Predstavljanje osoba sa invaliditetom u srpskoj štampi: Аnaliza dnevnih novina Blic i Danas
Sažetak
Niska društvena svest o pitanjima invalidnosti održava diskriminatorne stavove koji postoje u društvu i ne doprinosi poboljšanju položaja osoba sa invaliditetom. U tome značajnu ulogu imaju mediji koji reprezentacijom proizvode nova ili reprodukuju već postojeća značenja. Mediji pristupaju predstavljanju različitih identiteta i deluju kao forum društvene konstrukcije stvarnosti, oni konstruišu i reprodukuju društvenu definiciju invalidnosti. Na prvom mestu je razlog otežanog života ljudi sa invaliditetom visokodiskriminišuće društvo, ali poboljšanju takvih okolnosti može doprineti objektivno izveštavanje medija o temi invalidnosti i osobama sa invaliditetom. Značaj takvog izveštavanja je u tome što bi ono doprinelo promeni stereotipnih stavova prema kojima se onesposobljena osoba posmatra kao ona kojoj je potrebna pomoć i sažaljenje, bez sagledavanja fizičkih i kulturnih barijera koje su stvorene u društvu. Kvalitet života osoba sa invaliditetom bio bi znatno unapređen ukoliko bi uslovi života bili njima prilagođeni u onoj meri u kojoj su prilagođeni svim drugim osobama. Osnovni cilj ovog rada je ispitati kakva je medijska slika koju štampani mediji stvaraju o osobama sa invaliditetom. U istraživanju smo došli do zaključka da štampani mediji u Srbiji ne posvećuju dovoljno prostora temi invalidnosti i uglavnom izveštavaju stereotipno.
Reference
Adams, L. (2008). Disability in the press: How disability and people with disabilities are depicted in print media in Bosnia and Herzegovina, Montenegro and Serbia in 2006. Belgrade: Handicap International Regional Office for South East Europe. Preuzeto 3. januara 2020. sa http://hestories.info/disability-in-the-press-how-disability-and-people-with-disabil.html
Axelson, C., Granier, P. i Adams, L. (2004). Izvan deinstitucionalizacije: Nestabilna tranzicija ka sistemu koji pruža mogućnosti u jugoistočnoj Evropi. Beograd: Handicap International. Preuzeto 5. januara 2020. sa https://www.makingitwork-crpd.org/sites/default/files/2017-03/South%20East%20Europe%20-%20Deinstitucionalizacije%20%28serb%29.pdf
Barns, K. (2012). Onesposobljavajuće prikazivanje i mediji. Istraživanje principa za predstavljanje onesposobljavanih osoba u medijima. U M. Ružičić-Novković (ur.), Uloga umetnosti i medija u onesposobljavanju osoba sa oštećenjima (str. 26–101). Novi Sad: Centar „Živeti uspravno“. Preuzeto 25. decembra 2019. sa http://www.medijskapismenost.net/dokument/Uloga-umetnosti-i-medija-u-onesposobljavanju-osoba-sa-ostecenjima
Beker, K. i Milošević, T. (2017). Nasilje nad ženama sa invaliditetom u rezidencijalnim institucijama. Beograd: Inicijativa za prava osoba sa mentalnim invaliditetom MDRI-S.
Brigs, A. i Kobli, P. (2005). Uvod u studije medija. Beograd: Clio.
British Council (n.d.). Promoting Inclusion: A British Council guide to disability equality. Preuzeto 26. decembra 2019. sa https://www.britishcouncil.org/sites/default/files/guide-disability-equality.pdf
Chance, R. S. (2002). To love and be loved: Sexuality and people with physical disabilities. Journal of Psychology and Theology, 30(3), 195–208.
Cohen-Rottenberg, R. (2012, July 12). Caught inside a paradox: How cultural representations perpetuate disability stigma [blog post]. Retrieved January 5, 2020. from http://www.disabilityandrepresentation.com/caught-inside-a-paradox-how-cultural-representations-perpetuate-disability-stigma/
Ćumura, Lj. (2018). Osobe sa invaliditetom kroz prizmu društvenih promena. Sociološki godišnjak, 13, 111–131
World Bank (n.d.). Disability inclusion. Preuzeto 3. januara 2020. sa https://www.worldbank.org/en/topic/disability
Elliott, T. R, & Byrd, E. K. (1982). Media and disability. Rehabilitation Literature, 43(11–12), 348–355.
Evans, D. (2005). Šminkajući osobe sa invaliditetom – milosrđe, vidljivost i telo. U A. Brigs i P. Kobli (ur.), Uvod u studije medija (str. 576–601). Beograd: Clio.
Fürsich, E. (2010). Media and the representation of others. International Social Science Journal, 61(199), 113–130.
Goggin, G, & Newell, C. (2000). Crippling paralympics? Media, disability and olympism. Media International Australia, 97(1), 71–83.
Goggin, G. (2009). Disability, media, and the politics of vulnerability. Asia Pacific Media Educator, 1(19), 1–13.
Hall, S. (ed.) (1997). Representation: Cultural representation and signifying Practices. London: Sage Publications.
