POZITIVNI TRENDOVI KRETANJA BROJA MEDICINSKIH SESTARA I TEHNIČARA U CRNOJ GORI: PREGLED PERIODA OD 2014. DO 2023. GODINE

  • Lidija Šćepanović Institut za javno zdravlje Crne Gore
  • Zoran Vujošević Institut za javno zdravlje Crne Gore, Podgorica, Crna Gora
Ključne reči: medicinske sestre, zdravstvena radna snaga, zdravstvena politika

Sažetak


Uvod: Postizanje univerzalne zdravstvene pokrivenosti je veliki izazov za sve zemlje, a napredak u velikoj meri zavisi od resursa kojima one raspolažu i njihove dostupnosti. Cilj rada je da se sagleda obezbeđenost i dinamika kretanja broja medicinskih sestara/tehničara i njihova struktura u desetogodišnjem periodu 2014–2023. godine, te da se ispita da li je u posmatranom periodu došlo do promene u ujednačenosti distribucije medicinskih sestara/tehničara u odnosu na broj stanovnika po opštinama. 

Metode: Izvršena je retrospektivna analiza podataka o medicinskim sestrama/tehničarima zaposlenim u javnim zdravstvenim ustanovama u Crnoj Gori za period 2014–2023. godine, u kojoj su glavne mere ishoda bile: longitudinalni porast broja medicinskih sestara/tehničara; odnos broja medicinskih sestara/tehničara i lekara; struktura medicinskih sestara/tehničara u pogledu pola, starosti, obrazovanja; Gini koeficijent je korišćen kao mera jednakosti raspodele medicinskih sestara/tehničara u odnosu na broj stanovnika po opštinama.

Rezultati: Obezbeđenost medicinskim sestrama/tehničarima se u periodu 2014–2023. povećala (porast stope za 24%) i dostigla vrednost 5,84 na 1000 stanovnika u 2023. godini, dok je odnos medicinskih sestara/tehničara i lekara u sistemu dostigao 2,04:1. Medicinske sestre/tehničari su dominantno ženskog pola, starosti 35–44 godina, a udeo zaposlenih muškog pola je u porastu (12,91 u 2014.godini u odnosu na 18,68 u 2023. godini). Petina medicinskih sestara/tehničara stekla je obrazovanje u višoj/visokoj školi. Gini koeficijent jednakosti raspodele medicinskih sestara/tehničara je opao sa 0,195 u 2014. godini na 0,191 u 2023. godini.

Zaključak: U poslednjih deset godina došlo je do značajnih pozitivnih promena u obezbeđenosti i strukturi medicinskih sestara/tehničara, na koje su verovatno imale uticaja mere zdravstvene politike koje su se sprovodile u vreme pandemije.  

Reference

World Health Organization. Global strategy on human resources for health: workforce 2030 [Internet]. Geneva: World Health Organization; 2016 [cited 2024 August, 21]. 61 p. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/250368/9789241511131-eng.pdf?sequence=1

Boniol M, Kunjumen T, Nair TS, Siyam A, Campbell J, Diallo K. The global health workforce stock and distribution in 2020 and 2030: a threat to equity and 'universal' health coverage? BMJ Glob Health. 2022 Jun;7(6):e009316. doi: 10.1136/bmjgh-2022-009316.

Cvejanov Kezunović L, Drecun M, Švab I. Primary care reform in Montenegro. Zdr Varst. 2013 Dec;52(4):247-54. doi: 10.2478/sjph-2013-0025.

Šćepanović L. Health personnel and the reform of primary health care in Montenegro. Srpski medicinski časopis Lekarske komore. 2023;4(1):27-40. doi: 10.5937/smclk4-42596.

