Specijalna edukacija i rehabilitacija

Strategies for the improvement of social skills in students with autism spectrum disorder: Intensive support for inclusive education

Rosa Fortuny-Guasch — 2024-11-21

Uvod: Učenici sa poremećajem iz spektra autizma (PSA) obično imaju slabije razvijene socijalne veštine, što im otežava da postanu samostalni u odraslom dobu. Iz tog razloga neophodno je da razvoj socijalnih veština bude jedan od glavnih ciljeva u inkluzivnim školama, omogućavajući deci sa PSA da imaju koristi i od obrazovanja i od interakcije sa svojim vršnjacima bez PSA. Cilj: Stoga, cilj studije je da analizira strategije korišćene u inkluzivnim kontekstima za promociju razvoja socijalnih veština kod učenika sa PSA. Metod: U studiji učestvuje dvadeset učenika sa PSA uzrasta od šest do 11 godina. Direktno posmatranje i intervjui sa njihovim nastavnicima omogućili su analizu nastavnih strategija koje unapređuju socijalne veštine učenika sa PSA u redovnim školama. Rezultati: Socijalnu interakciju najčešće iniciraju nastavnici i vršnjaci, a kada dete sa PSA započne interakciju, ona je pretežno usmerena ka nastavniku koji pruža dodatnu podršku. Pored toga, socijalna interakcija je pod velikim uticajem aktivnosti u učionici i nastavnika koji pruža dodatnu podršku. Zaključak: Razvoj socijalnih veština kod učenika sa PSA zavisi od stepena strukturiranosti prostora i aktivnosti u kojima učestvuju učenici sa PSA, uloge nastavnika i vrste kurikularnih aktivnosti.

Examining the connections between teacher self efficacy and parental involvement practices

Panagiota Chliara — 2024-11-21

Uvod: Samoefikasnost nastavnika i uključenost roditelja usko su povezani i oba mogu imati značajan uticaj na uspeh učenika. Ciljevi: Ovaj rad ispituje veze između samoefikasnosti nastavnika i prakse uključenja roditelja. Ideja da roditeljsko učešće i samoefikasnost nastavnika pozitivno utiču na akademska postignuća učenika široko je prihvaćena. Metode: Sprovedena je kvantitativna studija kako bi se ispitali nivoi samoefikasnosti i uključenosti roditelja 600 nastavnika specijalnog obrazovanja u Grčkoj. Rezultati: Rezultati su pokazali da je samoefikasnost nastavnika u značajnoj pozitivnoj korelaciji sa uključenošću roditelja u pedagoški rad. Zaključak: Sve u svemu, istraživanje prikazano u ovom članku sugeriše da nastavnici specijalnog obrazovanja u Grčkoj sa visokim nivoom samoefikasnosti češće uključuju roditelje u obrazovanje svojih učenika. Ovo je veoma važno jer visok nivo uključenosti roditelja može doprineti boljem obrazovanju učenika sa posebnim potrebama.

Impact of teacher educational background on special education environment

Muchamad Irvan — 2024-11-22

Uvod: Specijalne škole su jedan od osnovnih vidova obrazovanja na koji vlada treba da obrati pažnju. Postoji mnogo aspekata koje treba razmotriti u pružanju usluga specijalnog obrazovanja, uključujući kvalitet učenja. Nastavnici imaju ključnu ulogu u kvalitetu učenja učenika sa teškoćama u razvoju i invaliditetom. Uloga nastavnika može se meriti kroz njihov nivo uključenosti u rad. Cilj: Svrha ove studije je da se utvrdi stepen radne uključenosti nastavnika u specijalnim i inkluzivnim školama u pogledu kvaliteta učenja. Metod: Korišćena metoda istraživanja je kvantitativna, sa deskriptivnom statističkom analizom podataka. Uzorkom su obuhvaćena 64 nastavnika zaposlenih u specijalnim školama i 46 nastavnika zaposlenih u inkluzivnim školama. Rezultati: Rezultati studije pokazuju da radna uključenost nastavnika u specijalnim školama spada u visoku kategoriju. Nasuprot tome, radna uključenost nastavnika u inkluzivnim školama spada u kategoriju proseka. Zaključak: Može se zaključiti da su nastavnici u specijalnim školama optimalniji u ispunjavanju svoje uloge u obezbeđivanju kvalitetnog učenja za decu sa posebnim potrebama od nastavnika u inkluzivnim školama.

