Digitalni aktivizam: primer reakcije internet korisnika na nova pravila EU o autorskom pravu

  • Mirjana Nećak Digital Sociometrics Lab Institut za Filozofiju i društvenu teoriju Univerzitet u Beogradu
Ključne reči: društveni aktivizam, digitalni aktivizam, autorsko pravo, Direktiva EU o autorskom pravu

Sažetak


Društveni digitalni aktivizam je tema kojom se naučna zajednica malo bavi. Ovaj rad polazi od objašnjenja digitalnog aktivizam i njegovih manifestacija, kako bi se prikazao i analizirao slučaj reakcija korisnika interneta na predlog izmene Direktive Evropske unije o autorskom pravu. Ističe se ona vrsta aktivizma koji animira prosečne korisnike interneta, članove virtuelnih zajednica koje su po svojoj prirodi nepolitične. U studiji slučaja jasno se vide elementi digitalnog aktivizma: širenje informacija, metaoglašavanje, iznošenje stava, digitalne peticije, metoda poplave. Ovaj rad naglašava važnost digitalnog aktivizma, njegovih prednosti i njegovih nedostataka. Događajima koji su usledili nakon reakcija korisnika interneta na član 17 u predlogu nove EU direktive o autorskim pravima od 2016. godine do njenog usvajanja i kasnije, dobijamo uvid u potrebu za kombinovanjem onlajn i oflajn aktivizma.

Reference

„Pogrešno dugme”: Sudbina interneta je mogla biti drugačija. (2019, 27. mart). B92. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2019&mm=03&dd=27&nav_category=78&nav_id=1522954-

Abellan Matamoros, C. (2019, 24. jul). 'Essential for survival of free press': France becomes first country to adopt EU copyright reform. Euronews. Posećeno 18.08.2019. URL: https://www.euronews.com/2019/07/24/essential-for-survival-of-free-press-france-becomes-first-country-to-adopt-eu-copyright-r.

Agre, P. E. (1998). Designing Genres for New Media: Social, Economic, and Political Contexts. In S. G Jones (ed.), Cybersociety 2.0 Revisiting Computer-Mediated Communication and Community (pp. 69–99). London: Sage.

Appleby, J. (2018). Article 13: The Overdue Facelift for Copyright Law Online. Cepic.org. Posećeno 15. 8. 2019. URL: http://cepic.org/news/article-13-the-overdue-facelift-for-copyright-law-online.

Artists bring copyright fight to European Parliament. (2018, July 3). Euronews. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.euronews.com/2018/07/03/artists-bring-copyright-fight-to-european-parliament.

Astiz, C. (2017, 18. novembar). Members’ Voice: “Why Should Publishers Worry about Article 13 of the Copyright Reform? European Innovative Media Publishers. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://mediapublishers.eu/2017/11/18/members-voice-why-should-publishers-worry-about-article-13-of-the-copyright-reform/.

Babović, M., Blagojević, M., Bogdanović, M., Cvejić, S., Čičkarić, L., Ilić, V., ... Vuletić, V. (1997). Ajmo,'ajde, svi u šetnju!: građanski i studentski protest 96/97. Beograd: Medija centar. Posećeno 29. 9. 2019. URL: https://www.secons.net/publications.php?p=84.

BalkanTech. (2019, 27. mart). EU ukida internet slobode! | #Article13 #Article11 [Video file]. Posećeno 28. 8. 2019. URL: https://www.youtube.com/watch?v=VADUoYVYuW0.

Barlow, J. P. (n.d.). A Declaration of the Independence of Cyberspace. The Electronic Frontier Foundation. Posećeno 1. 8. 2019. URL: https://www.eff.org/cyberspace-independence.

Belu, A. (2019). Join the Ultimate Action Week against Article 13. European Digital Rights. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://edri.org/join-the-ultimate-action-week-against-article-13/.

Big Tech Companies Stand to Win on Article 13 Copyright Issue. (2019). Euronews. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.euronews.com/2019/01/22/big-tech-companies-stand-to-win-on-article-13-copyright-issue.

Copyright Law Could Put End to Net MEMEs. (2018, 8. jun). BBC News. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.bbc.com/news/technology-44412025.

Cvijić, I. (2017). Oblici društvenog angažmana s obzirom na subjekat importa. U A. Zaharijević & J. Vasiljević, J. (ur.), Angažman: Uvod u studije angažovanosti (str. 38–51). Beograd: Institut za filozofiju i društvenu teoriju.

