Rodni stereotipi u odabranim dečjim kratkometražnim crtanim filmovima
Sažetak
Gledajući crtane filmove deca uče o muškosti i ženskosti, ponašanju, ulogama, očekivanjima koje im oblikuju izmišljeni likovi u pričama prikazanim u crtanim filmovima na televiziji. Cilj istraživanja je utvrditi koji kodovi filmske umetnosti i na koje načine prenose rodne stereotipe u dečjim kratkometražnim crtanim filmovima, odnosno kako se verbalnim i neverbalnim sredstvima predstavljaju rodni stereotipi kao poželjni i na taj način su sredstvo u procesu socijalizacije dece. Predmet istraživanja rada je prikazivanje stereotipa i vrednosti u korpusom obuhvaćenim kratkometražnim crtanim filmovima nastalim krajem 20. i u prve dve decenije 21. veka. Ukupno trajanje posmatranog materijala, svih 65 epizoda, u sedam serijala, iznosi 37080 minuta, odnosno oko 10,30 sati. Uzorkovanje je sprovedeno u martu i aprilu 2016. godine. Rezultati pokazuju da crtani filmovi koji su bili predmet istraživanja privlačeći pažnju dece upotrebom kodova filmske umetnosti prenose patrijarhalne društvene obrasce, što se odražava na rodnu socijalizaciju dece. Ipak, primećen je i izvestan pomak koji ukazuje na sazrevanje ideje o značaju rodne ravnopravnosti koja treba da bude zastupljena ne samo u patrijarhatu već u svim rodnim sistemima koji su hijerahizovani.
Reference
Bandura, A., Ross, D. & Ross, S. A. (1961). Transmission of Aggression through Imitation of Aggressive Models. Journal of Abnormal and Social Psychology, 63(3), 575-582. Retrieved: 3.June, 2016. from https://www.all-about-psychology.com/support- files/transmission-of- aggression-through-imitation-of-aggressive-models.pdf
Bell, E. (1995). Sometexts at the Disney Shop: Constructing the Pentimentos of Women's Animated Bodies. In E. Bell, L. Haas & L. Sells (eds.). From mouse to mermaid: the politics of film, gender and culture (pp. 107-124). Bloomingtion and Indianapolis: Indiana University Press. Retrieved: 1. January, 2017. from https://docplayer.net/52457721-From-mouse-to-mermaid.html
Burguera, X. F. (2011) Muffled voices in animation. Gender roles and black stereotypes in warner bros. cartoons: From honey to babs bunny. Philology and Cultural Studies, 4(53), 65-76. Retrieved:12.December,2017. from http://webbut.unitbv.ro/BU2011/Series%20IV/BULETIN%20IV/g_10_Xavier%20Fuster.pdf
Burdije, P. (2001). Vladavina muškaraca. Podgorica: CID.
D´Acci, J. (2004). Televison, Reprezentation and Gender. In Robert C. Allen & Annette Hill (eds.). The television Studies Reader, Routledge. (pp. 373-388). London and New York: Routledge. Retrieved:1.December,2012. from https://www.academia.edu/37025120/DAcci_Julie_2004_Television_Representat ion_and_Gende
Davis, Michele A. (2001). Disney's Women:Changes in Depictions of Femininity In Walt Disney's Animated Feature Films,1937-1999. London: University College London. Retrieved: 30. 09. 2016. from http://discovery.ucl.ac.uk/1382007/1/391559.pdf
Deaux, K. & Lafrance, M. (1998). Gender. In Gilbet, D., T., Fiske, S., T., & Gardner, L (eds.). In The handbook of socijal psychology, Vol 1. (pp. 788-818).New York: McGraw - Hill.
Đekić, V. (2016). Rodne uloge i stereotipi u savreenom crtanom filmu. U: Pralica, Dejan & Šinković, Norbert (ur.), Zbornik radova: Digitalne medijske tehnologije i društveno-obrazovne promene 6. (str.82 - 92). Novi Sad: Univerzitet Novom Sadu. Filozofski fakultet, odsek za medijske studije.
