УЛОГА ДЕСАНКЕ МАКСИМОВИЋ У РАЗВИЈАЊУ БЕЛОРУСКО-СРПСКИХ КЊИЖЕВНИХ ВЕЗА
Ključne reči:
Десанка Максимовић, белоруско-српске везе, књижевност, књижевно превођење, поезија.
Sažetak
Чувена српска књижевница Десанка Максимовић (1898–1993) преводила је са руског језика на српски углавном руске, а потом и јерменске, грузијске, украјинске и друге совјетске песнике. У низу њених превода налазе се и две песме белоруских песника: „А ко тамо иде” Јанка Купале и „Од чега почети” Јевдокије Лос, које је такође превела са руског језика.
Рад који се нуди на увид научној и стручној јавности настао је из потребе да се објасне везе између Десанке Максимовић и белоруске књижевности, разјасне погрешна тумачења и реално представи њена улога у развијању белоруско-српских књижевних веза. Успут су, ради бољег поређења и тражења каузалности, представљене њене везе са руским књижевницима.
Reference
ДОДАТАК
БИБЛИОГРАФИЈА ПРЕВОДА ДЕЛА ДЕСАНКЕ МАКСИМОВИЋ У БЕЛОРУСКОЈ КЊИЖЕВНОСТИ И НАУЦИ
ПРЕВОДИ У БЕЛОРУСКОЈ ШТАМПИ
1. Максімавіч Дэсанка. Каханне: [Верш] / Пер. П. Броўка // Літаратура і мастацтва. 19.07.1957.
2. Максімавіч Дэсанка. Просьба: [Верш] / Пер. Н. Гілевіч // Літаратура і мастацтва. 4.02.1970.
3. Максімавіч Дэсанка. Дзеці: [Верш] / [Пер. ?] // Літаратура і мастацтва. 22.08.1975.
4. Максімавіч Дэсанка. З нізкі “Патрабую памілавання”: У абарону звяроў; У абарону бяздзетных жанчын; У абарону ерэтыкоў; У абарону лясных заказнікаў; У абарону наіўных;У абарону фанабэрыстых; У абарону песеннай зямлі: [Вершы] / Пер. Н.Гілевіч // Па камянях, як па зорах: Выбр. старонкі сучаснай югасл. паэзіі. - Мн.: Мастац. літ., 1981. - С. 9 – 16.
5. Максімавіч Дэсанка. Веру: [Верш] / Пер. К.Севярынец і І.Чарота // Беларусь. 1985. - С. 16.
6. Максімавіч Дэсанка. Ты абяцала, што будзеш вечнай; Жанчына: [Вершы]/ Пер. Э. Агняцвет // Работніца і сялянка. 1985, № 6. - С. 7.
7. Максімавіч Дэсанка. У абарону батрака Ернея: [Верш] / Пер. Я.Сіпакоў// Ідзе Кастрычнік па зямлі. – Мн.: Мастац. літ., 1987. - С.100 – 101.
8. Максімавіч Дэсанка. Крывавая казка: [Верш] / Уступ. слова: І.Чарота. Пер. К.Севярынец і І.Чарота // Літаратура і мастацтва. 24.06.1988. – С.14.
9. Максімавіч Дэсанка. Карагод; Заечае вуха.; Хмарка: [Вершы] / Пер. Э.Агняцвет // Ветразь, 1988. - Мн.: Юнацтва, 1988. - С. 178 – 179.
10. Максімавіч Дэсанка. Паводка.; І наступіла цішыня; Смерць лісіцы; У абарону зямлі, па якой праходзіць войска; У абарону салдацкіх пагостаў; У абарону Марый Магдалін; У абарону звяроў; У абарону бяздзетных жанчын; У абарону ерэтыкоў: [Вершы] / Пер. Н.Гілевіч // Сербская паэзія. - Мн.: Мастац. літ., 1989. - С. 12 – 19.
