Predstavljanje osoba sa invaliditetom u književnosti, stripu i filmu
Sažetak
Izložene diskriminaciji, segregaciji i getoizaciji, osobe sa invaliditetom su vekovima, usled neznanja, sujeverja i straha od nepoznatog, bile tretirane kao teret, a kasnije kao pacijenti, u skladu sa medicinskim modelom pristupa invalidnosti. Pod uticajem političkih i društvenih promena, ali i ujedinjenih aktivista sa invaliditetom, u drugoj polovini 20. veka počinje da se razvija socijalni model pristupa invalidnosti zasnovan na ljudskim pravima koja pripadaju svima, kao i jezik invalidnosti. Jedna od najvećih prepreka na putu ovih promena je ljudska svest. Zato je podizanje svesti kontinuiran proces koji zahteva istrajnost, edukaciju i motivaciju pre svega samih osoba sa invaliditetom, kao i cele javnosti, uz obaveznu upotrebu svih vrsta medija. U ovom radu analiza filmova, knjiga i stripa čiji su likovi osobe sa invaliditetom pokazuje koliko se percepcija medija, kao refleksija stavova društva o invalidnosti, menjala kroz vreme, od posmatranja osoba sa invaliditetom kroz medicinski model pristupa invalidnosti, kao pasivnih objekata tuđe brige, do opserviranja invalidnosti kroz prizmu ljudskih prava i socijalnog modela prema kome invalidnost nije lična karakteristika i individualni problem, već socijalni fenomen.
Reference
Andrić, I. (1988). Travnička hronika. Beograd: Prosveta.
Brown, C. (1998). My left foot. London: Vintage.
Centar za samostalni život invalida Srbije. (n.d.). Samostalni život je filozofija. Posećeno 1.9.2013. URL: http://www.cilsrbija.org/ser/static.php?id=vise.
Crnjanski, M. (1987). Seobe. Beograd: BIGZ.
Cucić, V. (2001). Osobe sa invaliditetom i okruženje. Beograd: Centar za proučavanje alternativa i Handicap International.
Estervic, I. (1995). Koncept samostalnog života. Posećeno 1.9.2013. URL: http://www.cilsrbija.org/ebib/Koncept%20samostalnog%20zivota.pdf .
Horwood, W. (1988). Skallagrigg. London: Penguin Books Ltd.
Hoseini, H. (2013). A planine odjeknuše. Beograd: Laguna.
Igo, V. (1977). Zvonar Bogorodičine crkve. Sarajevo: Svjetlost.
Jovanović, I. (2012). Naše reči odslikavaju naše stavove. U J. Trkulja (ur.), Zabrana diskriminacije osoba sa invaliditetom (str. 446-447). Beograd: Pravni fakultet Univerziteta, Nacionalna organizacija osoba sa invaliditetom Srbije, Službeni glasnik.
Kicinger, Dž. (2005). Dejstva i uticaji medija, Ponovo o uticaju medija: uvod u „nova istraživanja efekata medija“. U A. Bigs i P. Kobli (ur.), Uvod u studije medija (str. 415–429). Beograd: Clio.
Kovic, R. (2005). Born on the Fourth of July. New York. Akashic Books.
Leru, G. (2009). Fantom iz opere. Beograd: IPS Media [etc.].
Lorens, D. (2006). Ljubavnik Ledi Četerli. Beograd: Kompanija Novosti A.D.
Melvil, H. (1969). Mobi Dik. Beograd: Narodna knjiga.
Petrović, Lj. (2010). Jezik invalidnosti kao društveni problem kroz istoriju. Hereticus, 3-4: 75–90.
Stivenson, R. L. (1966). Ostrvo s blagom. Beograd: „Vuk Karadžić“.
Šapiro, Dž. P. (2005). Nema sažaljenja. Tuzla: IC za osobe sa invaliditetom „Lotos“.
Šekspir, V. (1966). Istorijske drame. Beograd: Kultura.
Tatić, D. (2011). Zaštita ljudskih prava osoba sa invaliditetom. Beograd: Službeni glasnik.
Vilijams, T. (2002). Staklena menažerija. Beograd: NNK-Internacional.
Autori zadržavaju autorska prava nad objavljenim člancima, a izdavaču daju neekskluzivno pravo da članak objavi, da u slučaju daljeg korišćenja članka bude naveden kao njegov prvi izdavač, kao i da distribuira članak u svim oblicima i medijima.
Licenciranje
Objavljeni članci distribuiraju se u skladu sa licencom Creative Commons Autorstvo - Deliti pod istim uslovima 4.0 International (CC BY-SA). Dopušteno je da se delo kopira i distribuira u svim medijima i formatima, da se prerađuje, menja i nadograđuje u bilo koje svrhe, uključujući i komercijalne, pod uslovom da se na pravilan način citiraju njegovi prvobitni autori, postavi link ka originalnoj licenci, naznači da li je delo izmenjeno i da se novo delo objavi pod istom licencom kao i originalno.
Korisnici su pri tome dužni da navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), kao i njegovu DOI oznaku. U slučaju objavljivanja u elektronskoj formi takođe su dužni da postave HTML link, kako sa originalnim člankom objavljenim u časopisu CM: Communication and Media, tako i sa korišćenom licencom.
Autori mogu da stupaju u zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad prvobitno objavljen u ovom časopisu.
Politika samoarhiviranja
Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Autori su obavezni da pritom navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija) i postave link, kako na DOI oznaku tog članka, tako i na korišćenu licencu.Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Odricanje od odgovornosti
Stavovi izneti u objavljenim radovima ne izražavaju stavove urednika i članova redakcije časopisa. Autori preuzimaju pravnu i moralnu odgovornost za ideje iznete u svojim radovima. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.