Ministarstvo zdravlja Crne Gore. Master plan razvoja zdravstva Crne Gore 2015–2020 [Internet]. Podgorica: Ministarstvo zdravlja Crne Gore; 2015 Aug [cited 2024 August, 16]. 61 p. Available from: https://www.gov.me/dokumenta/fde2ae2d-2a46-44e2-bf7c-06fdf35f4998

Vlada Crne Gore – Ministarstvo zdravlja. Plan ljudskih resursa u zdravstvu u periodu 2013–2022. godine [Internet]. Podgorica: Vlada Crne Gore – Ministarstvo zdravlja; 2013 Feb [cited 2024 August, 21]. 71 p. Available from: https://www.gov.me/dokumenta/8155b409-453c-479e-af20-396c92778a8b

Ministarstvo zdravlja Crne Gore. Zakon o zdravstvenoj njezi pacijenata, „Službeni list CG” br. 25/2010 [Internet]. Available from: https://www.gov.me/dokumenta/b732b99d-0134-45bc-a1fb-f47541443f24

Ministarstvo zdravlja Crne Gore. Zakon o zdravstvenoj zaštiti „Službeni list CG”, br. 3/2016, 39/2016, 2/2017, 44/2018, 24/2019 – dr. zakoni, 82/2020 i 8/2021) [Internet]. Available from: https://www.gov.me/clanak/zakon-o-zdravstvenoj-zastiti

Brown MC. Using Gini-style indices to evaluate the spatial patterns of health practitioners: theoretical considerations and an application based on Alberta data. Soc Sci Med. 1994 May;38(9):1243-56. doi: 10.1016/0277-9536(94)90189-9.

Kharazmi E, Bordbar N, Bordbar S. Distribution of nursing workforce in the world using Gini coefficient. BMC Nurs. 2023 May 5;22(1):151. doi: 10.1186/s12912-023-01313-w.

Castillo-Salgado C, Schneider C, Loyola E, Mujica O, Roca A, Yerg T. Measuring health inequalities: Gini coefficient and concentration index. Epidemiol Bull [Internet]. 2001 Mar [cited 2024 August, 5];22(1):3-4. Available from: https://www3.paho.org/english/sha/be_v22n1-Gini.htm

OECD/European Union. Health at a Glance: Europe 2022: State of Health in the EU Cycle [Internet]. Paris: OECD Publishing; 2022 Dec [cited 2024 July,13]. 219 p. Available from: https://doi.org/10.1787/507433b0-en

Buchan J, Catton H, Shaffer F. Sustain and retain in 2022 and beyond. The global nursing workforce and the COVID-19 pandemic [Internet]. Philadelphia: International Centre on Nurse Migration; 2022 [cited 2024, July 17]. 71 p. Available from: https://www.icn.ch/sites/default/files/2023-04/Sustain%20and%20Retain%20in%202022%20and%20Beyond-%20The%20global%20nursing%20workforce%20and%20the%20COVID-19%20pandemic.pdf

Drennan VM, Ross F. Global nurse shortages-the facts, the impact and action for change. Br Med Bull. 2019 Jun 19;130(1):25-37. doi: 10.1093/bmb/ldz014.

Janković Z, Nešković A, Budić B. rovision of nurses in the Republic of Serbia during 2000-2016. Zdravstvena zaštita. 2018;47(3):1-12. doi: 10.5937/ZZ1803001J.

World Health Organization Regional Office for Europe. Health and care workforce in Europe: time to act [Internet]. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe 2022 Sep [cited 2024, August 15. 205 p. Available from: https://www.who.int/europe/activities/building-sustainable-and-fit-for-purpose-workforce

World Economic Forum Website [Internet]. What’s needed now to protect health workers: WHO COVID-19 briefing. Geneva: World Economic Forum; 2020 Apr 10 [cited 2024 August 7]. Available from: https://www.weforum.org/stories/2020/04/10-april-who-briefing-health-workers-covid-19-ppe-training/

Lu H, Hou L, Zhou W, Shen L, Jin S, Wang M, et al. Trends, composition and distribution of nurse workforce in China: a secondary analysis of national data from 2003 to 2018. BMJ Open. 2021 Oct 27;11(10):e047348. doi: 10.1136/bmjopen-2020-047348.

Erdenee O, Paramita SA, Yamazaki C, Koyama H. Distribution of health care resources in Mongolia using the Gini coefficient. Hum Resour Health. 2017 Aug 29;15(1):56. doi: 10.1186/s12960-017-0232-1.

Rój J. Inequality in the distribution of healthcare human resources in Poland. Sustainability. 2020;12(5):2043. doi: 10.3390/su12052043.

Objavljeno
2024/12/31
Rubrika
Originalni članci