EUTANAZIJA I MORALNE DILEME
Sažetak
Dozvoljenost prakse voljnog okončanja života teško bolesnom licu, kako bi isto bilo lišeno daljih bolova i patnji, povod je brojnih i žustrih rasprava. Stavovi o ovom kompleksnom pitanju, najblaže rečeno, nisu jedinstveni. Dok sa jedne strane, pristalice eutanazije, afirmativno govore o predmetnom činu i zalažu se za ozakonjenje iste, njeni protivnici, predstavljajući je kao negaciju osnovnog ljudskog prava, prava na život, teže da obesmisle bilo kakav pozitivan efekat koji bi ista mogla da donese. U senci odnosa prava na život i prava na odlučivanje o smrti, odnosno polemika o opravdanosti eutanazije sa pravnog aspekta, nalazi se moralni segment ovog čina, koji nikako ne sme biti zanemaren. Da li je moralno odlučivati o okončanju sopstvenog života, pre svega, imajući u vidu činjenicu da niko nije učestvovao u donošenju odluke o otpočinjanju istog. Od značaja je i pitanje uticaja okolnosti konkretnog slučaja, vrste bolesti, odnosno intenziteta bolova i patnji kojima je lice izloženo, na moralnu ocenu donošenja, odnosno izvršenja odluke o okončanju života. Osnovni zadatak predmetne teorijske obrade predstavlja upoznavanje sa osnovnim obeležjima čina eutanazije, odnosno njeno sagledavanje kroz prizmu moralnih normi, kako iz ugla lica koje donosi odluku o okončanju sopstvenog života, tako i iz ugla lekara koji predmetnu odluku realizuje. Izbor predmeta ove teorijske obrade podstaknut je, pre svega praktičnim značajem istog, kao i potrebom konstantnog moralnog preispitivanja sopstvenih postupaka, posebno u kontekstu ozbiljne krize sistema vrednosti koja karakteriše savremenu epohu.
Reference
LITERATURA
- Steck N, Egger M, Maessen M, Reisch T, Zwahlen M. Euthanasia and assisted suicide in selected European countries and US states: systematic literature review. Med Care. 2013; 51(10):938-944.
- Živković, M., Pravo na život i eutanazija, Pravo – teorija i praksa, broj 4-6/2015, str. 55.
- Živković, M., Pavlović, Z., Eutanazija – pravni aspekt, Vojno delo, broj 6/2019, str. 74.
- Westphal ER, Nowak WS, Krenchinski CV. Of Philosophy, Ethics and Moral about Euthanasia: The Discomfort between Modernity and Postmodernity. Clin Med Rev Case Rep. 2019; 6:270. doi. org/10.23937/2378-3656/1410270
- Vaughn, Lewis. Active and Passive Euthanasia. Bioethics: Principles, Issues, and Cases, 2nd Edition. New York: Oxford University Press, 2010. 649-652.
- Mihajlović, V.: Ustavno pravo, Kraljevo, 2009, str. 540.
- Ustav Republike Srbije, “Sl. glasnik RS”, br. 98/2006 i 115/2021.
- Krivični zakonik, “Sl. glasnik RS”, br. 85/2005, 88/2005 ispr., 107/2005 ispr., 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014, 94/2016 i 35/2019.
- Stojanović, Z.: Komentar Krivičnog zakonika, jedanaesto dopunjeno izdanje, Službeni glasnik, Beograd, 2021, str. 464.
10 Lina Bentahila, Roger Fontaine, Valérie Pennequin. Universality and Cultural Diversity in Moral Reasoning and Judgment. Front. Psychol., 13 December 2021. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.764360
11 Amir Radfar, Irina Filip. Morality and ethical theories in the context of human behavior. Ethics & medicine: a Christian perspective on issues in bioethics. 2016; 32(2):83-87.
12 Mitrović, M., Vuković, D. Osnovi sociologije prava, treće izmenjeno izdanje, Beograd, 2016, str. 233.
13 Simić, M., Đorđević, S., Matić, D.: Uvod u pravo, Kragujevac, 2017, str. 187.
14 Begley, A.M. Guilty but good: Defending voluntary active euthanasia from a virtue perspective. Nursing Ethics. 2008; 15(4): 434-445.
15 Oriel Feldman Hall, Jae-Young Son, Joseph Heffner. Norms and the Flexibility of Moral Action Personal Neurosci. 2018; 1: e15. Pub online 2018.
doi: 10.1017/pen.2018.13
16 Truog RD. End-of-life care: is euthanasia the answer? Intensive Care Med. 2006; 32(1):6-8.
17 Nathan, Rae (2015) "Is Euthanasia Morally Permissible? Why or Why Not?" Sound Decisions: An Undergraduate Bioethics Journal. 2015; 1(1): Article 4. https://soundideas.pugetsound.edu/sounddecisions/vol1/iss1/4
18 Mastro Christa A., Mason, Susan E. Ethical issues and attitudes towards euthanasia," Modern Psychological Studies. 2017; 22 (2): Article 5. https://scholar.utc.edu/mps/vol22/iss2/5
19 Nenadović, M.: Medicinska etika, drugo prošireno i dopunjeno izdanje, Bigraf, Beograd, 2007, str. 193.
20 Mihajlović, D., Stojanović, D., Poslovna etika i moral u biznisu, Ekonomske teme, broj 2/2010, str. 244.
21 Doyal L, Doyal L. Why active euthanasia and physician assisted suicide should be legalised. BMJ. 2001; 323(7231):1079-1080.