FAKTORI POVEZANI SA SINDROMOM IZGARANјA KOD PROFESIONALACA U FARMACEUTSKOJ INDUSTRIJI I MARKETINGU

  • Vesna R. Jovanović Visoka zdravstvena škola strukovnih studija, Beograd
  • Dušanka Krajnović Farmaceutski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd Centar za bioetičke studije, Univerzitet u Beogradu, Beograd
  • Goran Mihajlović Klinika za psihijatriju, Klinički centar Kragujevac, Kragujevac
  • Valentina Marinković Farmaceutski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd
DOI: https://doi.org/10.5937/racter9-13264
Ključne reči: Personal accomplishment||, ||Lično postignuće, Depersonalization||, ||Depersonalizacija, Emotional exhaustion||, ||Emocionalna iscrpljenost, Health workers||, ||Zdravstveni radnici, Pharmaceutical manufacturing industry||, ||Farmaceutska industrija, Drug marketing||, ||Promocija lekova, Pharmacists||, ||Farmaceuti, Medical representatives||, ||Medicinski predstavnici, Assertiveness||, ||Asertivnost, Burnout syndrome||, ||Sindrom izgaranja,

Sažetak


Pojedini autori navode da su neke profesije u oblasti zdravstvene delatnosti podložnije razvoju sindroma izgaranja, dok drugi sugerišu da karakteristike samog posla nisu najznačajniji uzročnici izgaranja na radu, već da primarnu ulogu u njegovom nastanku imaju psihosocijalni aspekti radnog mesta.Osnovni cilj istraživanja bio je da se ispita koji su faktori povezani sa sindromom izgaranja kod zaposlenih u farmaceutskoj industriji i marketingu. Ovo istraživanje je sprovedeno tokom juna 2016. godine kao studija preseka i obuhvatilo je 75 visokoobrazovanih profesionalaca iz domena farmaceutske industrije i marketinga, zaposlenih u nekoliko domaćih i renomiranih međunarodnih farmaceutskih kompanija sa teritorije Beograda. Anketiranje je bilo anonimno. Kao instrumenti istraživanja korišćeni su opšti sociodemografski upitnik, upitnik za samoprocenu nivoa asertivnosti i Maslač inventar izgaranja (eng. Maslach Burnout Inventory). Analiza odgovora iz upitnika za samoprocenu sindroma izgaranja pokazala je da se najviši stepen izgaranja ispoljava u dimenziji umanjenog ličnog postignuća 53%. Prosečne vrednosti asertivnosti bile su najmanje kod osoba sa najvišim nivoom emocionalne iscrpljenosti (p = 0.003), depersonalizacije (p = 0.004) i najvišim nivoom neefikasnosti na skali profesionalnog postignuća (p= 0.001). Statistički značajna razlika pronađena je u zastupljenosti i izraženosti emocionalne iscrpljenosti u odnosu na pol ispitanika (χ2 = 10.779; p < 0.05) i oblast rada (χ2 = 6.493; p < 0.05). Na izraženost depersonalizacije utiču oblast rada (χ2 = 5.393; p < 0.05), godine starosti (p = 0.004), ukupan radni staž (p = 0.009) i radni staž u struci (p = 0.006). Na osećaj umanjenog ličnog postignuća bitno utiču profesija (χ2 = 10.922; p < 0.05) i oblast rada (χ2 = 7.283; p < 0.05). Dobijeni rezultati mogli bi pomoći u identifikaciji rizičnih grupa za razvoj sindroma izgaranja među profesionalcima iz domena farmaceutske industrije i marketinga, kao i boljem sagledavanju značaja interpersonalnog funkcionisanja zaposlenih u cilju planiranja preventivnih mera.

Klјučne reči: sindrom izgaranja, asertivnost, farmaceutska industrija i marketing

 

Reference

Higuchi Y , Inagaki М , Koyama T , et al. . A cross-sec-tional study of psychological distress, burnout, and the associated risk factors in hospital pharmacists in Japan. BMC Public Health 2016 Preuzeto sa: https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-016-3208-5

Rothmann S , Malan AM , Rothmann JC . Sense of co-herence, coping and burnout in a corporate pharmacy group. 7th Annual PsySSA Conference; Johannesburg, 13-17 August 2001. Preuzeto sa: http://citeseerx.ist. psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.202.7936&rep=rep1&type=pdf

Suner-Soler R , Grau-Martín A , Flichtentrei D , et al. . The consequences of burnout syndrome among health-care professionals in Spain and Spanish speaking Latin American countries. Burnout Research 2014;1(2):82-9.

Jocic DD , Кrajnovic MD . State anxiety, stress and burnout syndrome among community pharmacists: re-lation with pharmacists attitudes and beliefs. Indian journal of pharmaceutical education 2014;48(2): 9-15.

Muir PR , Bortoletto DA . Burnout among Australian hospital pharmacists. Journal of Pharmacy Practice and Research 2007;37(3): 187-9.

Rothmann S , Scholtz PE , Rothmann JC , Fourie C . The relationship between individual variables and work-related outcome. International Council for Small Business 47th World Conference papers. San Juan, Puerto Rico; 2002.

Jocic D , Krajnovic D , Lakic D , Tasic L . Occupational stress and burnout: impact on the attitudes of pharmacists in providing pharmaceutical services. Value in Health 2012; 15(7): 543.

