PONS - medicinski časopis

Faktori rizika povezani sa kognitivnom disfunkcijom kod bolesnika na peritoneumskoj dijalizi

Mira Novković Joldić — 2025-02-18

Uvod: Kognitivni poremećaji pedstavljaju značajan problem u svetu, jer narušavaju kvalitet života bolesnika, povećavaju mortalitet, broj hospitalizacija, opterećuju zdravstveni sistem i povećavaju troškove lečenja. Cilj: Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi učestalost kognitivne disfunkcije kod bolesnika na peritoneumskoj dijalizi. Materijal i metode: Istraživanje u vidu studije preseka, je sprovedeno u maju 2024. godine u Univerzitetskom Kliničkom centru Vojvodine, na Klinici za nefrologiju i kliničku imunologiju. Istraživanjem je obuhvaćeno 30 bolesnika koji se leče peritoneumskom dijalizom. Kao instrument za procenu kognitivne disfunkcije korišćena je Montrealska procena kognicije (Montreal Maksimalni broj bodova iznosi 30, a rezultat <25 smatran je kao pokazatelj kognitivne disfunkcije. Rezultati: Od ukupno 30 bolesnika, 55,2% su bili muškog pola. Najzastupljenija starosna kategorija od 43,5% je bila ≥60 godina. Od komorbiditeta hipertenzija je na prvom mestu sa 33,3%. Kognitivna disfunkcija je potvrđena kod 34% blesnika. U cilju utvrđivanja prediktora kognitivne disfunkcije urađen je logistički regresioni model koji je pokazao da bolesnici ženskog pola, kao i stariji od 60 godina imaju veći rizik za nastanak kognitivne disfunkcije. Statistička analaza je pokazala i statistički značajan uticaj vrednosti glukoze, kao i dnevne i nedeljne doze vitamina D. Statistička analiza je pokazala pozitivnu korelaciju između MMSE i ukupnog indeksa adekvatnosti dijalize Kt/V. Zaključak: Značajni prediktori nastanka kognitivne disfunkcije kod bolesnika na peritoneumskoj dijalizi bili su: ženski pol, starosna kategorija (iznad 60 godina), vrednosti glukoze, dnevna i nedeljna doza vitamina D i indeks adekvatnosti dijalize Kt/V.

Ključne reči: kognitivna disfunkcija, peritoneumska dijaliza, faktori rizika

Uticaj volumena dojki i starosne dobi na nastanak težih oblika radijacionog dermatitisa kao komplikacije postoperativne 3D-konformalne zračne terapije dojke - iskustvo jednog centra

BOJAN RADOJIČIĆ — 2024-08-08

Uvod/cilj. U svetu incidenca raka dojke je u stalnom porastu i po rezultatima GLOBOCAN-a 2022 u populaciji žena rak dojke je na prvom mestu po incidenci i na drugom mestu po mortalitetu. Savremeni pristup lečenja raka dojke je multidisciplinaran. Primenjuju se hirurgija, lekovi i radioterapija, kao i njihove kombinacije u redosledu koji zavisi od stadijuma bolesti, opšteg stanja, komorbiditeta. Rezultati dosadašnjih studija su dokazali da kod selekcionisanih pacijentkinja sa ranim karcinomom dojke ne postoji statistički značajna razlika u ukupnom preživljavanju između parcijalne resekcije praćene zračnom terapijom i mastektomije, čime je rapidno povećan broj poštednih operacija. S tim u vezi postoperativna radioterapija ostatka dojke postaje izazov da se sprovede sa što manje posledica po okolne organe (srca i pluća), ali isto tako da se minimiziraju rane i kasne reakcije kože. Koža je organ koji pri zračenju biva ozračen gotovo istom dozom kao i sama dojka i shodno tome radiodermatitis (RD) je najčešća komplikacija koja se javlja kod pacijentkinja lečenih radioterapijom. Cilj rada je bio da se utvrdi da li volumen dojki i starosna dob imaju uticaj na nastanak težih oblika akutne kožne toksičnosti.