11. Максімавіч Дэсанка. У абарону батрака Ернея: [Верш] / Пер. Я.Сіпакоў // Сіпакоў Я. На волю птушку выпускаю. - Мн.: Мастац. літ.,1989. - С.188 – 189.
12. Максімавіч Дэсанка. У абарону салдацкіх пагостаў: [Верш] / Пер. Н.Гілевіч // Полымя. 1990, № 5. - С. 7 – 8.
13. Максімавіч Дэсанка. Карагод; Заечае вуха; Хмарка: [Вершы] / Пер. Э.Агняцвет // Агняцвет Э. Рэчка, рэчанька мая. - Мн.: Юнацтва, 1991.- С. 44 – 45.
14. Максімавіч Дэсанка. Размова манахіні з Богам; Голас манахіні: [Вершы] / Пер. Л.Рублеўская // Наша слова.13.02.1995. - С.5.
15. Максімавіч Дэсанка. … / Пер. Э.Агняцвет // Полымя. 1998, № 5.
16. Максімавіч Дэсанка. Знак крыжа: [Верш] / Пер. І.Чарота // Праваслаўе. 1998, № 6. - С.93.
17. Максімавіч Дэсанка. Закаханасць; І настала ціш; Цуд у царкве : [Вершы] / Пер. І.Чарота // Літаратура і мастацтва. 16.05.1998. - С. 16.
18. Максімавіч Дэсанка. Размова з Косавам: [Верш] / Пер. І.Чарота // Беларусь.1999, № 9 - С.41.
19. Максімавіч Дэсанка. Размова з Косавам: [Верш] / Пер. І.Чарота // Косовская битва продолжается. Сб-к... Мн.: Православное Братстство во имя Архистратига Михаила, 2000. - С.59 – 60.
20. Максімавіч Дэсанка. Цуд у царкве: [Верш] / Пер. І.Чарота // Полымя. 2003. № 7. С. 107.
21. Максімавіч Дэсанка. Знак крыжа: [Верш] / Пер. І.Чарота // Літаратура і мастацтва. 3.04.2004. С. 11.
22. Максімавіч Дэсанка. Рука [Верш] / Пер. І.Чарота // Полымя. 2006. № 7. С. 121.
23. Максімавіч Дэсанка. Размова з Косавам: [Верш] / Пер. І. Чарота // Полымя.2008, № 5. - С.6.
24. Максімавіч Дэсанка. Цуд у царкве [Верш] / Пер. І.Чарота// Галасы з-за небакраю: Анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ стагоддзя / склад. М.Скобла. – Мінск: Лімарыус, 2008. C. 610.
25. Максімавіч Дэсанка. Патрабую памілавання: [Вершы] / Пер. Н. Гілевіч // Галасы з-за небакраю: Анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ стагоддзя / склад. М.Скобла. – Мінск: Лімарыус, 2008. C. 300.
26. Максімавіч Дэсанка. Размова манахіні з Богам; Голас манахіні: [Вершы] // Пер. Л. Рублеўская // Галасы з-за небакраю: Анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ стагоддзя / склад. М.Скобла. – Мінск: Лімарыус, 2008. C. 749.
27. Максімавіч Дэсанка. Сон [Верш] / Пер. М. Мятліцкі // Полымя. 2009, № 12. С. 121-122.
28. Максімавіч Дэсанка. Сон; Эпітафія [Вершы] / Пер. М. Мятліцкі // Мятліцкі М. Лучнасць: Пераклады Міколы Мятліцкага: з паэзіі народаў свету. – Мн., 2011. С. 137 -138.
29. Максімавіч Дэсанка. У буру [Верш] / Пер. В.Рагойша // Рагойша В. Вочы ў вочы, мыслі ў мыслі . - Мінск, 2013. С.105-106.
ЧЛАНЦИ И САСТАВНИ ДЕЛОВИ ПУБЛИКАЦИЈА
1. Максімавіч Дэсанка // Янка Купала. Энцыклапедычны даведнік. У 3 т. - Мн.: БелЭ, 2018. Т.2. С. 188.