Götz, M. (2008) Girls and Boys and Television: A few reminders for more gender sensitivity in children's TV. IZI (21) 2-15.Retrieved:3.March2016. from https://www.bronline.de/jugend/izi/deutsch/forschung/gender/IZI_Guidelines_WEB.pdf http://www.br-online.de/jugend/izi/deutsch/publikation/publikationen.htm
Grupa autora. (2018). Rodno neutralan jezik u Europskom parlamentu. Europski Parlament. Retrieved: 24. March 2021. from https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/187100/GNL_Guidelines_HR-original.pdf
Hall, S. (1997a). The Work of Representation. In: S. Hall (eds.), Representation: Cultural Representations and Signifying Practices. London: Sage. (pp. 13-74). London: Sage Publications, The Open universitety. Retrieved:12.December,2016. from https://seminar580.files.wordpress.com/2015/04/hall- representation.pdf
Hall, S. (1997b). The Spectacle of the „Other“, In: S. Hall (eds.), Reprensentation: Cultural Representations and Signifying Practices. (pp. 223-279). London: Sage Publications, The Open universitety. Retrieved: 12. December, 2016. from https://seminar580.files.wordpress.com/2015/04/hall-the-spectacle-of-the-other-pdf.pdf
Jarić, V., i Radović, N. (2011). Rečnik rodne ravnopravnosti, Uprava za rodnu ravnopravnost. Beograd: Ministarstvo rada i socijalne politike Republike Srbije, drugo i dopunjeno izdanje. Preuzeto sa: 8. Oktobar,2014. sa http://gendernet.rs/files/Publikacije/Publikacije/RECNIK-rodne-ravnopravnosti_2011.pdf
Klein, H., & Shiffman, K. S. (2006). Messages about physical attractiveness in animated cartoons. Body Image, 3(4), 353–363. Retrieved: 30. September, 2016. from https://www.academia.edu/3046288/Messages_about_physical_attractiveness_in_animated_cartoons
Leaper, C. & Friedman, C. K. (2007). The Socijalization of Gender. In: Joan E. Grusec & Paul D. Hastings (eds.), Handbook of socialiyation: theory and reseurch (pp. 561-587). New York: The Guildford Press. Retrieved: 24. December, 2018. from https://www.researchgate.net/publication/232459559_The_Socialization_of_Gender
Maričić, J. (2009). Teorije i istraživanja predrasuda u dečijoj dobi.Psihologijske teme, 18 (1), (pp. 137-157). Preuzeto: 27. Septembar, 2018. sa https://hrcak.srce.hr/39921
Matović, M. (2010). Rodni stereotipi u crtanim filmovima Volta Diznija. CM : Communication and Media, 5 (15), 107-122. Preuzeto: 1. Decembar, 2012. sa www.fpn.bg.ac.rs/sites/default/files/wp-content/uploads/CM15.pdf
Millett, K. (1981). Teorija politike polova. Marksizam u svetu: studije o ženi i ženski pokret, časopis prevoda iz strane periodike i knjiga. 8(8-9), 168-184. Preuzeto: 20. Maj, 2021. sa https://novi.uciteljneznalica.org/PDF/arhiva%20autora/505_Vuleti,%20Ljiljana%20(ur.)%20Marksizam%20u%20svetu%20br.%208-9%20 %20Studije%20o%20eni%20i%20enski%20pokreti%20NIRO%20Komunist%201981.pdf
Milinović, J., i Savić, S. (2011). Rod i oblačenje: Djevojčice nose plavo, a dječaci roza?!?! Misterije rodne ravnopravnosti i još po nešto. Banja Luka: Helšinski parlament građana. (21-22).
Mitrović, D., i Trogrlić, A. (2014). Psihologija polnih razlika i sličnosti. Beograd: Synapsa edicije.
Papić, Ž. (1993). Patrijarhat. U: Enciklopedija političke kulture. M. Matić i M. Podunavac (ur.). Beograd: Savremena administracija. Preuzeto: 24. April, 2021. sa http://www.gay-serbia.com/teorija/2005/05-01-11-patrijarhat/index.jsp
Pejtmen, K. (2001). Polni ugovor. Beograd: Feministička 94.
Radović, S., i Radulović, M. (2016). Transformacija u predstavljanju rodnih uloga u animiranim filmovima: primer Diznijevih princeza. Sociologija: časopis za sociologiju, socijalnu psihologiju i socijalnu antropologiju, 58(1), 86-112. Preuzeto: 21. Februar, 2017. sa
http://www.sociologija.org/admin/published/2016_58/1/478.pdf
Reinharz, S. & Davidman, L. (1996). Feminist Methods in Social Research. New York, Oxford: Oxford University Press.
Rodno neutralan jezik u Europskom parlamentu. (2018). Europski Parlament. Pogledano: 24. 03. 2021. https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/187100/GNL_Guidelines_HR-original.pdf
Tadić, D. (2006). TV reklama: televizijska reklama kao propagandno sredstvo. Beograd: Spektrum books.
Thompson, L. T. & Zerbinos, E. (1995). Gender roles in animated cartoons: Has the picture changed in 20. Years? Sex Roles, 32 (9/10), 651 - 673. Retrieved: 4. May, 2017. from https://pdfs.semanticscholar.org/0e9f/52adce6bd840ae6a1d0e2eb25ae79cd5dee4.pdf
Valić Nedeljković, D. (2008). Sereotipi u medijima. Beograd: Medija centar Beograd. Preuzeto: 22. April, 2016. sa http://www.mc.rs/stereotipi-u-medijima.1143.html
Van Dijk, T. (2008). Discourse and Power. New York: Palgrave Macmillan.
Autori zadržavaju autorska prava nad objavljenim člancima, a izdavaču daju neekskluzivno pravo da članak objavi, da u slučaju daljeg korišćenja članka bude naveden kao njegov prvi izdavač, kao i da distribuira članak u svim oblicima i medijima.
Licenciranje
Objavljeni članci distribuiraju se u skladu sa licencom Creative Commons Autorstvo - Deliti pod istim uslovima 4.0 International (CC BY-SA). Dopušteno je da se delo kopira i distribuira u svim medijima i formatima, da se prerađuje, menja i nadograđuje u bilo koje svrhe, uključujući i komercijalne, pod uslovom da se na pravilan način citiraju njegovi prvobitni autori, postavi link ka originalnoj licenci, naznači da li je delo izmenjeno i da se novo delo objavi pod istom licencom kao i originalno.
Korisnici su pri tome dužni da navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), kao i njegovu DOI oznaku. U slučaju objavljivanja u elektronskoj formi takođe su dužni da postave HTML link, kako sa originalnim člankom objavljenim u časopisu CM: Communication and Media, tako i sa korišćenom licencom.
Autori mogu da stupaju u zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad prvobitno objavljen u ovom časopisu.
Politika samoarhiviranja
Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Autori su obavezni da pritom navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija) i postave link, kako na DOI oznaku tog članka, tako i na korišćenu licencu.Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Odricanje od odgovornosti
Stavovi izneti u objavljenim radovima ne izražavaju stavove urednika i članova redakcije časopisa. Autori preuzimaju pravnu i moralnu odgovornost za ideje iznete u svojim radovima. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.