PREVALENCIJA I SOCIODEMOGRAFSKE NEJEDNAKOSTI U OBOLEVANJU OD DIJABETES TIP 2 MULTIMORBIDITETA U SRBIJI

  • Janko Janković Institute of Social Medicine, Faculty of Medicine, University of Belgrade
  • Bosiljka Đikanović Institute of Social Medicine, Faculty of Medicine, University of Belgrade
  • Salma Ayis Department of Population Health Sciences, King’s College London, London SE1 1UL, United Kingdom
  • Jovana Todorović
  • Divya Parmar Department of Population Health Sciences, King’s College London, London SE1 1UL, United Kingdom
  • Branko Marović Računarski centar Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija
  • Seeromanie Harding Department of Population Health Sciences, King’s College London, London SE1 1UL, United Kingdom
  • Milena Šantrić-Milićević Institute of Social Medicine, Faculty of Medicine, University of Belgrade
  • Vasa Ćurčin Department of Population Health Sciences, King’s College London, London SE1 1UL, United Kingdom
Ključne reči: diabetes melitus tip 2, dugotrajna stanja, komorbiditet, multimorbiditet, prevalencija, socio-demografski faktori, rod, zdravstvene nejednakosti

Sažetak


Uvod: Broj ljudi sa dijabetesom raste širom sveta, pri čemu većina obolelih živi u zemljama sa niskim i srednjim prihodima. Dijabetes melitus tip 2 (T2DM) često je povezan sa istovremenom pojavom jednog ili više dugotrajnih zdravstvenih stanja (komorbiditeti i multimorbiditeti), na koje mogu uticati socijalno-ekonomske prilike pacijenata, ali nije poznato u kojoj meri je to prisutno u Srbiji. Stoga je cilj ovog istraživanja da ispita prevalenciju i uticaj socijalno-demografskih faktora na T2DM komorbiditet i multimorbiditet u Srbiji.

Metod: Sprovedena je sekundarna analiza podataka Istraživanja zdravlja stanovništva Republike Srbije iz 2013. i 2019. godine, u populaciji starijoj od 45 godina. Korišćeni su multinominalni regresioni modeli za istraživanje odnosa između sociodemografskih determinanti učesnika u različitim grupama bolesti (sa/bez T2DM-a i jednim ili više komorbiditeta). Rezultati su prikazani kao odnos relativnog rizika sa 95%-im intervalima poverenja i predviđenim verovatnoćama.

Rezultati: Prevalencija T2DM komorbiditeta iznosila je 8,8%, a multimorbiditeta 29,5%. T2DM je najčešće udružen sa moždanim udarom, infarktom miokarda i cirozom jetre. Multimorbiditet se češće javljao kod starijih osoba, žena, osoba sa nižim nivoom obrazovanja i nižim prihodima. Najveći rodni jaz identifikovan je u predviđenim verovatnoćama za T2DM i multimorbiditete među najmanje obrazovanim ispitanicima (žene: p = 0,333 naspram muškaraca: p = 0,208) i u najnižem kvintilu prihoda (žene: p = 0,366 naspram muškaraca: p = 0,236), dok rodna razlika nije identifikovana među onima koji imaju završene barem osnovne fakultetske studije (žene: p = 0,258 naspram muškaraca: p = 0,260).

Zaključak: Sveobuhvatni pristup identifikaciji i razvrstavanju populacije u podgrupe na osnovu njihovog rizika za dugotrajna zdravstvena stanja pruža dragocene uvide koji mogu poboljšati rano otkrivanje i kontrolisanje bolesti.

Reference

Key global findings 2021. [Internet]. 2021. [Accessed: 20 June 2024]. Available from: https://diabetesatlas .org/

Seewoodhary J, Benavides RV, Silveira A. Tropical medicine and diabetes: an integrative paradigm. Practical Diabetes. 2022; 39(5): 40–43. https://doi.org/10.1002/pdi.2420.

Skou ST, Mair FS, Fortin M, Guthrie B, Nunes BP, Miranda JJ, et al. Multimorbidity. Nat Rev Dis Primers. 2022 Jul; 8(1). https://doi.org/10.1038/s41572-022-00376-4.

Guthrie B, Payne K, Alderson P, McMurdo MET, Mercer SW. Adapting clinical guidelines to take account of multimorbidity. BMJ. 2012 Oct; 345: e6341. https://doi.org/10.1136/bmj.e6341.

Lam AA, Lepe A, Wild SH, Jackson C. Diabetes comorbidities in low-and middle-income countries: An umbrella review. Journal of Global Health. 2021 Jul;11:04040. https://doi.org/10.7189/jogh.11.04040.

Jovic D, Vukovic D, Marinkovic J. Prevalence and patterns of multi-morbidity in Serbian adults: A cross-sectional study. PLoS ONE. 2016 Feb; 11(2):1–14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0148646.