2. “Я буду рядом...”. Десанка Максимович: Сербия - Россия / Предисл. к кн.: Щеглов С. Оставляю вам только слова. Красноярск, 2008. С. 5- 11.
3. Свядомасць і сумленне народа // Славянскія літаратуры: Постаці (ІІ). Зборнік артыкулаў. Мінск: РІВШ БДУ, 2003. С. 24-39.
4. Десанка Максимовић и Белорусиjа // Дело Десанке Максимовић у токовима српске књижевновности. Зборник радова. – Београд: Задужбина Десанке Максимовић, 2000. С. 86 – 91.
5. Максімавіч Д. // Беларуская Энцыклапедыя. – Мн.: Беларуская энцыклапедыя. Т. 9. 1999. С. 545.
6. І сляза, і праўда агульныя: Да 100-гадовага юбілею Дэсанкі Максімавіч // Літаратура і мастацтва. 1998, 15 мая. С.16.
7. Талент не старэе: Да 90-годдзя Дэсанкі Максімавіч // Літаратура і мастацтва, 24.06.1988. С. ?
РУКОПИСНА ГРАЂА ПРОФ. ДР ИВАНА ЧАРОТЕ
1. СВЯДОМАСЦЬ І СУМЛЕННЕ НАРОДА : ДЭСАНКА МАКСІМАВІЧ (1898-1993) –послесловие к «Избранному» на бел. языке.
2. ДЕСАНКА МАКСИМОВИЧ И БЕЛАРУСЬ – текст выступления на книжной ярмарке 2018. года.
3. «… Я БУДУ РЯДОМ…» (Десанка Максимович – Сербия – Россия) – предисловие к книге С.Щеглова.
ДИПЛОМСКИ РАДОВИ И МАГИСТАРСКЕ ДИСЕРТАЦИЈЕ
ПОД РУКОВОДСТВОМ ПРОФ. ДР ИВАНА ЧАРОТЕ
1. Курчыч Ксенія Фёдараўна «Раслінны свет у паэзіі Дэсанкі Максімавіч і Наталлі Арсенневай» (2010). – дипломски рад.
2. Береснева Ольга Игоревна. “История в поэзии Десанки Максимович (На примере «Прошу помилования» и «Кровавая сказка»)» (2020). – дипломски рад.
3. Курчыч Ксенія Фёдараўна «Адметная краса Радзімы ў паэзіі Дэсанкі Максімавіч і Наталлі Арсенневай» (2011). – магистарска дисертација.
БИБЛИОГРАФИЈА ПРЕВОДА ДЕЛА ДЕСАНКЕ МАКСИМОВИЋ У БЕЛОРУСКОЈ КЊИЖЕВНОСТИ И НАУЦИ
ПРЕВОДИ У БЕЛОРУСКОЈ ШТАМПИ
1. Максімавіч Дэсанка. Каханне: [Верш] / Пер. П. Броўка // Літаратура і мастацтва. 19.07.1957.
2. Максімавіч Дэсанка. Просьба: [Верш] / Пер. Н. Гілевіч // Літаратура і мастацтва. 4.02.1970.
3. Максімавіч Дэсанка. Дзеці: [Верш] / [Пер. ?] // Літаратура і мастацтва. 22.08.1975.
4. Максімавіч Дэсанка. З нізкі “Патрабую памілавання”: У абарону звяроў; У абарону бяздзетных жанчын; У абарону ерэтыкоў; У абарону лясных заказнікаў; У абарону наіўных;У абарону фанабэрыстых; У абарону песеннай зямлі: [Вершы] / Пер. Н.Гілевіч // Па камянях, як па зорах: Выбр. старонкі сучаснай югасл. паэзіі. - Мн.: Мастац. літ., 1981. - С. 9 – 16.
5. Максімавіч Дэсанка. Веру: [Верш] / Пер. К.Севярынец і І.Чарота // Беларусь. 1985. - С. 16.
