POKAZATELJI EKONOMSKE EFIKASNOSTI VIŠNJE U RAZLIČITIM SISTEMIMA PROIZVODNJE
Sažetak
Predmet ovog istraživanja su ekonomski rezultati konvencionalne i organske proizvodnje Oblačinske višnje u Republici Srbiji. Cilj istraživanja je analiza ekonomske efikasnosti i mogućnosti veće zastupljenosti organske proizvodnje, kao sustema očuvanja prirodnih resursa, a posebno zemljišta. Poseban akcenat je dat na utvrđivanju propuštene ekonomske koristi koja se javlja organskom proizvodnjom višnje. Kalkulativnim postupkom utvrđeno je da se od organski proizvedene Oblačinske višnje dobija manji prihod od prodaje za 720 €/ha (13%), a na drugoj strani nastaju viši varijabilni troškovi za 21%, što daje manji iznos bruto marže za 1.030 €/ha (34%) u odnosu na konvencionalnu proizvodnju.
Utvrđena je minimalna prodajna cena organske višnje u iznosu od 0,44 €/kg, pri kojoj proizvođači mogu da ostvare bruto maržu od 2.530 €/ha, u istom iznosu kao i u uslovima konvencionalne proizvodnje. Realizacijom organske višnje po znatno povoljnijoj prodajnoj ceni (0,50 €/kg) od cene višnje iz konvencionalne proizvodnje (0,36 €/kg), proizvođači uspevaju da »pokriju« troškove proizvodnje od 2.840 €/ha i ostvare bruto maržu od 3.910 €/ha. U bruto marži su sadržani refundirana propuštena ekonomska korist od 1.030 €/ha i iznad toga profit od 2.880 €/ha. U konvencionalnoj proizvodnji višnje, prosečan iznos neto dobiti je 2.241 €/ha, a u organskoj proizvodnji višnje je 2.970 €/ha. Kao podrška za poštovanje principa IPARD – agroekološke mere, proizvođačima organske višnje bi trebalo da se izvrši nadoknada u visini propuštene ekonomske koristi u iznosu od 1.030 €/ha. Prema utvrđenim pokazateljima, organska proizvodnja višnje je ekonomski efikasnija i ekološki prihvatljivija u odnosu na konvencionalnu proizvodnju.
Reference
FiBL (2020). Data on organic agriculture 2007-2017. The Organic-World.net website mainained by the Research Institute of Organic Agriculture (FiBL), Frick, Switzerland, https://statistics.fibl.org/
(Date of access, 05.12.2021)
Mani, V., Agarwal, R., Gunasekaran, A., Papadopoulos, T., Dubey, R., Childe, S. (2016). Social sustainability in the supply chain: Construct development and measurement validation. Ecol. Indic., 71, 270–279.
Milić, D., Lukač-Bulatović, M. (2005). Stanje i tendencije proizvodnje voća u Srbiji. Journal on Processing and Energy in Agriculture, 9(3-4),94-97.
Milić, D., Lukač Bulatović, M., Kukić, Đ. (2007). Ekonomska opravdanost proizvodnje sušenog voća na porodičnoj farmi. PTEP - Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi, 11(1-2),14-16.
Milić, D., Sredojević, Z., Marjanović, S. (2012). Ekonomska analiza integralne i organske proizvodnje voća. Journal on Processing and Energy in Agriculture, 16 (1), 23-27
MAFWM RS (2021). Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management of the Republic of Serbia. (MPŠV RS) Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije
www.minpolj.gov.rs (Date of access, 30.01.2021.)
Sredojević, Z., Milić, D. (2008). Mogućnost procene rizika poslovanja poljoprivrednog preduzeća. Nacionalno društvo za procesnu tehniku i energetiku i Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, Časopis »PTEP«, Vol. 12, br. 1-2, str. 53 – 57.
Sredojević, Z. (2014). Value Chain Analysis of Region Specific Organic Products in Serbia. Study for FAO UN by Project: Assistance to the Development of Capacity and Support Services for Organic Agriculture in Serbia,
GCP/SRB/001/HUN, pp. 97.
Sredojević, Z., Simić, I. (2016). Priručnik: Kako ostvariti profit u organskoj proizvodnji? Nacionalno udruženje za razvoj organske proizvodnje "SERBIA ORGANIKA", Beograd.
Sredojević, Z., Oljača, S., Kresović, B., (2017). Organska poljoprivredna proizvodnja - osnove planiranja i analiza poslovanja, Monografija, Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet, Beograd, str. 262.
Sredojević, Z. (2018). Ekonomska efikasnost organske proizvodnje, Poglavlje u monografiji, Efikasnost organske proizvodnje – malina, višnja i paprika, Sredojević Z., Oljača, S., Poljoprivredni fakultet, Beograd, str. 235-284.
Statistical Office of the Republic of Serbia, https://data.stat.gov.rs/Home/Result/13050101?languageCode=sr-Cyrl, (Date of access, 28/01/2021).
Testa, R., Foderà, M., Trapani, A.M., Tudisca, S., Sgroi, F. (2015). Choice between alternative investments in agriculture: The role of organic farming to avoid the abandonment of rural areas. Ecol. Eng., 83, 227–232.
Vehapi, S. (2019). Determinante razvoja tržišta organske hrane u zemljama Zapadnog Balkana. Marketing, 50(1), 43-56.
