Procena stanja papirne izolacije energetskih transformatora na osnovu sadržaja 2-furfurala u mineralnom izolacionom ulju korigovanog na referentnu temperaturu od 20 ºC
Sažetak
Pouzdanost rada energetskih transformatora (ET) u mnogome zavisi od stanja izolacionog sistema, a pre svega papirne izolacije ET. Utvrđivanje stanja papirne izolacije energetskih transformatora koji se nalaze u upotrebi, nije moguće vršiti direktnim merenjima. Najšire prihvaćen način za procenu stanja papirne izolacije je ispitivanjem sadžaja 2-furfurala rastvorenog u izolacionom ulju uz korišćenje korelacija koje povezuju stepen polimerizacije papira i sadržaj 2-furfurala u izolacionom ulju. Koncentracija derivata furana u ulju u velikoj meri zavisi od sadržaja vlage u izolacionom sistemu ET, sadržaja kiseonika i kiselina u ulju. U cilju boljeg uvida u kumulativni sadržaj 2-furfurala koji nastaje degradacijom papira, isključujući promene sadržaja 2-furfurala sa radnom temperaturom ulja, u ovom radu prikazan je dijagram zavisnosti stepena polimerizacije kraft papira od sadržaja 2-FAL u ulju korigovanog na referentnu temperaturu od 20°C i to za sadržaj vlage od 1-1,5% i 3-4%. Ovaj dijagram je verifikovan na 4 transformatora za koje su postojali podaci u bazi podataka Elektrotehničkog instituta Nikola Tesla. U budućnosti je potrebno ovaj dijagram dopuniti za sadržaj vlage oko 2,5 %.
Reference
T.A. Prevost, Estimation of Insulation Life Based on Dual Temperature Ageing Model, Weidmann – ACTI Inc. 5Th Annual Technical Conference, Novemeber 2006
B. Pahlavanpour, “Experimental Investigation in to the Thermal Aging of Kraft Paper and Mineral Insulating Oil,” IEEE International Symposium on Electrical Insulation, Boston, MA USA, April 2002, pp. 341-345
CIGRE Technical Brochure, “Furanic compounds for diagnosis,” no. 494, 2012.
CIGRE Technical Brochure, “Ageing of liquid impregnated cellulose for power transformers, no. 738, 2018
V.Vasović, J.Janković, D.Mihajlović, J.Lukić, Đ.Jovanović, D.Žukovski, M. Cvijanović, „Interesantni slučajevi djagnostike stanja energetskih transformatora nakon kvara i havarije tokom 2017 i 2018 godine: Unapređenje dijagnostike primenom novih metoda i post-mortem analiza“, 34. savetovanje CIGRE Srbija, 2 – 6.06.2019, Vrnjačka Banja
D.Mihajlović, J.Janković, V.Vasović, J.Lukić „Metode za produženje životnog veka transformatora – od dijagnostike stanja do postupaka revitalizacije“, V savetovanje, CG CO CIGRE, 09.– 12.05.2017, Bečići
CIGRE Technical Brochure, “Aging of solid insulation,” no.323, 2007
G.Csepes, I. Kispal, J. Fekete, Z. Romvari, M.Syebeni, A. Bognar, E. Uri and S. Babos, „ Correlation Between Electrical and Chemical Testing Techniques for Assessing Degradation of oil-paper insulation“, Intern. Conf. Large HV, Electric Systems, CIGRE, Paris, France, Paper No. 15-202, 1998.
J. Jalbert, M.-C. Lessard, and M. Ryadi, "Cellulose Chemical Markers in Transformer Oil, Insulation Part 1: Temperature Correction Factors," Ieee Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation, vol. 20, pp. 2287-2291, Dec 2013.
M.-C. Lessard, J. Jalbert, M. Ryadi, and Ieee, "Establishing Correction Factors for the Partitioning of Furanic Derivatives between Oil and Paper Insulation," in 2013 Ieee Conference on Electrical Insulation and Dielectric Phenomena, 2013, pp. 132-135.
V. Vasovic, J. Lukic, D. Mihajlovic, B. Pejovic, Z. Radakovic, U. Radoman and A. Orlovic, “Aging of Transformer Insulation - Experimental Transformers and Laboratory Models with different Moisture Contents: Part I – DP and Furans Aging Profiles,” Submitted to Trans. Dielectr. Electr. Insul. for publication.
V. Vasovic, J. Lukic, C. Perrier, M.-L. Coulibaly, “Equilibrium Charts for Moisture in Paper and Pressboard Insulations in Mineral and Natral Ester Transformer Oil,” IEEE Electr. Insul. Mag, vol. 30, no. 2, 2014.