Erić-Marinković J , Dotlić R , Janošević S , Kocev N, Gajić M , Ille T . Statistika za istraživače u oblasti medicinskih nauka. Beograd. Medicinski fakultet Uni-verziteta u Beogradu. 2006.

Maslach C , Jackson SE , Leiter MP . Maslach burnout inventory: Manual. Palo Alto, Consulting Psychologists Press, California. 1996.

Rathus SA . A 30-item Schedule for Assessing Asser-tive Behavior. Behav Ther 1973;4: 398-406.

Košutić Ž , Dukanac V , Bradić B , et al . Asertivnosti kod adolescenata sa anksioznim poremećajima, povez-anost sa dimenzijama ličnosti, socijalnom zrelošću i sociodemografskim karakteristikama. Psihijatrija danas 2012; 44(1): 47-59.

Milankov R . Standardizacija Ratusovog upitnika za merenje asertivnosti (RAS), diplomski rad. Filozofski fakultet, Univerzitet Novi Sad. 1993.

Calgan Z , Aslan D , Yegenoglu S . Community pharmacists burnout levels and related factors: an ex-ample from Turkey. Int J Clin Pharm 2011; 33: 92-100.

Rothmann S , Rothmann JC , Bornman S , Basson WD Burnout of pharmacists and pharmacist‟s assistants: is it a reality?. Pharmaciae 2001; 9(3): 24-6.

Gupchup GV, Singhal PK, Dole EJ, Lively BT. Burn-out in a sample of HMO pharmacists using the Maslach burnout inventory. Journal of Managed Care Specialty Pharmacy 1998; 4(5): 495-503.

Lahoz MR , Mason HL . Burnout among pharmacists. American pharmacy 1990;NS30(8):28-32.

Vujić D. Kompetencije-odgovor na nove izazove upravlјanja lјudskim resursima. Druga međunarodna naučna konferencija pod nazivom Synthesis; Univerzitet Singidunum u Beogradu, 16-17 april. 2015 Preuzeto sa: http://jiws.rs/wp-content/uploads/2016/03/TEKST-SYNTEZIS-PREMA-UPUTSTVU-k.pdf

Popov S, Latovlјev M, Nedić A. Sindrom izgaranja kod zdravstvenih i prosvetnih radnika: Uloga situacionih i individualnih faktora. Psihološka istraživanja 2015; 18(1): 8-15.

Wallman А , Vaudan C , Kälvemark Sporrong S . Communications Training in Pharmacy Education, 1995-2010. American Journal of Pharmaceutical Education 2013; 77(2): 36.

Eslami A, Kouti L, Javadi M, Assarian M, Eslami K. An investigation of job stress and job burnout in Iranian clinical pharmacist. Journal of Pharmaceutical Care 2015; 3(1-2): 23.

Rothmann S , Malan AM . Work-related well-being of South African hospital pharmacists. Sauth African Journal of Industrial Psychology 2011;37(1) Preuzeto sa: http://www.sajip.co.za/index.php/sajip/article view/895/1041

Janssen PM, Schaufeli WB, Houkes I. Work-related and individual determinants of the three burnout dimensions. Work and Stress 1999;13:74-86.

McCann L, Hughes CM, Adair CG, Cardwell C. Assessing job satisfaction and stress among pharmacists in Northern Ireland. Pharmacy World & science 2009; 31(2): 188-94.

Suleiman AK. Stress and job satisfaction among pharmacists in Riyadh, Saudi Arabia. Saudi Journal of Medicine & Medical Sciences 2015; 3(3): 213-19.

Malan AM. Burnout and engagement of hospital pharmacists in South Africa, unpublished doctoral thesis. North-West University, Potchefstroom. 2005. Preuzeto sa: http: //malan_agatham%20(3).pdf

Olanrewaju AS, Chineye OJ. Gender differences in burnout among health workers in the Ekiti State University Teaching Hospital Ado-Ekiti. International Journal of Social and Behavioural Sciences 2013; 1(6): 112-21.

Petrović N, Maćešić-Petrović D, Đorđević M. Sindrom sagorevanja kod profesionalaca koji rade u zatvorskom tretmanu maloletnih delikvenata. Socijalna misao 2010; 2: 50-69.

Jeđuć I. Alisa u zemljičuda -kvalitativnametodologija I metodautemeljeneteorije. Hrvatska revija za rehabilitacijska istraživanja 2007; 43(2): 83-101.

Mollerup A, Johansen JD, Thing LF. Knowledge, attitudes and behaviour in everyday life with chronic hand eczema: А qualitative study. Br J Dermatol. 2013; 169(5): 1056-65.

Magin P, Adams J, Heading G, Pond D. 'Perfect skin', the media and patients with skin disease: А qualitative study of patients with acne, psoriasis andatopic eczema. Aust J Prim Health. 2011; 17(2): 181-5.

Objavljeno
2017/11/14
Broj časopisa
Vol. 9 Br. 2 (2017): Racionalna terapija
Rubrika
Originalni naučni članak
Autori koji objavljuju u ovom časopisu pristaju na sledeće uslove:

Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga Creative Commons licencom koja omogućava drugima da dele rad uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.

Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad izvorno objavljen u ovom časopisu.

Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni rad onlajn (npr. u institucionalnom repozitorijumu ili na svojim internet stranicama) pre i tokom postupka prijave priloga, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog rada (up. Efekat otvorenog pristupa).