Uticaj volumena dojki i starosne dobi na nastanak težih oblika radijacionog dermatitisa kao komplikacije postoperativne 3D-konformalne zračne terapije dojke - iskustvo jednog centra

BOJAN RADOJIČIĆ; Mirko Dolić; Marija Radojičić

doi:10.5937/pomc21-52444

BOJAN RADOJIČIĆ Ministarstvo odbrane, Centar vojnomedicinskih ustanova Beograd https://orcid.org/0000-0001-8230-6473
Mirko Dolić Vojnomedicinska akademija, Institut za radiologiju, Odeljenje za radioterapiju, Beograd
Marija Radojičić Dom zdravlja „Dr Simo Milošević“, Beograd

DOI: https://doi.org/10.5937/pomc21-52444

Ključne reči: rak dojke, postoperativna radioterapija, kožna toksičnost, radiodermatitis, vlažna deskvamacija.

Sažetak

Uvod/cilj. U svetu incidenca raka dojke je u stalnom porastu i po rezultatima GLOBOCAN-a 2022 u populaciji žena rak dojke je na prvom mestu po incidenci i na drugom mestu po mortalitetu. Savremeni pristup lečenja raka dojke je multidisciplinaran. Primenjuju se hirurgija, lekovi i radioterapija, kao i njihove kombinacije u redosledu koji zavisi od stadijuma bolesti, opšteg stanja, komorbiditeta. Rezultati dosadašnjih studija su dokazali da kod selekcionisanih pacijentkinja sa ranim karcinomom dojke ne postoji statistički značajna razlika u ukupnom preživljavanju između parcijalne resekcije praćene zračnom terapijom i mastektomije, čime je rapidno povećan broj poštednih operacija. S tim u vezi postoperativna radioterapija ostatka dojke postaje izazov da se sprovede sa što manje posledica po okolne organe (srca i pluća), ali isto tako da se minimiziraju rane i kasne reakcije kože. Koža je organ koji pri zračenju biva ozračen gotovo istom dozom kao i sama dojka i shodno tome radiodermatitis (RD) je najčešća komplikacija koja se javlja kod pacijentkinja lečenih radioterapijom. Cilj rada je bio da se utvrdi da li volumen dojki i starosna dob imaju uticaj na nastanak težih oblika akutne kožne toksičnosti.

Metode. Istraživanje je obavljeno na odeljenju radioterapije Instituta za radiologiju Vojnomedicinske akademije Beograd, a studija je imala retrospektivno-prospektivni karakter. Studija je obuhvatila analizu podataka 42 pacijentkinje kod kojih je dijagnostikovan rani karcinom dojke. Nakon što im je učinjena poštedna operacija, sa ili bez adjuvantne hemoterapije, konzilijarno su upućene na dalje lečenje postoperativnom zračnom terapijom.

Rezultati. Sve pacijenatkinje (100%) su imale kožnu reakciju. Kako je lečenje napredovalo i RD se pojavljivao ili pogoršavao, postojala je tendencija povećanja intenziteta znakova i simptoma. Procenat lakih oblika RD (gr I) iznosio je 52.4%, umerenih (gr II ) 35.7%, srednje teških (gr III) 11.9%, dok teških oblika u vidu nekroza i ulceracija nije bilo. Prosečna zapremina (volumen) dojke kod RD gradus I je bila 1542ml, gr II 1698ml, gr III 1988ml. Prosečna starost ispitanica sa akutnim RD gradus I je 66 godina, gr II 64godine i gr III 58 godina.

Zaključak. Primenom 3D konformalne tehnike, kod lokalne postoperativne zračne terapije dojke u standardnom režimu frakcionisanja u supinacionom položaju, volumen dojki i starosna dob nemaju statistički značaj za nastanak težih oblika radiodermatitisa.

Biografija autora

BOJAN RADOJIČIĆ, Ministarstvo odbrane, Centar vojnomedicinskih ustanova Beograd

Dodatna email adresa

drbojanradojicic@gmail.com

Reference

1. Bray F, Laversanne M, Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Soerjomataram I, Jemal A. Global cancer statistics 2022: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2024;74(3):229-263. doi:10.3322/caac.21834. Epub 2024 Apr 4. PMID: 38572751.
2. Miljuš D, Živković S, Božić Z. Maligni tumori u Republici Srbiji 2021. Institut za javno zdravlje Srbije “Dr Milan Jovanović Batut”. Registar za rak u centralnoj Srbiji. Beograd, 2023.
3. Nacionalni program za prevenciju raka dojke. ”Sl. glasnik RS” br. 15/09
4. Gabriel de LK, Manish K, Diego CM et al. Does Breast-Conserving Surgery with Radiotherapy have a Better Survival than Mastectomy? A Meta-Analysis of More than 1,500,000 Patients. Ann Surg Onc. 2022; 29(10):6163-6188. doi: 10.1245/s10434-022-12133-8.
5. Early Breast Cancer Trialists Group (EBCTCG). Effect of radiotherapy after BCSon 10 years recurrence and 15 year breast cancer death: meta anayisis of individual patient data for 10801 woman in 17 randomised trials. Lancet. 2011; 378:1707-16
6. Nacionalni vodič dobre kliničke prakse za dijagnostikovanje i lečenje raka dojke, Republička stručna komisija za izradu i implementaciju vodiča dobre kliničke prakse, Ministarstvo zdravlja Republike Srbije
7. Nacionalni radioterapijski protokol za lečenje malignoma. Radna grupa za izradu nacionalnih radioterapijskih protokola za lečenje malignoma, Ministarstvo zdravlja Republike Srbije
8. ICRU report 62 (supplement to ICRU 50): prescribing, recording and reporting photon beam therapy. Bethesda (MD), International Commission on Radiation Units & Measurements. 1999;
9. NCI CTCAE v5.0 https://ctep.cancer.gov/protocoldevelopment/electronicapplications/ docs/CTCAEv5QuickReference8.5x11.pdf ; 66
10. Andjelkovic Z et al. Histologija: tekst i atlas. Data medika. Beograd. 2021
11. Browen KR et al. Acute and chronic radiation injury. J Vasc Surg. 2011; 53:15S-21S
12. Adam K et al. Acute radiation dermatitis in breast cancer patients: challenges and D CRT solution. Breast cancer. 2017; 9:313-323
13. Hoskin Peter. Radiotherapy in practice: External Beam Therapy (second edition). Oxford. 2012; 49-100
14. Cavalcate LG et al. Incidence of radiodermatitis and factors associated with its severity in women with breast cancer: a cohort study. An Bras Dermatol. 2024; 99(1):57-65. doi: 10.1016/j.abd.2023.01.004
15. Sing M et al. Radiodermatitis: A Review of Our Current Understanding. AM J Clin Dermat. 2016; 17(3):277-92. doi: 10.1007/s40257-016-0186-4
16. Salvo N et al. Prophylaxis and management of acute radiation-induced skin reactions: a systematic review of the literature. Cur Oncol.2010; 17(4):94-112. doi: 10.3747/ co.v17i4.493
17. National Cancer Registration and analysis Service UK. https://www.cancerresearchuk.org