Demos vor Straßburger Entscheidung. (2019, 23. mart). Taz. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://taz.de/Proteste-gegen-Uploadfilter/!5582613/.

Earl, J., & Kimport, K. (2009). Movement Societies and Digital Protest: Fan Activism and Other Nonpolitical Protest Online. Sociological Theory, 2(3), 220–243.

Earl, J., Kimport, K., Prieto, G., Rush, C., & Reynoso, K. (2010). Changing the World One Webpage at a Time: Conceptualizing and Explaining 'Internet Activism'. Mobilization, 15(4), 425–446. Posećeno 12. 8. 2019. URL: https://www.semanticscholar.org/paper/Changing-the-World-One-Webpage-at-a-Time%3A-and-Earl-Kimport/c155c25b2ee05d4df10bc95699c77bad90b82c51.

Earl, J., Hunt, J., Kelly Garret, R., & Dal, A. (2015). New Technologies and Social Movements. In D. Della Porta, & Diani, M. (eds.), The Oxford Handbook of Social Movements (pp. 355–366). Cambridge: Oxford University Press.

EDiMA (2017). CCIA-EDiMA Joint-letter on Article 13 of the Copyright Proposal. Posećeno 15.08.2019. URL: http://edima-eu.org/library/ccia-edima-joint-letter-on-article-13-of-the-copyright-proposal/

Electronic frontier foundation (2018). Otvoreno pismo [pdf]. Posećeno 14. 4. 2019. URL: https://www.eff.org/files/2018/06/12/article13letter.pdf.

Embling, D. (2019, 26. mart). MEPs Back Divisive EU Copyright Overhaul. Euronews. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.euronews.com/2019/03/26/controversial-european-copyright-reforms-to-get-final-vote-today.

EU Copyright Developments and Fans (Updated). (2018, 29. jun). Archive of Our Own. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://archiveofourown.org/admin_posts/10706.

EU Copyright Reform AMAs. (n.d.). Reddit. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.reddit.com/r/europe/comments/8ugrow/eu_copyright_ama_we_are_professors_lionel_bently/.

EU Copyright Update – And What You Can Do!. (2019, 16. mart). Archive of Our Own. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://archiveofourown.org/admin_posts/12407.

EU izglasala cenzuru interneta: Nema više šerovanja, kopi-pejstovanja, mimova, a uvode i porez na linkove!. (2018, jun 18). Kurir. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.kurir.rs/planeta/3071719/eu-izglasao-cenzuru-interneta-nema-vise-serovanja-kopi-pejstova-mimova-a-uvode-i-porez-na-linkove.

EU Legal Developments, the AO3, and You. (2018, 18. septembar). Archive of Our Own. Posećeno 18.08.2019. URL: https://archiveofourown.org/admin_posts/11153

EUR Lex (2001). Direktiva 2001/29/EZ Europskog parlamenta i Vijeća od 22. svibnja 2001. o usklađivanju određenih aspekata autorskog i srodnih prava u informacijskom društvu. Posećeno 2. 10. 2019. URL: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/HR/TXT/?qid=1570543864666&uri=CELEX:32001L0029

European Parliament (2016) Briefing Initial Appraisal of a European Commission Impact Assessment Modernisation of EU copyright rules. Posećeno 15. 8. 2019. URL: http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2016/593799/EPRS_BRI%282016%29593799_EN.pdf.

European Parliament (2018, 5. jul). Results of Votes. Posećeno 18. 8. 2019. URL: http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/PV-8-2018-07-05-VOT_EN.pdf?redirect.

European Parliament (2019, 26. mart). Zapisnik Rezultati poimeničnog glasovanja – Prilog. Posećeno 18. 8. 2019. URL: http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/PV-8-2019-03-26-RCV_EN.pdf?redirect.

European Parliament. (2019, 26. mart). European Parliament Approves New Copyright Rules for the Internet. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/priorities/copyright/20190321IPR32110/european-parliament-approves-new-copyright-rules-for-the-internet

European Parliament Justice Committee approves EU copyright compromise. (2019, 26. februar). Euronews. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.euronews.com/2019/02/26/european-parliament-justice-committee-approves-eu-copyright-compromise.

European Union (2016). Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on copyright in the Digital Single Market COM/2016/0593 final - 2016/0280 (COD), 2016. Posećeno 13. 4. 2019. URL: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52016PC0593.

