Opšta medicina

Analiza zadovoljstva pacijenata radom timova porodične medicine u Domu zdravlja Banja Luka

Dragan Milojević — 2024-02-08

Uvod: Reforma primarne zdravstvene zaštite u Bosni
i Hercegovini počela je 1999. Fokus je bio na uvođenju porodične
medicine, naspram postojećeg dispanzerskog načina
rada, baziranog na Službi opšte medicine. Reforma je proces
koji traje i sve promene se implementiraju sa ciljem poboljšanja
pacijentovog zadovoljstva. Naš cilj je da analiziramo
zadovoljstvo pacijenata i uticaj društveno-demografskih
faktora na zadovoljstvo pacijenata radom timova porodične
medicine.
Metode: Ovo istraživanje je opservaciona i deskriptivna
studija, sprovedena u ambulantama porodične medicine
Doma zdravlja u Banja Luci od 01. februara do 01. aprila
2022. Podaci su prikupljeni korišćenjem EUROPEP upitnika,
koji je standardizovani instrument za evaluaciju pacijentovog
zadovoljstva primarnom zdravstvenom zaštitom, kao i
upitnik sa društveno-demografskim informacijama. Studija
je obuhvatila 250 pacijenata iz ambulanti porodične medicine,
iz grada, predgrađa i okoline.
Rezultati: Analiza 250 upitnika dala je odgovore na
23 pitanja iz EUROPEP instrumenta, procenjujući 4 domena:
odnos doktor-pacijent X̅ (4.22) SD (0.85); medicinska
nega X̅ (4.32) SD (0.90); informacije i podrška X̅ (4.04)
SD (0.94); i organizacija usluga X̅ (3.81) SD (0.98). Društveno-
demografske i druge karakteristike pacijenata mnogo
utiču na zadovoljstvo pacijenata zdravstvenim uslugama u
porodičnoj medicini.
Zaključci: Generalno, pacijenti su zadovoljni uslugom
koju dobijaju od strane timova porodične medicine u Domu
zdravlja Banja Luka, a najmanje su zadovoljni organizacijom
usluga. Prema individualnim pitanjima iz EUROPEP
upitnika, pacijenti su najviše nezadovoljni dostupnošću lekara
preko telefona, primanjem saveta od lekara, dugim čekanjem
u čekaonicama i zakazivanjem termina.

Identifikacija terapijskih problema tokom uvođenja usluga farmaceuta na Odeljenju gerijatrije Kliničko-bolnickog centra

Ivana Baralić — 2024-04-23

Uvod: Višestruki komorbiditeti i polifarmacija dovode gerijatrijske pacijente u povećan rizik od terapijskih problema, što može dovesti do povećanog morbiditeta, mortaliteta i troškova zdravstvene zaštite ovih pacijenata.

Cilj rada: Cilj studije je da identifikuje učestalost i uzroke terapijskih problema kod starijih pacijenata i faktore koji na njih utiču, kao i da proceni implementaciju usluga farmaceuta na gerijatrijskom odeljenju.

Metod: Farmaceut je analizirao terapiju hospitalizovanih pacijenata na odeljenju za gerijatriju, identifikovao terapijske probleme i formulisao preporuke za promenu terapije. Terapijski problemi su kategorizovani prema PCNE-DRP klasifikaciji, verzija 9. U studiju je uključeno ukupno 100 pacijenata, od kojih su 52% bili muškarci, prosečne starosti 79,7±7,88 godina.

Rezultati: Prosečan broj identifikovanih terapijskih problema je bio 2,36 po pacijentu. Najčešće uočen problem je bezbednost terapije (44,9%), zatim efikasnost terapije (33,1%) i nepotreban lek u terapiji (22%). Za većinu terapijskih problema uzrok je bio neadekvatan izbor leka (61%) i neadekvatan izbor doze (38,1%). Pacijenti sa atrijalnom fibrilacijom i hroničnom bubrežnom insuficijencijom imali su značajno veći broj terapijskih problema u poređenju sa pacijentima bez ovih komorbiditeta. Analizirana terapija za 100 hospitalizovanih gerijatrijskih pacijenata zahtevala je ukupno 229 intervencija. Međutim, stopa prihvatanja preporučenih intervencija bila je niska (25,9%).

Zaključak: Prevalencija terapijskih problema kod gerijatrijskih pacijenata je visoka, dok je stepen prihvatanja preporuka farmaceuta za promenu terapije nizak. Da bi se unapredila implementacija farmaceutskih usluga i poboljšala zdravstvena zaštita starijih pacijenata, veoma je važno unaprediti saradnju između lekara i farmaceuta. Razumevanje veština farmaceuta može omogućiti prihvatanje farmaceuta kao dela multidisciplinarnog tima i uspešnu implementaciju farmaceutskih usluga.