Empowering multilingualism in children with autism: Insights from parents and EFL teachers

Amr Mohamed — 2024-11-22

Uvod: Prethodna istraživanja pokazala su da se inkluzivno obrazovanje suočava sa nekoliko prepreka, posebno među učenicima sa oštećenjem vida (OV), u učenju matematike. Nastavnici mogu da koriste glasove učenika kako bi povećali njihovo angažovanje i pružili im nove perspektive učenja. Cilj: Ova studija imala je za cilj da istraži glasove učenika sa oštećenjem vida (OV) o diferenciranoj nastavi matematike u inkluzivnim odeljenjima. Metod: Istraživanje je fenomenološko, sa intervjuima kao ključnim elementom u prikupljanju podataka. Učesnici su odabrani korišćenjem namenskog uzorkovanja, a uzorak su činili četiri slabovida učenika i šest slepih učenika starosti 16–18 godina. Podaci su analizirani kroz redukciju podataka, njihovu prezentaciju i izvođenje zaključaka. Rezultati: Rezultati su pokazali da učenici sa OV razumeju pojam diferencirane nastave (DN). Oni su tvrdili da dobro učenje matematike postižu kroz detaljna objašnjenja nastavnika i praktične aktivnosti. Učenicima sa OV potrebna je diferencijacija procesa, ali im nije potrebna diferencijacija sadržaja. Nekoliko stvari koje se moraju uzeti u obzir u diferenciranoj nastavi iz matematike su: 1) učenje o medijumima koje može pomoći u razumevanju materijala koji se odnosi na grafičke prikaze, 2) sposobnost nastavnika da objasni materijal koji se odnosi na grafičke prikaze, uključujući i pojednostavljenje matematičkih sadržaja i 3) uslovljenost okruženja za učenje radi obezbeđenja bezbednosti na času i adekvatnog mesta u razredu na kojem učenici sa OV sede, poželjno pored vršnjaka koji vide. Zaključak: Nalazi potvrđuju zaključke nekoliko prethodnih studija da učenici sa OV pokazuju visoku samoefikasnost u diferenciranoj nastavi matematike. To pokazuje da učenici imaju poverenje u svoje sposobnosti, tako da ne zahtevaju diferencijaciju sadržaja. Dobijeni nalazi takođe potvrđuju rezultate prethodnih istraživanja u kojima je istaknuta potreba za korišćenjem medijuma za učenje i praktičnih aktivnosti za učenike sa OV.

The voice of visually impaired students: Differentiated mathematics instruction in an inclusive class

Sumbaji Putranto — 2024-11-22

Odnos fonološke svesnosti i fine motorike kod dece mlađeg školskog uzrasta

Jovana Janjić — 2024-11-22

Uvod: Iako je povezanost motoričkog i jezičkog razvoja analizirana kroz različita istraživanja, povezanost fonološkog razvoja i fine motorike kod dece mlađeg školskog uzrasta nije dovoljno istražena. Cilj: Cilj rada bilo je utvrđivanje povezanosti fonološke svesnosti i vizuomotorne koordinacije kod dece mlađeg školskog uzrasta. Metod: Istraživanjem je obuhvaćeno 60 dece trećeg razreda osnovnih škola iz Beograda. Kod 27 dece uočen je razvojni poremećaj koordinacije, dok je 33 dece bilo bez smetnji u koordinaciji. Za utvrđivanje razvojnog poremećaja koordinacije korišćen je Upitnik za razvojni poremećaj koordinacije. Fonološka svesnost procenjena je Testom fonološke svesnosti srpskog jezika, dok su za procenu fine motorike korišćeni Akadija subtestovi razvojnih sposobnosti – Vizuomotorna koordinacija i mogućnost sleda i Crtanje oblika. Rezultati: Kod dece sa razvojnim poremećajem koordinacije uočavaju se značajna ispodprosečna postignuća u vizuomotornoj koordinaciji, crtanju oblika i fonološkoj obradi u odnosu na decu bez smetnji u koordinaciji. Primenom regresione analize na celokupnom uzorku dece utvrđeno je da vizuomotorna koordinacija statistički značajno predviđa sve elemente fonološke obrade, dok u grupi dece sa razvojnim poremećajem koordinacije crtanje oblika objašnjava 26.3% varijabilnosti fonemske segmentacije i 20.8% identifikacije početnog fonema. Zaključak: Rezultati studije su pokazali da se kod dece mlađeg školskog uzrasta vizuomotorna koordinacija izdvaja kao prediktor postignuća na svim nivoima fonološke obrade. Slabija ovladanost fonološkom svesnošću i finom motorikom kod dece sa razvojnim poremećajem koordinacije dovodi do ispodprosečnih postignuća, koja ovu decu prate od najranijeg školovanja. Kako se različite komponente f ine motorike izdvajaju kao značajni prediktori fonološke obrade, može se zaključiti da nisu svi aspekti fine motorike podjednako značajni za razvoj fonologije.