Fight Fan-Unfriendly EU Legal Developments--Time to Act! (2018, 8. septembar). Archive of Our Own News. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://archiveofourown.org/admin_posts/11144.

Foster, W. A., Ruthkowski, A. M., & Goodman, S. E. (1997). Who Governs the Internet?. Communications of the ACM, 40(8), 15–20. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.researchgate.net/publication/220419794_Who_Governs_the_Internet.

Fraser, M., & Volpicelli, G. (2019, 28. jun). Inside Poland's Cynical Plan to Kill Article 13 for Good. Wired. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.wired.co.uk/article/how-a-polish-court-case-could-kill-article-13.

Fuchs, C. (2014). Social Media: A Critical Introduction. London: Sage.

Fuentes, M. A. (n.d.). Digital Activism. In Encyclopedia Britannica. Posećeno 6. 1. 2020. URL: https://www.britannica.com/topic/digital-activism.

George, J., & Leidner, D. E. (2019). From Clicktivism to Hacktivism: Understanding Digital Activism. Information ans Organization, 29(3), 1–45, doi: 10.13140/RG.2.2.16347.82726.

Harris, C. (2018, 12. septembar). EU Lawmakers Back Controversial Copyright Reforms. Euronews. Posećeno 15. 5. 2019. URL: https://www.euronews.com/2018/09/12/eu-lawmakers-back-controversial-copyright-reforms.

Hitler 'Downfall' Parodies Removed From YouTube. (2010, 21. april). CBS News. Posećeno 3. 10. 2019. URL: https://www.cbsnews.com/news/hitler-downfall-parodies-removed-from-youtube/.

Idiokratija. (2019, 27. mart). Ovo je kraj nama poznatog interneta? [Video file]. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.youtube.com/watch?v=szFzK_MbZ1g.

Internet World Stats (2019). Usage and Population Statistics. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.internetworldstats.com/stats.htm.

Italy Wikipedia Shuts Down in Protest at EU Copyright Law. (2018, 3. jul). BBC News. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.bbc.com/news/world-europe-44696302.

Jenkins, H., Ito, M., & boyd, d. (2016). Participatory Culture in A Networked Era. Malden, MA: Polity Press.

Kahne, J., & Bowyer, B. (2019). Can Media Literacy Education Increase Digital Engagement in Politics?. Learning, Media and Technology, 44(2), 211–224.

Kaye, D. (2019, 11. mart). EU Must Align Copyright Reform with International Human Rights Standards, Says Expert. United Nations Human Rights. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24298&LangID=E.

Kleinman, Z. (2019, 26. mart). Article 13: Memes Exempt as EU Backs Controversial Copyright Law. BBC News. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.bbc.com/news/technology-47708144

Kresoje produkcija. (2019, 20. januar). Internet se gasi!? *Article 13* [Video file]. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.youtube.com/watch?v=4PYZgv9h9DI.

Kyncl, R. (2018, 4. septembar). Why Creators Should Care About European Copyright Rules [Blog post]. Youtube-creators. Posećeno 14. 4. 2019. URL: https://youtube-creators.googleblog.com/2018/09/why-creators-should-care-about-european.html.

Langman, L. (2005). From Virtual Public Spheres to Global Justice: A Critical Theory of Internetworked Social Movements. Sociological Theory, 23(1), 42–74.

Liberties (2017). Article 13 Open letter – Monitoring and Filtering of Internet Content is Unacceptable. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.liberties.eu/en/news/delete-article-thirteen-open-letter/13194.

Loch, S. (2016, 17. decembar). Say No to Fan-Unfriendly Proposals in the EU and UK. Organization for Transformative Works. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.transformativeworks.org/say-no-to-fan-unfriendly-proposals-in-the-eu-and-uk/.

Martin, N. (2019, 2. mart). Thousands in Berlin protest EU's Online Copyright Plans. Deutsche Welle. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.dw.com/en/thousands-in-berlin-protest-eus-online-copyright-plans/a-47753399.

McLuhan, M. (2013). Understanding Media. The Extensions of Man. California: Ginko Press.

McNamee, J., Humeau, M., & Fiedler, K. (2013). Copyright Challenges of the Digital Era. European Digital Rights. Posećeno 14. 8. 2019. URL: https://edri.org/wp-content/uploads/2013/10/paper07_web_20130202.pdf.

Milan, S. (2013). Social Movements and Their Technologies: Wiring Social Change. Cham: Palgrave Macmillan.