Metode. Istraživanje je obavljeno na odeljenju radioterapije Instituta za radiologiju Vojnomedicinske akademije Beograd, a studija je imala retrospektivno-prospektivni karakter. Studija je obuhvatila analizu podataka 42 pacijentkinje kod kojih je dijagnostikovan rani karcinom dojke. Nakon što im je učinjena poštedna operacija, sa ili bez adjuvantne hemoterapije, konzilijarno su upućene na dalje lečenje postoperativnom zračnom terapijom.

Rezultati. Sve pacijenatkinje (100%) su imale kožnu reakciju. Kako je lečenje napredovalo i RD se pojavljivao ili pogoršavao, postojala je tendencija povećanja intenziteta znakova i simptoma. Procenat lakih oblika RD (gr I) iznosio je 52.4%, umerenih (gr II ) 35.7%, srednje teških (gr III) 11.9%, dok teških oblika u vidu nekroza i ulceracija nije bilo. Prosečna zapremina (volumen) dojke kod RD gradus I je bila 1542ml, gr II 1698ml, gr III 1988ml. Prosečna starost ispitanica sa akutnim RD gradus I je 66 godina, gr II 64godine i gr III 58 godina.

Zaključak. Primenom 3D konformalne tehnike, kod lokalne postoperativne zračne terapije dojke u standardnom režimu frakcionisanja u supinacionom položaju, volumen dojki i starosna dob nemaju statistički značaj za nastanak težih oblika radiodermatitisa.

Personalizovana medicina i farmakogenomika

Mitar Popović — 2025-02-27

U užem smislu personalizovana medicina je bilo koji klinički model koji naglašava sistematičnu upotrebu preventivnih, dijagnostičkih i terapijskih intervencija koje koriste genomsku i informaciju iz porodične istorije, u cilju poboljšanja zdravstvenih ishoda. U tom smislu, personalizovana medicina se često zove genomska medicina. Postoji nekoliko zdravstvenih strategija personalizovane medicine koje se zasnivaju na identifikaciji molekularno-genetičkih markera a to su: molekularna dijagnoza, prognoza i praćenje bolesti; prediktivna genetika i preventivna medicina; farmakogenomika; ciljana molekularna terapija i genski bazirana terapija. U ovom radu je dat pregled dosadašnjih saznanja u farmakogenomici, kao i pretpostavljeni budući razvoj ove oblasti. Farmakogenomika istražuje uticaj čitavog genoma na individualni odgovor na lijek. Klinička implementacija farmakogenomike omogućava kliničarima da na osnovu informacija dobijenih genetskim testovima predvide odgovor bolesnika na određenu terapiju, da odaberu odgovarajući lijek, dozu lijeka i dužinu trajanja terapije, kako bi postigli što bolji terapijski odgovor kod pacijenta i sveli na minimum neželjena dejstva. To zahtijeva objektivne i na dokazima zasnovane vodiče i odgovarajuću infrastrukturu za pristup farmakogenomskim informacijama npr. kroz elektronski zdravstveni karton pacijenta. Iako je medicina oduvijek suštinski bila „personalizovana“, prilagođena svakom pacijentu, personalizovana medicina danas koristi modernu tehnologiju i znanja iz oblasti molekularne genetike i genomike, omogućujući viši stepen personalizacije, koji će voditi ka značajnom napretku kliničke medicine.

