Uticaj fizičke aktivnosti na kognitivne funkcije kod starije populacije

  • Anita Milanović Klinika za psihijatrijske bolesti "dr Laza Lazerević"
  • Aleksandra Đerić
  • Nadežda Pucar
Ključne reči: starenje, demencija, kvalitet života starih, fizička aktivnost

Sažetak


Poznato je da se tokom procesa starenja povećava verovatnoća nastanka poremećaja u kognitivnim psihičkim funkcijama poput mišljenja i pamćenja. Demencije su osnovi starosno-zavisni moždani organski psihosindromi koji danas predstavljaju ozbiljan javnozdravstveni problem. Neki autori smatraju da redovno vežbanje tokom života ima značajnu ulogu u prevenciji demencija u starosti, kao i opštem poboljšanju kognitivninh sposobnosti. Fizička aktivnost je potencijalni modulator noradrenalinske, serotoninske i dopaminske transmisije, kako u moždanom korteksu, tako i u subkortikalnim strukturama. Moguće je da na ovaj način, redovna fizička aktivnost posredno utiče na očuvanje i normalno funkcionisanje moždanog holinergičkog sistema koji je vitalan za normalno mišljenje, učenje i pamćenje. Takođe, aerobna mišićna aktivnost i vežbanje potencijalno mogu da povoljno utiču i na ostale psihičke funkcije poput pažnje, opažanja, i emocija, odnosno raspoloženja. Pojedini lekari u primarnoj i sekundarnoj zdavstvenoj zaštiti često preporučuju vežbanje i bavljenje sportom ne samo u svrhu prevencije demencija, nego i kao pomoćno terapijsko sredstvo kod većine organskih i neorganskih mentalnih poremećaja. Međutim, i pored brojnih istraživanja, pojedini aspekti uticaja fizičke aktivnosti na kognitivne funkcije su još uvek nepoznati. Molekularni i celularni procesi koji se dešavaju u limbičkom sistemu tokom vežbanja su nedovoljno izučeni. Takođe, nejasno je da li i u kom obimu dolazi do morfoloških promena u sinapsama i neuronskoj organizaciji tokom fizičke aktovnosti, kao ni da li ove promene mogu da spreče nastanak demencija.

Cilj rada je da prikažemo uticaj fizičke aktivnosti i vežbanja na kognitivne funkcije tokom procesa starenja, kao i potencijalni značaj vežbanja u prevenciji kognitivnih deficita u starosti.

Rad je napisan kao pregledni rad. Baza podataka u kojoj je vršeno pretraživanje je Medline, PubMed, Cobson.

Pregled litetrature je ukazao na različita stanovišta autora, kao i na njihovo slaganje u oblasti u ovoj oblasti, kao i pozitivne efekte redovnog vežbanja starijih osoba na njihovo zdravlje, uključujući smanjenu smrtnost, smanjenu opasnost od padova i poboljšan kvalitet života.