Odnos između sposobnosti fonemske diskriminacije i artikulacije kohlearno implantirane dece predškolskog uzrasta

Marija Bjelić — 2024-11-22

Uvod: Usvajanje maternjeg jezika ostvaruje se savladavanjem glasovnog sistema, koje počiva na razvoju fonemske diskriminacije i artikulacije. Cilj: Istraživanje je imalo za cilj da ispita odnos između fonemske diskriminacije i artikulacije u periodu intenzivnog govorno-jezičkog razvoja kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrastа. Меtode: Istraživanjem je obuhvaćeno 20 dece sa kohlearnim implantom uzrasta između 36 i 77 meseci. Razvijenost fonemske diskriminacije i artikulacije ispitana je Testom za ispitivanje razlikovanja fonemа i Globalnim artikulacionim testom. Rezultati istraživanja pokazuju da deca koja uspešnije razlikuju foneme imaju statistički značajno bolje rezultate na Globalnom artikulacionom testu, kao i da postoji međusobna povezanost između fonemske diskriminacije i artikulacije ispitanika. Rezultati takođe ukazuju na bolja postignuća u nivou razvijenosti fonemske diskriminacije i artikulacije u grupi dece čije je učešće u auditivnom treningu svakodnevno, u odnosu na decu koja su u auditivni trening uključena dva puta nedeljno. Faktori hronološki, slušni uzrast i dužina auditivnog treninga nisu bili statistički značajno povezani sa artikulaciono-fonološkim sposobnostima ispitanika. Zaključak: Analizom rezultata istraživanja zaključuje se da su sposobnost fonemske diskriminacije i artikulacije kohlearno implantirane dece predškolskog uzrasta međusobno povezane. Faktori hronološki, slušni uzrast i dužina auditivnog treninga nisu utvrđeni kao indikatori koji se dovode u vezu sa artikulaciono fonološkim sposobnostima ispitanika. Učestalost auditivnog treninga utvrđena je kao jedini faktor koji je povezan sa sposobnostima fonemske diskriminacije i artikulacije predškolaca sa kohlearnim implantom.

Faktori koji utiču na primenu augmentativne i alternativne komunikacije

Sanela Slavković — 2024-11-22

Augmentativna i alternativna komunikacija (AAK) kao oblast obuhvata različite metode, strategije i tehnike, kao i uređaje i sredstva koji se primenjuju u cilju unapređenja komunikacione kompetentnosti osoba sa govorno-jezičkim poremećajima. Intervencija u augmentativnoj i alternativnoj komunikaciji podrazumeva pažljivo isplaniran proces odabira i implementacije sredstva AAK, kao i precizno definisanje ishoda i metoda njihove evaluacije radi unapređenja učestvovanja osobe u procesu komunikacije. Cilj ovog rada je da ukaže na mnoštvo različitih faktora (lični i sredinski) koji potencijalno predstavljaju facilitatore ili barijere koji utiču na primenu augmentativne i alternativne komunikacije. Lični faktori od značaja uključuju individualne karakteristike korisnika, set sposobnosti i veština, osobine ličnosti i motivaciju, kao i lične preferencije. U domenu sredinskih faktora od uticaja sreću se fizičko i kulturološko okruženje, socioekonomski status, znanja, informisanost i stavovi okruženja, kompetencije stručnjaka, ali i faktori povezani sa tehnologijom. Navedene faktore neophodno je uzeti u obzir prilikom implementacije intervencije u AAK kao efikasne strategije podrške za osobe sa težim oblicima govorno-jezičkih poremećaja.