Mogućnosti primene ultrazvučno vođene perkutane elektrolize kod mišićno-skeletnog bola

Marija T Trajkov — 2024-10-24

Fizikalna terapija neprekidno se razvija i prilagođava novim saznanjima i tehnologijama kako bi pružila optimalnu podršku pacijentima sa različitim mišićno-skeletnim stanjima. U tom kontekstu, nedavni napredak u tehnologiji i metodama terapije dovodi do uvođenja novih tehnika, a među njima se ističe ultrazvučno vođena perkutana elektroliza. Ova tehnika, koja kombinuje princip elektroterapije (jednosmerne konstantne struje) sa perkutanom aplikacijom igle, postaje sve značajnija u rehabilitaciji pacijenata sa tendinopatijama, miofascijalnim bolnim sindromima i drugim mišićno-skeletnim stanjima. Najveći broj dosadašnjih studija ukazuje njenu efikasnost bilo da se primenjuje kao pojedinačna procedura ili u kombinaciji sa drugim fizikalnim modalitetima i terapijskim vežbama. Terapijski efekti su praćeni u kratkoročnom i dugoročnom periodu. S obzirom na to da je za rešavanje simptoma i posledica mišićno-skeletnog bola ova tehnika skoro uvedena, još uvek se traga za najadekvatnim terapijskim protokolima. Cilj ovog istraživanja bio je da se sagledaju pristupi i terapijski protokoli primene perkutane elektrolize u tretmanu mišićno-skeletnog bola. Rezultati istraživanja ukazuju na pozitivne terapijske efekte i prednosti primene ultrazvučnovođene perkutane elektrolize kod mišićno-skeletnog bola.

Savremeni pristup u prevenciji i terapiji no-reflow fenomena

Zoran Stajić — 2024-08-08

No-reflow fenomen je definisan kao stanje neadekvatne (nekompletne) perfuzije miokarda kroz određeni segment koronarne cirkulacije, u odsustvu mehaničke opstrukcije epikardne koronarne arterije, odnosno bez prisustva značajne rezidualne stenoze, spazma, okluzivne disekcije ili intrakoronarne tromboze. Razvoj no-reflow fenomena kod bolesnika sa akutnim infarktom miokarda sa ST elevacijom višestruko povećava rizik od ranih kliničkih komplikacija i mortaliteta. Rane intrahospitalne komplikacije se manifestuju u vidu hemodinamske nestabilnosti, akutne srčane insuficijencije uključujući i kardiogeni šok, rupture miokarda, a nastaju kao posledica ekstenzije područja miokardne nekroze, malignih srčanih aritmija, poremećaja u sprovođenju i akutnog edema pluća. Cilj ovog preglednog rada je da se prikažu savremeni aspekti prevencije i terapijskih mogućnosti kod bolesnika sa razvijenim no-reflow fenomenom. Prevencija podrazumeva primenu različitih strategija pre kompletnog ponovnog otvaranja okludirane infarktne koronarne arterije, s ciljem pripreme koronarne mikrocirkulacije za reperfuziju. Preventivne mere bi trebalo da budu usmerene prema različitim patofiziološkim mehanizmima nastanka no-reflow fenomena da bi bile efikasne, od redukcije ukupnog ishemijskog vremena, do primene različitih farmakoloških i nefarmakoloških mera. Primena terapijskih mera je pak potrebna u slučaju neuspešne prevencije i razvoja no-reflow fenomena. U ovom kontekstu terapijski agensi treba da budu efikasni tokom aktuelnog i progresivnog oštećenja miokardne cirkulacije, a savremena metoda primarne perkutane koronarne intervencije pruža mogućnosti isporučivanja visokih lokalnih doza farmakoloških agenasa direktno u infarktnu koronarnu arteriju, za razliku od tradicionalnog lečenja primenom fibrinolitičke terapije.