Institute of Public Health of Serbia. National Health Survey 2006. Belgrade: Institute of Public Health of Serbia Dr Milan Jovanovic Batut” 2007. [Internet]. Available from: https://www.batut.org.rs/download/publikacije/National%20Health%20Survey%20Serbia%202006.pdf

Statistical Office of the Republic of Serbia. The 2019 Serbian National Health Survey. Belgrade: Statistical Office of the Republic of Serbia, 2021. [Internet]. Available from: https://publikacije.stat.gov.rs/G2021/pdfE/G20216003.pdf

Ministry of Health of the Republic of Serbia. Results of the National Health Survey of the Republic of Serbia 2013. Belgrade: Ministry of Health of the Republic of Serbia, 2014. [Internet]. Available from: http://www.batut.org.rs/download/publikacije/2013SerbiaHealthSurvey.pdf

Janković J, Simić S, Marinković J. Inequalities that hurt: demographic, socio-economic and health status inequalities in the utilization of health services in Serbia. Eur J Public Health. 2010 Aug;20(4):389-96. doi: 10.1093/eurpub/ckp189.

Cicek M, Buckley J, Pearson-Stuttard J, Gregg EW. Characterizing Multimorbidity from Type 2 Diabetes: Insights from Clustering Approaches. Endocrinol Metab Clin North Am. 2021 Sep;50(3):531-558. doi: 10.1016/j.ecl.2021.05.012.

Khan A, Uddin S, Srinivasan U. Comorbidity network for chronic disease: A novel approach to understand type 2 diabetes progression. Int J Med Inform. 2018 Jul;115:1-9. doi: 10.1016/j.ijmedinf.2018.04.001.

Singh K, Patel SA, Biswas S, Shivashankar R, Kondal D, Ajay VS, et al. Multimorbidity in South Asian adults: prevalence, risk factors and mortality. J Public Health (Oxf). 2019 Mar 1;41(1):80-89. doi: 10.1093/pubmed/fdy017.

Afshar S, Roderick PJ, Kowal P, Dimitrov BD, Hill AG. Global Patterns of Multimorbidity: A Comparison of 28 Countries Using the World Health Surveys In: Springer, Cham; 2017:381–402.

Nowakowska M, Zghebi SS, Ashcroft DM, Buchan I, Chew-Graham C, Holt T, et al. The comorbidity burden of type 2 diabetes mellitus: patterns, clusters and predictions from a large English primary care cohort. BMC Med. 2019 Jul 25;17(1):145. doi: 10.1186/s12916-019-1373-y.

Seng JJB, Kwan YH, Lee VSY, Tan CS, Zainudin SB, Thumboo J, et al. Differential Health Care Use, Diabetes-Related Complications, and Mortality Among Five Unique Classes of Patients With Type 2 Diabetes in Singapore: A Latent Class Analysis of 71,125 Patients. Diabetes Care. 2020 May;43(5):1048-1056. doi: 10.2337/dc19-2519.

Gruneir A, Markle-Reid M, Fisher K, Reimer H, Ma X, Ploeg J. Comorbidity Burden and Health Services Use in Community-Living Older Adults with Diabetes Mellitus: A Retrospective Cohort Study. Can J Diabetes. 2016 Feb;40(1):35-42. doi: 10.1016/j.jcjd.2015.09.002.

Alonso-Morán E, Orueta JF, Esteban JI, Axpe JM, González ML, Polanco NT, et al. Multimorbidity in people with type 2 diabetes in the Basque Country (Spain): Prevalence, comorbidity clusters and comparison with other chronic patients. Eur J Intern Med. 2015 Apr;26(3):197-202. doi: 10.1016/j.ejim.2015.02.005.

Jankovic J, Mirkovic M, Jovic-Vranes A, Santric-Milicevic M, Terzic-Supic Z. Association between non-communicable disease multimorbidity and health care utilization in a middle-income country: population-based study. Public Health. 2018 Feb;155:35-42. doi: 10.1016/j.puhe.2017.11.014.

Bender AM, Vrangbæk K, Lange T, Brønnum-Hansen H, Andersen I. Joint effects of educational attainment, type 2 diabetes and coexisting morbidity on disability pension: results from a longitudinal, nationwide, register-based study. Diabetologia. 2021 Dec;64(12):2762-2772. doi: 10.1007/s00125-021-05559-4.

Jie JH, Li D, Jia LN, Chen Y, Yang Y, Zheng B, et al. Activities of daily living and its influencing factors for older people with type 2 diabetes mellitus in urban communities of Fuzhou, China. Front Public Health. 2022 Sep 26;10:948533. doi: 10.3389/fpubh.2022.948533.

Objavljeno
2024/07/09
Rubrika
Originalni članci