Determinatori kliničkih ishoda u obolelih od hroničnih artritisa i sistemskih bolesti vezivnog tkiva: fokus pandemija COVID-19

Irena Pušica — 2024-02-08

Uvod. Rana dijagnoza i terapija poboljšavaju kliničke
ishode, naročito kod hroničnih artritisa (HA) i sistemskih bolesti
vezivnog tkiva (SBVT). Zahvaljujući kliničkim istraživanjima
od 1990. godine, inovativnim lekovima sačuvano je
55 miliona godina života. Pandemija COVID-19 donela je
medicinske izazove u reumatologiji.
Cilj istraživanja je bio da se kod obolelih od HA i/ili
SBVT ispita rano uspostavljanje dijagnoze, vreme uvođenja
inovativne terapije, učešće u kliničkim istraživanjima, uticaj
pola, starosti i lečenje kortikosteroidima na stopu hospitalizacije
usled COVID-19 infekcije.
Metod. U novembru 2022. godine sproveli smo studiju
preseka kod obolelih od HA i/ili SBVT koristeći ’’online’’
upitnik. Prvi deo analiziranih pitanja odnosio se na socio-demografske
karakteristike i podatke vezane za reumatsku
bolest - reumatoidni artritis (RA)/ostale reumatske bolesti,
a drugi deo na COVID-19. Podaci su analizirani deskriptivnom
statistikom i Pirsonovim Hi-kvadrat testom korišćenjem
SPSS 29.
Rezultati. Od ukupno 176 ispitanika, RA je imalo
60,8%. Vreme od prvih simptoma do dijagnoze bilo je duže
od dve godine. U prvih šest meseci češće se dijagnostikovao
RA (p < 0,05 - muškarci). Inovativnu terapiju koristilo je
59,7% ispitanika. Većini obolelih od RA inovativna terapija
je uvedena nakon pet godina, kasnije u odnosu na ostale HA
(p < 0,05 - žene). U kliničkim istraživanjima učestvovalo je
23,3% ispitanika, više oboleli od RA (p < 0,05 - žene). Kortikosteroidna
terapija uticala je na višu stopu hospitalizacije
tokom COVID-19 infekcije (p < 0,05 - žene).
Zaključak. Muškarcima obolelim od RA brže se postavlja
dijagnoza, dok žene obolele od RA imaju veće učešće u
kliničkim istraživanjima, ali kasnije uvođenje inovativne
terapije. Upotreba glukokortikoida u lečenju HA i SBVT povećava
rizik za hospitalizaciju usled infekcije COVID-19.

Opšti principi hitnog zbrinjavanja trovanja u ambulanti lekara opšte medicine – izazovi i prepreke

Marija ž Lazarevic — 2024-02-26

Uvod. Blagovremeno prepoznavanje akutnog i hroničnog
trovanja, kao i farmakodinamskih mehanizama i patofiziologije
trovanja od izuzetnog je značaja u ambulanti opšte
medicine.
Cilj rada. Utvrditi stepen informisanosti i obrazovanosti
lekara na primarnom nivou zdravstvene zaštite o predviđenim
merama u slučajevima zbrinjavanja trovanja.
Metod. Lekarima zaposlenim u službi opšte medicine
na teritoriji Republike Srbije prosleđen je elektronski upitnik
’’Urgentno zbrinjavanje trovanja u ambulanti opšte medicine’’.
Upitnik se sastojao od 13 pitanja koja se odnose na iskustvo
ovih lekara u praksi.
Rezultati. Na primarnom nivou zdravstvene zaštite u
poslednjih pet godina registrovan je porast stope trovanja
lekovima, preparatima i biološkim supstancama sa 0,14 na
0,21, dok se trovanje supstancama nemedicinskog porekla
nalazi u značajnom padu sa 0,30 na 0,19 na 1000 stanovnika.
Iskustvo lekara zaposlenih u ambulanti opšte medicine vezano
za slučajeve aktuelnog i hroničnog trovanja pratili smo
posmatrajući upitnik u kojem se pokazalo da se 71,43% doktora
susretalo u praksi sa ovim stanjem. Lekari su se češće
susretali (41,07%) sa zadesnim slučajevima trovanja, dok se
(21,43%) više puta susrelo sa namernim trovanjem. Veći procenat
ovih slučajeva (44,65%) je zbrinjavano na licu mesta. O
postojanju Nacionalnog centra za kontrolu trovanja informisano
je 53,57%, a mere detoksikacije su poznate za 58,93%
lekara. Dodatno usavršavanje iz oblasti trovanja je poželjno
po mišljenju 75% lekara.
Diskusija. Unošenje otrova različitim putem u organizam
može biti uzrok smrti pacijenata ukoliko se pravovremeno
ne prepozna, pri prvom kontaktu lekara, u ambulanti opšte
medicine.
Zaključak. Informisanost i obrazovanost lekara u ambulanti
opšte medicine, kao i spremnost na dоdatno usavršavanje
pokazalo se kao važan faktor u zbrinjavanju pacijenata
koji se u slučajevima trovanja prvobitno obraćaju izabranim
lekarima za pomoć. Kontinuirano obrazovanje predstavlja
meru neophodnu za unapređenje kvaliteta pružanja zdravstvene
pomoći u slučajevima akutnih i hroničnih trovanja.