Mikrodelecije - Angelmanov sindrom

Miroslav Marković — 2025-02-28

SAŽETAK

Rad ima za cilj da prikaže strukturalne promene u vidu mikrodelecijskih malformacija i mehanizme nastanka ova dva mikrodelecijska sindroma, a posebno Angelmanovog . Pored molekularnih mehanizama nastanka obuhvaćeni su i neki od najpoznatijih mikrodelecijskih sindroma , njihove kliničke, genetičke i fenotipske osobenosti. Pored šire slike brojnih sindroma koji nastaju kao posledica mikrodelecionih promena posebno su predstavljeni Angelman i Prader-Vili sindrom. Rad upućuje na nalaze iz literature u kojima se ekspliciraju specifičnosti ovih sindroma, kako u genotipu, fenotipu i kliničkoj slici, tako i u drugim aspektima psihomotornog, govorno-jezičkog i opšteg zdravstvenog toka dece i odraslih. Metode molekularne genetike u okviru prenatalne dijagnostike predstavljene su kao značajne preventivne mere u okviru genetskog savetovanja i prevalenci javljanja ovih sveprožimajućih teških oblika sindroma. Takođe, dat je pregled savremenih metoda i tehnika koje se koriste u postavljanju diferencilajne dijagnoze i unapređuju genetsko savetovanje. Praćenjem značajnih kašnjenja u svim modalitetima razvoja i problemima sa opštim zdravstvenim funkcionisanjem obuhvaćeni su neki od vidova terapijskih intervencija holističog i farmakološkog - simptomatološkog tipa.

Ključne reči: mikrodelecijski sindromi, Angelman i Prader-Vili sindrom, multidisciplinarni pristup- prenatalno savetovanje, farmakološki i defektološki tretman

Tumor pluća otkriven prilikom prethodnog medicinskog pregleda kandidata za rad u inostranstvu - prikaz slučaja

Dušan Vešović — 2025-03-01

Sažetak

Uvod. Rak pluća je jedan od najčešćih i najsmrtonosnijih oblika raka sa visokom stopom smrtnosti. Redovni zdravstveni pregledi igraju ključnu ulogu u ranom otkrivanju malignih oboljenja, posebno kod zaposlenih osoba.

Cilj rada. Cilj rada je da prikaže slučaj dijagnostifikovanog tumora pluća kod osobe koja je bila na prethodnom medicinskom pregledu radi dobijanja radne vize u cilju zapošljavanja u inostranstvu.

Prikaz slučaja. Ovaj rad prikazuje slučaj 47-godišnje arhitekte kojoj je tokom preventivnog zdravstvenog pregleda za dobijanje radne vize, otkriven tumor pluća. Pacijentkinja je bila pušač, bez zdravstvenih tegoba. Rendgenografija pluća i srca otkrila je jasno ograničenu senku u levom plućnom polju. Dalje dijagnostičke procedure (CT snimanje i bronhoskopija) potvrdile su postojanje karcinoida (NET GR1). Tumor je uspešno uklonjen hirurškom intervencijom, a pacijentkinja je nakon kratke rehabilitacije dobila pozitivno mišljenje o radnoj sposobnosti.

Zaključak. Ovaj slučaj ističe važnost preventivnih pregleda koji omogućavaju rano otkrivanje i pravovremenu intervenciju, što značajno poboljšava šanse za uspešno lečenje. Rano otkrivanje malignih oboljenja smanjuje potrebu za invazivnim tretmanima, smanjuje troškove lečenja i poboljšava kvalitet života pacijenata. Međutim, u praksi postoje i izazovi koji uključuju lažno pozitivne i negativne rezultate, što može dovesti do nepotrebnih intervencija ili lažne sigurnosti. Uloga medicine rada je ključna u ranoj detekciji, pružajući jedinstvenu priliku za identifikaciju malignih oboljenja kroz redovne preglede. Multidisciplinarni pristup, a koji uključuje saradnju između onkologa, hirurga, radiologa i pulmologa, ključan je za optimalno planiranje i izvođenje lečenja, što doprinosi najboljim mogućim ishodima za pacijente. Zaključno, ovaj rad naglašava potrebu za kontinuiranim edukativnim programima i podizanjem svesti o značaju ranog otkrivanja raka pluća. Informisanje javnosti i implementacija preventivnih zdravstvenih programa može značajno smanjiti smrtnost od raka pluća. Ovaj slučaj služi kao podsetnik za sve zdravstvene radnike o važnosti pažljivog i temeljnog pristupa svakom pacijentu, jer svaki pregled može biti prilika za spasavanje života.