Kvalitet ishrane stanovništva različitih regiona u Republici Srbiji u periodu 2011-2013. godine
Sažetak
Cilj. Ljudi koji brinu o svom zdravlju posebnu pažnju posvećuju izboru namirnica, načinu njihove pripreme, kao i količinama hrane jer im takav način ishrane obezbeđuje dobro zdravlje. Optimalna ishrana podrazumeva unos tačno određenih količina svih grupa namirnica. Preporučen odnos namirnica u ishrani je zasnovan na dokazima i dostupan je u vidu nutritivnih vodiča. Posledice nepravilne ishrane su nepravilan rast i razvoj, kao i pojava bolesti. Cilj rada je da se ukaže na kvalitet ishrane stanovništva različitih regiona Srbije sa aspekta udela pojedinih grupa namirnica u strukturi dnevnog obroka, a na osnovu upoređivanja utvrđene i preporučene prosečne dnevne zastupljenosti svake pojedine grupe namirnica po glavi stanovnika.
Metode. Za prikupljanje relevantnih podataka korišćena je tehnika analize dokumentacije Republičkog zavoda za statistiku. Ispitivanjem su obuhvaćene 2011, 2012. i 2013. godina. Prikupljeni podaci su obrađeni deskriptivnim i statističkim metodama i upoređivani sa preporukama datim kroz piramidu ishrane.
Rezultati. Kvalitet ishrane stanovništva u Srbiji je nezadovoljavajući kad je u pitanju zastupljenost pojedinih grupa namirnica u dnevnom obroku, prvenstveno grupe masnoća, šećera i šećernih koncentrata koji su u značajnom suficitu, dok su voće i povrće deficitarno prisutni na jelovniku kod stanovnika Republike Srbije.
Zaključak. Na osnovu prikazanih rezultata, evidentna je potreba za edukacijom stanovništva u vezi sa pravilnom ishranom i promenama navika, kako bi se obezbedilo povećanje unosa voća i povrća, a smanjenje udela “praznih kalorija”, čvrstih masti i suhomesnatih proizvoda u dnevnom obroku. Time bi se posredno uticalo na smanjenje stopa bolesti koje su posledica nepravilne ishrane.Reference
Drewnowski A, Darmon N. The economics of obesity: dietary energy density and energy cost. Am J Clin Nut 2005;82(suppl):265S-73S.
Alibabić V, Ibrahim M, Rudić D, et al. Assessment of Diet Quality and Nutritional Risks Representation of University of Bihać. Procedia - Social and Behavioral Sciences 2014; 116: 2137-2140.
Tisovski S, Trbović B, Rodić B. Trend potrošnje namirnica životinjskog porekla kod različitih socioekonomskih kategorija stanovništva u SR jugoslaviji u periodu 1991-1998. godine 2000. Hrana i ishrana; 41(1-2): 76-88.
Young V, Pellett P. Plant proteins in relation to human protein and amino acid nutrition. Am J Clin Nutr 1994; 59(5): 1203S-12S.
Boye J, Wijesinha-Bettoni R, Burlingame B. Protein quality evaluation twenty years after the introduction of the protein digestibility corrected amino acid score method. British Journal of Nutrition 2012;108:S183-S211.
Zimonjić D, Savković N, Anđelković M. Genotoksični agensi: efekti, principi i metodologija detekcije. Naučna knjiga, Beograd 1990.
Zhukova GF, Torskaia MS, Rodin VI, Khotimchenko SA. N-nitrosamines and nitrites in meat and meat products. Vopr Pitan. 1999; 68(4): 32-4
Ruchkovskiĭ BS, Tiktin LA, Paliura AN. Benzo(a)pyrene content in sausage products. Vopr Pitan. 1982 Jan-Feb;(1): 62-3
U.S. Department of Agriculture and U.S. Department of Health and Human Services. Dietary Guidelines for Americans, 2010. 7th Edition, U.S. Government Printing Office, Washington, DC December 2010.
Institute of Medicine of the National Academies. Dietary reference intakes for energy, carbohydrate, fiber, fat, fatty acids, cholesterol, protein and amino acids. Food and Nutrition Board of the Institute of Medicine, The National Academies, Washington 2002.
USDA. Scientific Report of the 2015 Dietary Guidelines Advisiry Committee. USDA, 2015.
Temple JN, Gladwin KK. Fruit, Vegetables, and the Prevention of Cancer: Research Challenges. Nutrition 2003; 19(5): 467-470
Matthias S, Manson J, Ludwig D, et al. Sugar-sweetened beverages, weight gain, and incidence of type 2 diabetes in young and middle-aged women. JAMA 2004; 292(8): 927-934