Miner, L. (2018, 12. septembar). Green Light for Copyright Reform. Euronews. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.euronews.com/2018/09/12/green-light-for-copyright-reform.

Naranjo, D. (2018, 7. mart). Join Us in the European Parliament to #SaveYourInternet! European Digital Rights. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://edri.org/join-us-in-strasbourg-to-saveyourinternet/.

Nikolić, O. (2017). Angažman i problem univerzalnosti: prefigurativna politika. U A. Zaharijević & J. Vasiljević (ur.), Angažman. Uvod u studije angažovanosti. (str. 55–67). Beograd: Institut za filozofiju i društvenu teoriju.

O'Brien, D., & Malcolm, J. (2018). 70+ Internet Luminaries Ring the Alarm on EU Copyright Filtering Proposal. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.eff.org/deeplinks/2018/06/internet-luminaries-ring-alarm-eu-copyright-filtering-proposal.

Open Internet for Democracy (n.d.). Democratic principles for an open internet [pdf]. Posećeno 10. 1. 2020. URL: https://www.intgovforum.org/multilingual/sites/default/files/webform/democratic_principles_for_an_open_internet.pdf.

Petrović, D. (2016). Društveno-aktivistički potencijal onlajn platformi zadruštveno umrežavanje. Sociološki pregled, 50(3), 397–430.

Petrović, D. (2018). Upotreba digitalnih platformi za potrebe političke propagande: slučaj lažne Fejsbuk stranice protesta Protiv diktature. CM: Communication and Media, 44(13), 5–34.

Petrović, D., & Bešić, M. (2017). Influence of Online Activism onto Traditional Models of Political Participation. Science. Business. Society, 2(2), 88–91.

Petrović, J., & Petrović, D. (2017). Konektivna akcija kao novi obrazac protestnog aktivizma. Sociologija, 59(4), 405–426.

Petrović, J. (2018). “Šetam da ne emigriram!“: aktivizam i emigracija iz perspektive učesnika protesta Protiv diktature. CM: Communication and Media, 44(13), 35–56.

Popović, D. (2012). Povrede autorskog prava i srodnih prava na sajtovima za razmenu audio i video zapisa, putem korišćenja onlajn video igara i na blogovima. Pravni život, 11, 789–804

Poster, M. (2006). Information Please: Culture and Politics in the Age of Digital Machines. London: Duke University Press

Protests Greet Brussels Copyright Reform Plan. (2018, 15. jun). BBC News. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.bbc.com/news/technology-44482381.

Quintais, J. (2019). The New Copyright in the Digital Single Market Directive: A Critical Look. European Intellectual Property Review, 2020(1) (Forthcoming). doi: 10.2139/ssrn.3424770.

Reda, J. (2016, 16. decembar). 10 Everyday Things on the Web the EU Commission Wants to Make Illegal: Oettinger’s Legacy [Web log message]. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://juliareda.eu/2016/12/10-illegal-things/.

Reda, J. (2019, 10. januar). Article 13 is Almost Finished – And It will Change the Internet as We Know It [Web log message]. Julia Reda. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://juliareda.eu/2019/01/article-13-almost-finished/

Reda, J. (2019, 26. mart). Dark Day for Internet Freedom: The @Europarl_EN has Rubber-stamped Copyright Reform Including #Article13 and #Article11. MEPs Refused to Even Consider Amendments. The Results of the Final Vote: 348 in Favor, 274 Against #SaveYourInternet [Tweet]. Twitter. Posećeno 13. 2. 2019. URL: https://twitter.com/senficon/status/1110509970213294081?lang=en.

Reda, J. (2019, 18. april). EU Copyright Reform: Our Fight was not in Vain [Web log message]. Julia Reda. Posećeno 18. 8. 2019). URL: https://juliareda.eu/2019/04/not-in-vain/.

Rempel, L. (2018, 13. septembar). EU Parliament Approves Controversial Copyright Law. Euronews. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.euronews.com/2018/09/13/eu-parliament-approves-controversial-copyright-law.

Reyna, A., & Silva, F. (2017). EU Copyright Reform: Proposal for a Directive on Copyright in the Digital Single Market BEUC Demands. Posećeno 1. 10. 2019. URL: https://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2017-081_eu_copyright_reform.pdf.

Rheingold, H. (1993). The Virtual Community: Finding Connection in a Computerized World. Chicago: Addison-Wesley Longman.

