Najava rata na naslovnim stranama srpskih tabloida
Sažetak
Ratna i ratnohuškačka retorika postala je gotovo svakodnevna praksa savremene tabloidne štampe u Srbiji, a ovakva uređivačka politika pronalazi oslonac u nestabilnim društvenim i političkim prilikama na Zapadnom Balkanu, previranjima na svetskoj političkoj sceni, porastu ekstremizma, ali i u neugašenim nacionalizmima i teritorijalnim pretenzijama sa područja bivše Jugoslavije. Medijsko izveštavanje o naoružavanju postaje izrazito ekstatično, a neretko je praćeno šovinističkim diskursom i tvrdnjama bez ikakvog faktografskog uporišta. Predmet ovog istraživanja je implicitno i eksplicitno najavljivanje rata na naslovnim stranicama tabloida Informer i Srpski telegraf u jednogodišnjem periodu, tj. od 1. aprila 2016. do 31. marta 2017. godine. Cilj ovog rada je identifikacija učestalosti i forme diskursa o neprijatelju kojim tabloidi Informer i Srpski telegraf najavljuju ratove i sukobe, što je ostvareno metodom kvantitativno-kvalitativne analize diskursa. U najavama skorog rata na naslovnim stranama analiziranih tabloida mogu se uočiti tri nivoa pojednostavljivanja: pojednostavljivanje konflikta, aktera i leksičkih odabira, uz dramaturšku strukturu, govor mržnje i senzacionalizam. Ratnohuškačko izveštavanje samo je jedan od vidova neetičkog delovanja medija, ali i potencijalno najopasnije, o čemu svedoči i iskustvo iz devedesetih godina XX veka. Najave rata sa Hrvatskom, Kosovom, Albanijom ili Bosnom i Hercegovinom, koje postaju dnevna rutina analiziranih dnevnih listova, višestruko krše etička načela novinarske profesije, u prvom redu unošenjem neopravdanog straha i podsticanjem diskriminacije i međunacionalne netrpeljivosti.
Reference
Andresen, K., Hoxha, A., & Godole, J. (2017). New Roles for Media in the Western Balkans. Journalism Studies, 18(5), 614–628.
Asman, A. (2011). Duga senka prošlosti. Beograd: Biblioteka XX vek.
Babović, M. (2016). Are Institutions Providing Human Security? Trust in Public Institutions Across the Balkans and Turkey. Beograd: SeConS.
Burgers, C., & De Graaf, A. (2013). Language Intensity As A Sensationalistic News Feature: The Influence of Style on Sensationalism Perceptions And Effects. Communications - The European Journal of Communication Research, 38(2), 167–188.
Biro, M. (2011). Mediji i ratni zločini. In B. Vekarić (ed.), Reči i nedela – Pozivanje ili podsticanje na ratne zločine u medijima u Srbiji 1991–1992 (pp. 401–422). Beograd: Centar za tranzicione procese.
Donev, D. (2014). Govor mržnje u medijima u funkciji degradiranja koncepta etički odgovornog novinarstva. In D. Valić Nedeljković, S. Sremac, N. Knežević, D. Gruhonjić (eds.), Uloga medija u normalizaciji odnosa na Zapadnom Balkanu (pp. 129–140). Novi Sad: Filozofski fakultet i Centar za istraživanje religije, politike i društva.
Gavra, D., & Savitskaya, A. (2011). Mass Media in Interstate Conflicts: Typological Model “Peace-conflict Journalism Multidimensional Approach”. Russian Journal of Communication, 4(3/4), 251–265.
Grabe, M., Zhou, S., & Barnett, B. (2001). Explicating Sensationalism in Television News: Content and the Bells and Whistles of Form. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 45(2001), 635–655.
Hass, R. (2010). The Role of Media in Conflict and their Influence on Securitisation. The International Spectator: Italian Journal of International Affairs, 44(4), 77–91.
Jevtović, Z., Vulić, T., & Pavlović, D. (2011). Filozofija straha i (re)konstruisanje medijske stvarnosti. Kultura, 133, 72–91.
