Ideja o „vojvođanskom rodoljubu i srpskom patrioti”. Društveni kontekst Novosadske rezolucije iz 1932. godine
Sažetak
Prostor današnje Vojvodine u Kraljevini Jugoslaviji bio je poprište razvoja vrlo dinamičnih društvenih i političkih ideja u nameri da se obezbedi što kvalitetniji pristup ustavnom i nacionalnom pitanju. Od Odluke o prisajedinjenju Kraljevini Srbiji, a potom i ujedinjenju u jugoslovensku državu, a koje su donete na Velikoj narodnoj skupštini od 25. novembra 1918. godine, nacionalni zanos je postepeno ustupao mesto realnim političkim idejama koje su nameravale da, u novonastalim jugoslovenskim okolnostima, pronađu socijalni identitet Vojvodine. U vreme parlamentarizma 1918–1929. godine, ove ideje su imale izuzetno dinamičan tok i bile su na tragu demokratske tolerancije, da bi nakon uvođenja šestojanuarske diktature 1929. godine, politički i stranački život bio zabranjen. Nove ustavne okolnosti i politička konsolidacija uslovili su da kralj Aleksandar Karađorđević, siguran u uspeh svoje državne politike, prećutno dozvoli obnovu stranačkog života. Somborska rezolucija a potom i Novosadska rezolucija, donete 1932. godine, imale su ulogu moderatora stranačkog i političkog života opozicionih stranaka uz izuzetno aktivan odnos prema društvenim prilikama u kojima je dominirala državna stranka.
Reference
Avramović, Z. (2019). Who replaced the intellectual in the democratic transition? Sociološki pregled 53(3), 978–998. DOI: 10.5937/socpreg53-22229
Antolović, M. (2017). German Minority in Vojvodina (1918–1941) Societies and Politics. Sombor: Pedagoški fakultet u Somboru. [In Serbian]
Archives of Vojvodina (AV), Quarterly Report of the Second Department of the Royal Banovina Administration for October and December 1932, F. 126, 1303/933.
Archives of Yugoslavia (AJ), F 80, Jovan Jovanović-Pižon, File No. 7, Velizar Janković’s speech about the 1932/33 budget. [In Serbian]
Archives of Yugoslavia (AJ), F 80, Jovan Jovanović-Pižon, File No. 32.
Archives of Yugoslavia (АЈ), F. 38, а. ј. 474, File No. 326.
Bjelica, S. (2005). Radicals in Vojvodina 1919–1929. Beograd: Zadužbina Andrejević. [In Serbian]
Carl, B. (2009). Deutsche und ungarische Minderheiten in Kroatien und der Vojvodina 1918–1941: Identitätsentwürfe und ethnopolitische Mobilisierung. Wiesbaden.
Čulinović, F. (1961). Yugoslavia between Two Wars, Vol. II. Zagreb: JAZU. [In Serbian]
Dimić, Lj. (1998). Serbs and Yugoslavia, Territory, Society and Politics. Beograd: Stubovi kulture. [In Serbian]
Dimić, Lj. (2001). History of Serbian Statehood, Vol. III “Serbs in Yugoslavia”. Novi Sad: SANU - Ogranak u Novom Sadu, Beseda - Izdavačka ustanova Eparhije Bačke, Društvo istoričara Južnobačkog i Sremskog okruga. [In Serbian]
Draft Constitution of Joca Lalošević, Rukopisno odeljenje Matice srpske – ROMS, No. 9931.
Gaćeša, N. (1995). Works from Agrarian History and Demography. Novi Sad: Matica srpska. [In Serbian]
Gaćeša, N. (1980). Economy of Vojvodina between Two World Wars, Zbornik za istoriju Matice srpske, No. 22. [In Serbian]
Gligorijević, B. (1970). Democratic Party and Political Relations in the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes. Beograd: Institut za savremenu istoriju [In Serbian]
Jovanović, S. (1991). Yugoslav Thought in the Past and Future. In S. Jovanović, From History and Literature, Vol. I, Collected Works of Slobodan Jovanović. Beograd: BIGZ, Jugoslavija publik, SKZ. [In Serbian]
Kasaš, A. (1996). Hungarians in Vojvodina 1941–1946. Novi Sad: Filozofski fakultet. [In Serbian]
Komšić, J. (2006). Dilemmas of the Democratic Nation and Autonomy – Experiments on Political Transition in Serbia. Beograd: Službeni glasnik, Novi Sad: PHILIA. [In Serbian]
Končar, R. (1995). Opposition Parties and Autonomy of Vojvodina. Novi Sad: Akademija Mir. [In Serbian]
Končar, R. (1973). 1932 Novi Sad Resolution. Zbornik Matice srpske za istoriju, No. 8. [In Serbian]
Končar, R. (1971). Idea of the Autonomy of Vojvodina and the Communist Party of Yugoslavia. Novi Sad: Institut za izučavanje Vojvodine. [In Serbian]
Maliković, D., Rastović, A., Šuvaković, U. (2007). Parliamentary Parties in the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes-Yugoslavia, Vol. I “Establishment, Development and Party Systems”. Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet Univerziteta u Prištini; Beograd: Treći milenijum [In Serbian]
Marković, S. (2006). Civic Opposition Parties in Vojvodina 1929–1941. Novi Sad: Tiski cvet. [In Serbian]
Marković, S. (2011). Political Biography of Jovan Joca Lalošević. Sombor: Pedagoški fakultet u Somboru. [In Serbian]
Marković, S. (2013). In Search of Janko Buljik’s Political Ideas. Zbornik radova Srpsko-slovačke veze. Trnava: Slovačka, 98–116 [In Serbian]
Mesaroš, Š. (1989). Hungarians in Vojvodina 1929–1941. Novi Sad: Institut za istoriju Filozofskog fakulteta. [In Serbian]
Petranović, B. (1988). History of Yugoslavia 1918–1988, Vol. I. Beograd: Nolit. [In Serbian]
Petranović, B., Zečević, M. (1987). Yugoslav Federalism: Ideas and Reality, thematic collection of documents. Beograd: Prosveta. [In Serbian]
Popov, Č., Popov, J. (1993). Autonomy of Vojvodina – Serbian Question. Sremski Karlovci: Krovovi. [In Serbian]
Popović, D., Memories of the Vojvodina Front. Rukopisno odeljenje Matice srpske – ROMS, No. 20304. [In Serbian]
Popović, D. (1935). Banat, Bačka and Baranja. Novi Sad. [In Serbian]
Program of the Yugoslav Radical Peasants’ Democracy. Rukopisno odeljenje Matice srpskeROMS, М 14046.
Stojkov, T. (1969). Opposition during the 6th January Dictatorship 1929–1935. Beograd: Prosveta. [In Serbian]
Tomandl, M., Autobiography. Rukopisno odeljenje Matice srpske – ROMS, I 12739. [In Serbian]
Vajagić, P. (2016). The Bans of the Danube Banovina. Novi Sad: Akademska knjiga. [In Serbian]