Reference

1.Müller J, Chan K, Myers JN. Association Between Exercise Capacity and Late Onset of Dementia, Alzheimer Disease, and Cognitive Impairment. Mayo Clin Proc. 2017; 92(2):211-217.
2. World Population Ageing. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. New York: United Nations publication 2015.
3. Republički zavod za statistiku RS. Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji, knjiga 2: Starost i pol 2012.
4.Li JW, O'Connor H, O'Dwyer N, Orr R. The effect of acute and chronic exercise on cognitive function and academic performance in adolescents: A systematic review. J Sci Med Sport 2017; S1440-2440(17)30269-4.
5.Archer T, Ricci S, Massoni F, Ricci L, Rapp-Ricciardi M. Cognitive Benefits of Exercise Intervention. Clin Ter. 2016; 167(6):e180-e185.
6.Fleiner T, Leucht S, Förstl H, Zijlstra W, Haussermann P. Effects of ShortTerm Exercise Interventions on Behavioral and Psychological Symptoms in Patients with Dementia: A Systematic Review. J Alzheimers Dis. 2017; 55(4):1583-1594.
7.Chang YK, Pan CY, Chen FT, Tsai CL, Huang CC. Effect of resistance exercise training on cognitive function in healthy older adults: a review. J Aging Phys Act. 2012; 20(4):497-517.
8.Bredesen DEB. Reversal of cognitive decline: A novel therapeutic program. Aging 2014; 6(9), 707–717.
9.Olson, SJ. Public health for an aging society. Health Promotion Practice 2013; 14(1), 7–9.
10. Woo E, Kim H, Uysal M. A Measure of Qualituy of Life of Elderly Tourist. Applied Research Quality Life 2016; 11(1), 65–82.
11.Jeste DV, Depp CA, Vahia IV. Successful cognitive and emotional aging. World Psychiatry 2010; 9(2),78–84.
12.. Brajković L. Pokazatelji zadovoljstva životom u trećoj životnoj dobi. Doktorska disertacija, Zagreb 2010.
13.Birren JE, Schaie KW. Handbook of the Psychology of Aging. New York: Academic Press 2010.
14. Ray S, Davidson S. Dementia and Cognitive Decline Evidence Review. Age UK Research 2014.
15. Bisiacchi PS, Borella E, Bergamaschi S, Carretti B, Mondini S. Interplay between memory and executive functions in normal and pathological aging. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology 2008; 30(6), 723-733.
16. Vestergren P, Nilsson LG. Perceived causes of everyday memory problems in a population-based sample aged 39-99. Applied Cognitive Psychology 2011; 25(4), 641–646.
17.Ben-David BM, Erel H, Goy H, Schneider BA. “Older Is Always Better”: Age-Related Differences in Vocabulary Scores Across 16 Years. Psychology and Aging 2015; 30(4), 856-852.
18. Lacombe J, Jolicoeur P, Grimault S, Pineault J, Joubert, S. Neural changes associated with semantic processing in healthy aging despite intact behavioral performance. Brain and Language 2015; 149, 118-127.
19. Helder EJ, Zuverza-Chavarria V, Whitman RD. Executive functioning and lateralized semantic priming in older adults. Cogent Psychology 2016; 3, 1182687.
20. Bouazzaoui B, Angel L, Fay S, Taconnat L, Charlotte F, Isingrini M. Does the Greater Involvement of Executive Control in Memory With Age Act as a Compensatory Mechanism? Canadian Journal of Experimental Psychology 2014; 68(1), 59- 66.
21.Pettigrew C, Martin RC. Cognitive Declines in Healthy Aging: Evidence From Multiple Aspects of Interference Resolution. Psychology and Aging 2014; 29(2), 187-204.
22. Diamond A. Executive Functions. Annual Review of Psychology 2013; 64, 135-168.
23.Packwood S, Hodgetts HM, Tremblay S. A multiperspective approach to the conceptualization of executive functions. Journal of clinical and experimental neuropsychology 2011; 33(4), 456-470.
24.Luis EO, Arrondo G, Vidorreta M, Martínez M, Loayza F, Fernández-Seara MA, Pastor MA. Successful Working Memory Processes and Cerebellum in an Elderly Sample: A Neuropsychological and fMRI Study. PLoS ONE 2015; 10(7), e0131536.
25. Gazzaley A, Nobre AC. Top-down modulation: bridging selective attention and working memory. Trends in Cognitive Sciences 2012; 16(2), 129–135.
26. Papenberg G, Lindenberger U, Bäckman L. Aging-related magnification of genetic effects on cognitive and brain integrity. Trends in Neurosciences 2015; 19(9), 506– 514.
27. Ayalon L, Shiovitz-Ezra S, Roziner. A cross-lagged model of the reciprocal associations ofloneliness and memory functioning. Psychology and Aging 2016; 31(3),255– 261.
28. Čanković S, Nikoli, EA, Mijatović-Jovanović V, Kvrgić S, Harhaji S, Radić I. Quality of life of elderly people living in a retirement home. Vojnosanitetski pregled 2016; 73(1), 42–46.
29. Hollingshaus MS, Utz RL. Depressive Symptoms Following the Diagnosis of Major Chronic Illness. Society and Mental Health 2013; 3(1), 22–39.
30. World Helt Organisation. Global recommendations on physical activity for health. Geneva: WHO Press 2010.
31. Paillard T. Preventive effects of regular physical exercise against cognitive decline and the risk of dementia with age advancement. Sports Medicine-Open 2015; 1(1), 4.
32. Carvalho A, Rea IM, Parimon T, Cusack BJ. Physical activity and cognitive function in individuals over 60 years of age: a systematic review. Clinical Interventions in Aging 2014; 9, 661–682.
33. Antunes HKM, De Mello MT, de Aquino Lemos V, Santos-Galduróz RF, Camargo Galdieri L, Amodeo Bueno OF, Tufik S, D’Almeida V. Aerobic Physical Exercise Improved the Cognitive Function of Elderly Males but Did Not Modify Their Blood Homocysteine Levels. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders Extra 2015; 5(1), 13–24.
34. Trajkov M. Uticaj sistematskog programiranog vežbanja na motoričke i kognitivne sposobnosti i kvalitet života osoba u starijem životnom dobu. Doktorska disertacija, Beograd 2016.
35. Pavlović D, Pavlović A. Neuropsihološka dijagnostika. Beograd: Orion Art 2013.
Objavljeno
2024/11/27
Rubrika
Pregledni članak