fakultetu u Beogradu pokazala su na koji način i u kojoj meri su postmortem aktivnosti ljudi (sekundarno otvaranje grobova prilikom pljačke) direktno i indirektno uticale na očuvanost skeletnog materijala iz sarmatskih nekropola. Studija je pokazala da se na skeletnim ostacima iz takozvanih poremećenih grobova nalazi mnoštvo tragova tafonomskih procesa (pukotine, frakture, ljuštenje, izbeljene kosti) koji su nastali usled kontinuiranog dejstva spoljašnjih atmosferskih faktora (sunce, kiša, sneg, mraz) na skeletne ostatke.

MOLEKULARNI MEHANIZMI REGULACIJE ERITROCITOPOEZE I STRES ERITROCITOPOEZE

Sanja Momčilović — 2024-01-18

Eritrocitopoeze u bazalnim uslovima stvara nove eritrocite konstantnom brzinom. U adultnom periodu, eritrocitopoeza se odvija u koštanoj srži i ima ogromni kapacitet. Regulacija ovog procesa se ostvaruje posredstvom velikog broja ćelijskih i molekularnih mehanizama koji sinergistički deluju kako bi obezbedili adekvatnu oksigenaciju tkiva a istovremeno izbegavajući probleme sa viskozitetom povezanim sa prekomernom proizvodnjom. Stoga je ovaj process regulisan kako menahizmima pozitivne, tako i mehanizmima negativne povratne sprege. Za razliku od kontinuiranog obnavljanja eritrocita u bazalnim uslovima, u uslovima narušene homeostaze kao što je krvarenje, stres, inflamacija, itd., usled nemogućnosti isporuke dovoljne količine kiseonika u tkiva, dolazi do aktivacije procesa nazvanog stres eritrocitopoeza. Stres eitrocitopoeza predstavlja jedinstven proces koji se, pored koštane srži, odvija i ekstramedularno. Ekstramedularna eritrocitopoeza se pre svega odvija u crvenoj pulpi slezine, gde pod uticajem specifičnih signala nastalih u njenoj mikrosredini, dolazi do nagle ekspanzije nezrelih ćelija eritroidne loze, obezbeđujući na taj način adekvatan odgovor na povećane zahteve organizma za eritrocitopoezom. U ovom radu su objašnjeni osnovni molekularni mehanizmi regulacije eritrocitopoeze u bazalnim uslovima i stres eritrocitopoeze. Posebna pažnja je usmerena na zavisnost molekularnih mehanizama od mikrookruženja u kojem se odvijaju ovi procesi. Razumevanje molekularnih mehanizama koji upravljaju eritrocitopoezom i stres eritrocitopoezom je od velikog značaja za unapređenje terapijskih strategija za hematološke poremećaje.