6. Максімавіч Дэсанка. Ты абяцала, што будзеш вечнай; Жанчына: [Вершы]/ Пер. Э. Агняцвет // Работніца і сялянка. 1985, № 6. - С. 7.
7. Максімавіч Дэсанка. У абарону батрака Ернея: [Верш] / Пер. Я.Сіпакоў// Ідзе Кастрычнік па зямлі. – Мн.: Мастац. літ., 1987. - С.100 – 101.
8. Максімавіч Дэсанка. Крывавая казка: [Верш] / Уступ. слова: І.Чарота. Пер. К.Севярынец і І.Чарота // Літаратура і мастацтва. 24.06.1988. – С.14.
9. Максімавіч Дэсанка. Карагод; Заечае вуха.; Хмарка: [Вершы] / Пер. Э.Агняцвет // Ветразь, 1988. - Мн.: Юнацтва, 1988. - С. 178 – 179.
10. Максімавіч Дэсанка. Паводка.; І наступіла цішыня; Смерць лісіцы; У абарону зямлі, па якой праходзіць войска; У абарону салдацкіх пагостаў; У абарону Марый Магдалін; У абарону звяроў; У абарону бяздзетных жанчын; У абарону ерэтыкоў: [Вершы] / Пер. Н.Гілевіч // Сербская паэзія. - Мн.: Мастац. літ., 1989. - С. 12 – 19.
11. Максімавіч Дэсанка. У абарону батрака Ернея: [Верш] / Пер. Я.Сіпакоў // Сіпакоў Я. На волю птушку выпускаю. - Мн.: Мастац. літ.,1989. - С.188 – 189.
12. Максімавіч Дэсанка. У абарону салдацкіх пагостаў: [Верш] / Пер. Н.Гілевіч // Полымя. 1990, № 5. - С. 7 – 8.
13. Максімавіч Дэсанка. Карагод; Заечае вуха; Хмарка: [Вершы] / Пер. Э.Агняцвет // Агняцвет Э. Рэчка, рэчанька мая. - Мн.: Юнацтва, 1991.- С. 44 – 45.
14. Максімавіч Дэсанка. Размова манахіні з Богам; Голас манахіні: [Вершы] / Пер. Л.Рублеўская // Наша слова.13.02.1995. - С.5.
15. Максімавіч Дэсанка. … / Пер. Э.Агняцвет // Полымя. 1998, № 5.
16. Максімавіч Дэсанка. Знак крыжа: [Верш] / Пер. І.Чарота // Праваслаўе. 1998, № 6. - С.93.
17. Максімавіч Дэсанка. Закаханасць; І настала ціш; Цуд у царкве : [Вершы] / Пер. І.Чарота // Літаратура і мастацтва. 16.05.1998. - С. 16.
18. Максімавіч Дэсанка. Размова з Косавам: [Верш] / Пер. І.Чарота // Беларусь.1999, № 9 - С.41.
19. Максімавіч Дэсанка. Размова з Косавам: [Верш] / Пер. І.Чарота // Косовская битва продолжается. Сб-к... Мн.: Православное Братстство во имя Архистратига Михаила, 2000. - С.59 – 60.
20. Максімавіч Дэсанка. Цуд у царкве: [Верш] / Пер. І.Чарота // Полымя. 2003. № 7. С. 107.
21. Максімавіч Дэсанка. Знак крыжа: [Верш] / Пер. І.Чарота // Літаратура і мастацтва. 3.04.2004. С. 11.
22. Максімавіч Дэсанка. Рука [Верш] / Пер. І.Чарота // Полымя. 2006. № 7. С. 121.
23. Максімавіч Дэсанка. Размова з Косавам: [Верш] / Пер. І. Чарота // Полымя.2008, № 5. - С.6.
24. Максімавіч Дэсанка. Цуд у царкве [Верш] / Пер. І.Чарота// Галасы з-за небакраю: Анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ стагоддзя / склад. М.Скобла. – Мінск: Лімарыус, 2008. C. 610.