Roxborough, S. (2018, 4. jul). Paul McCartney, James Blunt Back New European Copyright Law. The Hoolywood Reporter. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.hollywoodreporter.com/news/paul-mccartney-james-blunt-back-new-european-copyright-law-1124974.

Ruk, R. (2009). Evropski mediji u digitalnom dobu. Beograd: Clio.

Save The Internet. (n.d.) Stop the Censorship-machinery! Save the Internet!. Change.org. Posećeno 15. 8. 2019. URL: https://www.change.org/p/european-parliament-stop-the-censorship-machinery-save-the-internet.

Sivitanides, M., & Shah, V. (2011). The Era of Digital Activism. Conference for Information Systems Applied Research, 4(1842), 295–307. Posećeno 3. 11. 2019. URL: http://proc.conisar.org/2011/.

Surčulija, J. (2010). Regulatorni izazovi solobode izražavanja na Internetu. U J. Surčulija (ur.), Sloboda izražavanja na internetu (str. 19–25). Beograd: Centar za razvoj Interneta. Posećeno 3. 10. 2019. URL: http://www.fpn.bg.ac.rs/wp-content/uploads/2016/07/sloboda-izrazavanja-na-internetu.pdf.

Surčulija Milojević, J. (2014). Zaštita autorskog prava i pravo na slobodu izražavanja na internetu. U D. Todorović, D. Petrović & D. Prlja (ur.), Internet i društvo: međunarodni tematski zbornik radova (str. 395–406). Niš: Srpsko sociološko društvo Univerzitet u Nišu – Filozofski fakultet, Beograd: Institut za uporedno pravo.

Van de Donk, W., Loader, B. D., Nixon, P. G., & Rucht, D. (2004). Cyberprotest: New Media, Citizens and Social Movements. London: Routledge.

Vasić, S. (2016, 18. avgust). Vladimir Marić: Poštovanje intelektualne svojine i autorskih prava vode Srbiju u Evropu! Piraterija mora da se pobedi. Telegraf. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.telegraf.rs/vesti/2326212-vladimir-maric-postovanje-intelektualne-svojine-i-autorskih-prava-vode-srbiju-u-evropu-piraterija-mora-da-se-pobedi.

Vasić, S. (2016, 23. jun). Jedan od glavnih uslova za ulazak Srbije u EU: Poštovanje autorskih i srodnih prava!. Telegraf. Posećeno 3. 10. 2019. URL: https://www.telegraf.rs/vesti/2212871-jedan-od-glavnih-uslova-za-ulazak-srbije-u-eu-postovanje-autorskih-i-srodnih-prava.

Velika promena za korisnike interneta: EP izglasao kontroverzni Član 13. (2019, mart 26). B92. Posećeno 18.08.2019. URL: https://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2019&mm=03&dd=26&nav_category=78&nav_id=1522532.

Vincent, J. (2019a, 21. mart). European Wikipedias have been Turned Off for the Day to Protest Dangerous Copyright Laws. The Verge. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.theverge.com/2019/3/21/18275462/eu-copyright-directive-protest-wikipedia-twitch-pornhub-final-vote.

Vincent, J. (2019b, 27. mart). Ten European Lawmakers Say They Voted Against Pivotal Copyright Amendment by Accident. The Verge. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.theverge.com/2019/3/27/18283837/europe-copyright-directive-accidental-vote-meps-amendment.

We Lost. (n.d.). Pledge2019. Posećeno 3. 10. 2019. URL: https://pledge2019.eu/en.

Web Programiranje Konsultacije. (2019, 18. mart). #EU ukida slobodu na internetu © #article13 i #article11 izglasani na parlamentu [Video file]. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.youtube.com/watch?v=VBZVMs_V3ZE.

Wiederholung der Abstimmung zu Änderungen an der EU-Urheberrechtsrichtlinie. (n.d.) Change.org. Posećeno 18. 8. 2019. URL: shorturl.at/ktMNW.

Zakon o autorskim i srodnim pravima usklađen sa osam od deset direktiva EU – Rešenje za online pirateriju. (2019, 15. februar). E-Kapija. Posećeno 18. 8. 2019. URL: https://www.ekapija.com/news/2405392/zakon-o-autorskim-i-srodnim-pravima-uskladjen-sa-osam-od-deset-direktiva.

Objavljeno
2020/09/10
Rubrika
Originalni naučni članak