ZNAČAJ KRVARENJA U TOKU LEČENJA AKUTNE TROMBOEMBOLIJE PLUĆA

Bojana Subotić Atanasković — 2024-01-18

Antikoagulantna terapija čini osnov lečenja svih bolesnika sa tromboembolijom pluća (PTE), koja se primenjuje već pri sumnji da se radi o PTE, i traje najmanje tri meseca. Kod bolesnika sa najtežim stepenom hemodinamskog opterećenja indikovana je i istovremena primena reperfuzione, najčešće sistemske trombolitičke terapije u inicijalnom lečenju u cilju brze reperfuzije pluća i smanjenja opterećenja desnog srca što smanjuje mortalitet. Obe vrste terapije nose povišen rizik za krvarenje, koje povećava morbiditet, utiče na modifikaciju toka lečenja, a može biti i fatalno. Zbog toga je pre odluke o izboru terapije potrebno proceniti individualni rizik za ovu komplikaciju, i primeniti mere kojima se taj rizik može smanjiti. Osim pojedinačnih faktora rizika za krvarenje, iz populacija bolesnika sa PTE izvedeni su i prediktivni modeli koji mogu pomoći u odlučivanju o načinu lečenja. U grupi bolesnika lečenih trombolizom formiran je PEBSI skor, koji razdvaja rizik za krvarenje u dve kategorije, ali skor još zahteva eksternu validaciju. Za procenu rizika od krvarenja na stabilnoj oralnoj antikoagulantnoj terapiji visoku prediktivnu vrednost i pri eksternoj validaciji pokazao je VTE-BLEED skor. U cilju smanjenja rizika za krvarenje prednost treba dati lekovima novije generacije (aktivator tkivnog plazminogena (tPA) ) u odnosu na strepokinazu i urokinazu; niskomolekularne heparine (LMWH) i fondaparinuks u odnosu na nefrakcionisani heparin (UFH); direktne oralne antikoagulanetne lekove u odnosu na vitamin K antagoniste, potrebno je prilagođavanje doze lekova bubrežnoj funkciji, kao i vrednostima laboratorijskih pokazatelja njihove aktivnosti (aktivirano parcijalno tromboplastinsko vreme za UFH i INR za VKA), a ostaje nedovoljno jasno da li smanjenje doze trombolitičkih lekova ima bolji bezbednosni profil u odnosu na pune terapijske doze. Kod bolesnika sa visokim rizikom za krvarenje, a istovremenom potrebom za agresivnim načinom lečenja, treba razmotriti i nefarmakološko lečenje kao što su hirurška trombektomija ili perkutane kateterske intervencije, mada ove metode nisu dostupne u velikom broju zdravstvenih centara.

Razvoj eksperimentalnih modela reaktivirane toksoplazmoze

Neda Bauman — 2024-01-18

Toksoplazmoza je jedna od globalno najrasprostranjenijih zoonoza s obzirom na to da je Toxoplasma gondii ubikvitarna obligatno intracelularna protozoa koja inficira trećinu svetske populacije. Iako je kod imunokompetentnih osoba infekcija najčešće asimptomatska, kod osetljivih kategorija, kao što su fetus i imunokompromitovani pacijenti, toksoplazmoza može dovesti do klinički veoma teških posledica, pre svega kongenitalne i reaktivirane toksoplazmoze (RT). HAART i globalno rastući broj imunosuprimiranih pacijenata koji se leče transplantacijom organa i tkiva a kod kojih toksoplazmoza predstavlja važnu oportunističku infekciju, rezultirao je usmeravanjem istraživačkog fokusa sa HIV+ pacijenata na primaoce transplantata. Postoji hitna potreba za novim, efikasnim i bezbednim antitoksoplazmatskim lekovima jer su aktuelne terapijske opcije u lečenju toksoplazmoze malobrojne i dovode se u vezu sa brojnim neželjenim efektima. Potencijalni hemioterapeutici ispituju se i u in vitro, ali su od većeg značaja rezultati dobijeni u in vivo eksperimentalnim modelima. Jatrogena imunosupresija kod miševa hronično inficiranih T. gondii najčešće se postiže primenom kortikosteroida, kao što su deksametazon u vodi za piće i hidrokortizon putem subkutanih injekcija. Pored kortikosteroida, u upotrebi su i citostatici, pre svega ciklofosfamid, koji je ujedno i među najšire primenjivanim imunosupresivima u transplantacionim protokolima. Velike varijacije u režimu doziranja imunosupresiva u modelima RT ukazuju na potrebu za njihovom optimizacijom. Citostatici i kortikosteroidi, kombinovano primenjeni u odgovarajućim dozama i vremenskim intervalima, simulirali bi najaktuelnije imunosupresivne režime u humanoj transplantacionoj medicini. Naime, i pored raznovrsnosti in vivo eksperimentalnih modela toksoplazmoze, aktuelni trend eksponencijalnog porasta broja transplantiranih pacijenata zahteva bolji uvid u moguće načine za uspostavljanje modela RT. Uspostavljanje održivog modela RT bilo bi značajno za buduća ispitivanja infekcije izazvane T. gondii, a pre svega za sprovođenje hemioterapijskih eksperimenata u cilju otkrivanja potencijalnih novih kandidata za lečenje toksoplazmoze.