Kempf, W. (2002). Conflict Coverage and Conflict Escalation. Journalism and the New World Order, II, 59–72.
Kodeks novinara Srbije – uputstva i smernice (2015). Beograd: Savet za štampu
Lakić, I. (2010). Analiza medijskog diskursa o ratu. In V. Vasić (ed.), Diskurs i diskursi (pp. 269–282). Novi Sad: Filozofski fakultet.
Leudar, I., Marsland, V., & Nekvapil, J. (2004). On Membership Categorization: ’Us’, ’Them’ and ’Doing Violence’ in Political Discourse. Discourse & Society, 15(2/3), 243–266.
Malović, S. (1999). Mediji u ratu ili rat medija? Politička misao, XXXVI(2),103–113.
Marić, S. (2014). Mediji i ratna propaganda. Medijski dijalozi, 19(7), 503–515.
Migati, S. (2014). Mediji u devedesetim godinama i nacionalni ekstremizam. In D. Valić Nedeljković, S. Sremac, N. Knežević, D. Gruhonjić (eds.), Uloga medija u normalizaciji odnosa na Zapadnom Balkanu (pp. 363–376). Novi Sad: Filozofski fakultet i Centar za istraživanje religije, politike i društva.
Molek-Kozakowska, K. (2013). Towards A Pragma-linguistic Framework for The Study of Sensationalism in News Headlines. Discourse & Communication, 7(2013): 173–197.
Nikšić, S., & Davičo, A. (2004). Etika novinarstva. Beograd: Centar za profesionalizaciju medija.
Reljić, D. (1998). Pisanje smrti – mediji u vremenima sukoba. Beograd: Radio B92.
Savet za štampu (2017). Izveštaj o monitoringu poštovanja Kodeksa novinara Srbije u dnevnim listovima u periodu od 01. marta do 31. decembra 2016. godine. Posećeno 31. 5. 2017. URL: http://www.savetzastampu.rs/doc/monitoring-2016/izvestaj-o-monitoringu-postovanja-kodeksa-novinara-srbije-u-dnevnim-stampanim-medijima-mart-decembar-2016.pdf.
Ustav Republike Srbije. (2006). Službeni glasnik RS, br. 98/2006.
Zakon o javnom informisanju i medijima. (2014). Službeni glasnik RS, br. 83/2014.
Autori zadržavaju autorska prava nad objavljenim člancima, a izdavaču daju neekskluzivno pravo da članak objavi, da u slučaju daljeg korišćenja članka bude naveden kao njegov prvi izdavač, kao i da distribuira članak u svim oblicima i medijima.
Licenciranje
Objavljeni članci distribuiraju se u skladu sa licencom Creative Commons Autorstvo - Deliti pod istim uslovima 4.0 International (CC BY-SA). Dopušteno je da se delo kopira i distribuira u svim medijima i formatima, da se prerađuje, menja i nadograđuje u bilo koje svrhe, uključujući i komercijalne, pod uslovom da se na pravilan način citiraju njegovi prvobitni autori, postavi link ka originalnoj licenci, naznači da li je delo izmenjeno i da se novo delo objavi pod istom licencom kao i originalno.
Korisnici su pri tome dužni da navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), kao i njegovu DOI oznaku. U slučaju objavljivanja u elektronskoj formi takođe su dužni da postave HTML link, kako sa originalnim člankom objavljenim u časopisu CM: Communication and Media, tako i sa korišćenom licencom.
Autori mogu da stupaju u zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad prvobitno objavljen u ovom časopisu.
Politika samoarhiviranja
Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Autori su obavezni da pritom navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija) i postave link, kako na DOI oznaku tog članka, tako i na korišćenu licencu.Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Odricanje od odgovornosti
Stavovi izneti u objavljenim radovima ne izražavaju stavove urednika i članova redakcije časopisa. Autori preuzimaju pravnu i moralnu odgovornost za ideje iznete u svojim radovima. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.