Hehir, T. (2002). Eliminating ableism in education. Harvard Educational Review, 72(1), 1–33.
Hitch, D., Dell, K., & Larkin, H. (2016). Does universal design education impact on the attitudes of architecture students towards people with disability?. JACCES: Journal of Accessibility and Design for All, 6(1), 26–48.
Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom, Zakon o potvrđivanju konvencije o pravima osoba sa invaliditetom („Sl. glasnik RS – Međunarodni ugovori“, br. 42/2009)
Marković, M. (2014). Osobe sa invaliditetom u Srbiji. Beograd: Republički zavod za statistiku. Preuzeto 4. januara 2020. sa http://media.popis2011.stat.rs/2016/02/ppt_promocija-Osobe-sa-invaliditetom.pdf
Miler, P., Parker, S. i Gilinson, S. (2012). Disabilizam. Kako stati na put poslednjoj predrasudi. U M. Ružičić-Novković (ur.), Uloga umetnosti i medija u onesposobljavanju osoba sa oštećenjima (123–224). Novi Sad: Centar „Živeti uspravno“.
Milošević, J. (2015). Predstavljanje osoba sa invaliditetom u književnosti, stripu i filmu. CM: Communication and Media, 10(34), 97–120.
Ninković-Slavnić, D. (2011). Medijska reprezentacija grupnih identiteta. CM Communication and Media, 6(19), 15–37.
O'Toole, C. (2002). Sex, disability and motherhood: Access to sexuality for disabled mothers. Disability Studies Quarterly, 22(4), 81–101.
Petrović, J. (2012). Pregled odnosa društva prema osobama sa invaliditetom kroz istoriju. Teme, 36(2), 865–886.
Ružičić-Novković, M. (ur.) (2012). Uloga umetnosti i medija u onesposobljavanju osoba sa oštećenjima. Novi Sad: Centar „Živeti uspravno“.
Ružičić-Novković, M. (2014). Predstavljanje osoba sa invaliditetom u medijskom diskursu Srbije. Novi Sad: Centar „Živeti uspravno“.
Silva, C. F., & Howe, P. D. (2012). The (in)validity of supercrip representation of Paralympian athletes. Journal of Sport and Social Issues, 36(2), 174–194.
Storey, K. (2007). Combating ableism in schools. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 52(1), 56–58.
Šušnjević, S. (2015). Kvalitet života odraslih osoba sa motornim invaliditetom na teritoriji Vojvodine (Nepublikovana doktorska disertacija). Medicinski fakultet Univerzitet u Novom Sadu, Novi Sad. Preuzeto 5. januara 2020. sa http://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/4729
Todorović, N. (2006). Tabloidni žurnalizam. CM: Časopis za upravljanje komuniciranjem, 1(1), 19–31.
Turčić, N. (2012). Socijalni model procjene invaliditeta. Sigurnost: časopis za sigurnost u radnoj i životnoj okolini, 54(1), 111–115.
Wolbring, G. (2008). The politics of ableism. Development, 51(2), 252–258.
World Health Organization and the World Bank. (2011). World report on disability. Geneva: World Health Organization. Preuzeto 22. decembra 2019. sa https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44575/9789240685215_eng.pdf
Zakon o sprečavanju diskriminacije osoba sa invaliditetom („Sl. glasnik RS“, br. 33/2006 i 13/2016)
Žuvela, B. (2013). Individualni i kontekstualni činioci zapošljavanja slepih i slabovidih osoba (Nepublikovana doktorska disertacija). Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd. Preuzeto 5. januara 2020. sa http://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/3281
Autori zadržavaju autorska prava nad objavljenim člancima, a izdavaču daju neekskluzivno pravo da članak objavi, da u slučaju daljeg korišćenja članka bude naveden kao njegov prvi izdavač, kao i da distribuira članak u svim oblicima i medijima.
Licenciranje
Objavljeni članci distribuiraju se u skladu sa licencom Creative Commons Autorstvo - Deliti pod istim uslovima 4.0 International (CC BY-SA). Dopušteno je da se delo kopira i distribuira u svim medijima i formatima, da se prerađuje, menja i nadograđuje u bilo koje svrhe, uključujući i komercijalne, pod uslovom da se na pravilan način citiraju njegovi prvobitni autori, postavi link ka originalnoj licenci, naznači da li je delo izmenjeno i da se novo delo objavi pod istom licencom kao i originalno.
Korisnici su pri tome dužni da navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), kao i njegovu DOI oznaku. U slučaju objavljivanja u elektronskoj formi takođe su dužni da postave HTML link, kako sa originalnim člankom objavljenim u časopisu CM: Communication and Media, tako i sa korišćenom licencom.
Autori mogu da stupaju u zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad prvobitno objavljen u ovom časopisu.
Politika samoarhiviranja
Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Autori su obavezni da pritom navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija) i postave link, kako na DOI oznaku tog članka, tako i na korišćenu licencu.Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Odricanje od odgovornosti
Stavovi izneti u objavljenim radovima ne izražavaju stavove urednika i članova redakcije časopisa. Autori preuzimaju pravnu i moralnu odgovornost za ideje iznete u svojim radovima. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.