25. Максімавіч Дэсанка. Патрабую памілавання: [Вершы] / Пер. Н. Гілевіч // Галасы з-за небакраю: Анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ стагоддзя / склад. М.Скобла. – Мінск: Лімарыус, 2008. C. 300.
26. Максімавіч Дэсанка. Размова манахіні з Богам; Голас манахіні: [Вершы] // Пер. Л. Рублеўская // Галасы з-за небакраю: Анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ стагоддзя / склад. М.Скобла. – Мінск: Лімарыус, 2008. C. 749.
27. Максімавіч Дэсанка. Сон [Верш] / Пер. М. Мятліцкі // Полымя. 2009, № 12. С. 121-122.
28. Максімавіч Дэсанка. Сон; Эпітафія [Вершы] / Пер. М. Мятліцкі // Мятліцкі М. Лучнасць: Пераклады Міколы Мятліцкага: з паэзіі народаў свету. – Мн., 2011. С. 137 -138.
29. Максімавіч Дэсанка. У буру [Верш] / Пер. В.Рагойша // Рагойша В. Вочы ў вочы, мыслі ў мыслі . - Мінск, 2013. С.105-106.
ЧЛАНЦИ И САСТАВНИ ДЕЛОВИ ПУБЛИКАЦИЈА
1. Максімавіч Дэсанка // Янка Купала. Энцыклапедычны даведнік. У 3 т. - Мн.: БелЭ, 2018. Т.2. С. 188.
2. “Я буду рядом...”. Десанка Максимович: Сербия - Россия / Предисл. к кн.: Щеглов С. Оставляю вам только слова. Красноярск, 2008. С. 5- 11.
3. Свядомасць і сумленне народа // Славянскія літаратуры: Постаці (ІІ). Зборнік артыкулаў. Мінск: РІВШ БДУ, 2003. С. 24-39.
4. Десанка Максимовић и Белорусиjа // Дело Десанке Максимовић у токовима српске књижевновности. Зборник радова. – Београд: Задужбина Десанке Максимовић, 2000. С. 86 – 91.
5. Максімавіч Д. // Беларуская Энцыклапедыя. – Мн.: Беларуская энцыклапедыя. Т. 9. 1999. С. 545.
6. І сляза, і праўда агульныя: Да 100-гадовага юбілею Дэсанкі Максімавіч // Літаратура і мастацтва. 1998, 15 мая. С.16.
7. Талент не старэе: Да 90-годдзя Дэсанкі Максімавіч // Літаратура і мастацтва, 24.06.1988. С. ?
РУКОПИСНА ГРАЂА ПРОФ. ДР ИВАНА ЧАРОТЕ
1. СВЯДОМАСЦЬ І СУМЛЕННЕ НАРОДА : ДЭСАНКА МАКСІМАВІЧ (1898-1993) –послесловие к «Избранному» на бел. языке.
2. ДЕСАНКА МАКСИМОВИЧ И БЕЛАРУСЬ – текст выступления на книжной ярмарке 2018. года.
3. «… Я БУДУ РЯДОМ…» (Десанка Максимович – Сербия – Россия) – предисловие к книге С.Щеглова.
ДИПЛОМСКИ РАДОВИ И МАГИСТАРСКЕ ДИСЕРТАЦИЈЕ
ПОД РУКОВОДСТВОМ ПРОФ. ДР ИВАНА ЧАРОТЕ
1. Курчыч Ксенія Фёдараўна «Раслінны свет у паэзіі Дэсанкі Максімавіч і Наталлі Арсенневай» (2010). – дипломски рад.
2. Береснева Ольга Игоревна. “История в поэзии Десанки Максимович (На примере «Прошу помилования» и «Кровавая сказка»)» (2020). – дипломски рад.
3. Курчыч Ксенія Фёдараўна «Адметная краса Радзімы ў паэзіі Дэсанкі Максімавіч і Наталлі Арсенневай» (2011). – магистарска дисертација.