Značaj ultrasonografije u praćenju multiplih fibroadenoma dojke

Snežana Stojanović Ristić — 2024-02-08

Uvod: Redovni ultrazvučni pregledi pomažu kod ranog
otkrivanja i praćenja raznih oboljenja. Ultrasonografija (US)
je od izuzetnog dijagnostičkog značaja mamografski „guste
dojke“ sa dominacijom glandularnog tkiva, dok je kod tzv.
„masnih dojki“ manje pouzdana. Koristi se da odredi solidnu
ili cističnu prirodu lezije, često i tkivnu karakterizaciju, a doplerskom
tehnikom i vaskularizaciju promene. Fibroadenomi
su najzastupljeniji benigni tumori dojke žena svih uzrasta do
menopauze, sa najvećom učestalošću između 15 i 25 godine
života. Na US nalazu vidi se oštro ograničena, ređe kružna
ili lobulirana hipoehogena promena, glatkih i ravnih kontura
ujednačenih odjeka sa posteriornim pojačanjem i rubnim slabljenjem
odjeka.
Prikaz slučaja: U radu je prikazana pacijentkinja uzrasta
21 godine kod koje su bile prisutne multiple promene u
obe dojke (ukupno 25 tumorskih promena). U više navrata,
unazad 5 godina, su rađeni ultrasonografski pregledi i u
dva navrata magnetna rezonanca dojki. Histopatološkom
verifikacijom je postavljena dijagnoza fibroadenoma. Kod
pacijentkinje su u četiri navrata hirurški uklonjene najveće
promene. Koji su dalji koraci? Da li su potrebne ponovne hirurške
intervencije, i ako nisu, kako bi dalje trebalo pratiti
pacijentkinju? Da li je poželjna ugradnja implantata u cilju
estetske korekcije?
Zaključak: Ultrasonografija je veoma značajna i važna
metoda u praćenju promena na dojkama. Kao dopunske
metode koriste se mamografija i magnetna rezonanca. Prema
ekspertskom mišljenju radiologa za bolesti dojke, ultrasonografski
pregledi na šest meseci i pregledi MR indikuju potrebu
za hirurškom intervencijom, posebno ako su uočene nove
promene ili brzo rastuće postojeće promene.

Majčinstvo i dojenje nakon karcinoma dojke

Dragana Valent — 2024-04-25

Uvod. Karcinom dojke je najučestaliji tumor u ženskoj
populaciji. Zlatni standard u dijagnostici karcinoma dojke je
mamografija u kombinaciji sa ultrazvučnim pregledom ili
magnetnom rezonancom. Terapija može da obuhvati operativno
lečenje, radioterapiju, hemioterapiju, hormonsku terapiju,
ciljanu terapiju i imunoterapiju.
Prikaz bolesnika. U radu je prikazana pacijentkinja
starosti 46 godina. Prvi put se javila na pregled 2007. godine
kada je imala 30 godina i planirala drugu trudnoću. Samopregledom
dojke napipala je čvor. Ultrazvučnim pregledom
potvrđeno je prisustvo tumora. Nakon dijagnostike i preoperativne
pripreme urađena je poštedna operacija leve dojke uz
disekciju aksile zbog pozitivnih limfnih nodusa. Patohistološki
nalaz je bio Carcinoma mixtus praecipue ductale G2
et partim mucinosum G2, dok je nalaz u limfnim nodusima
aksile bio negativan. Hormonski status tumora bio je Estrogen
1, Progesteron 1, HER2 2. Pacijentkinja je primila hemioterapiju
FAC u šest ciklusa i terapiju trastuzumabom u
16 ciklusa. Uključen je tamoksifen koji je bio u terapiji do
decembra 2009. godine kada je usled brojnih cisti uklonjen
desni jajnik i više cisti na levom jajniku. Pet godina nakon
operacije karcinoma dojke pacijentkinja je zatrudnela i rodila
devojčicu koju je dojila deset meseci iz neoperisane dojke.
Zaključak. Karcinom dojke je oboljenje koje znatno
narušava reproduktivno zdravlje kod mlađih žena, pa je
važno obratiti posebnu pažnju na želju pacijentkinje da rađa
nakon lečenja i u skladu s tim sprovesti adekvatnu terapiju i
savetovanje.