Marksov i Engelsov odnos prema nacionalnom pitanju
Sažetak
Osnovni cilj ovog rada je da utvrdi na koji način su se Marks i Engels (Karl Marx; Friedrich Engels) odnosili prema nacionalnom pitanju. Proklamujući klasu kao glavnog istorijskog aktera, Marks i Engels imali su običaj da olako pređu preko značaja akterskog potencijala nacije. Međutim, praktično-politički razlozi primoravali su ih da se ipak bave temama vezanim za naciju. Pre svega, zbog toga što su bili svesni eksplozivne snage nacionalizma i toga što je on mogao značajno da utiče na pokretanje socijalne revolucije, ali takođe i na njeno kočenje. Zbog ove činjenice, za njih je bilo bitno da u svom političkom delovanju istovremeno maksimalno politički iskoriste, ali i iskontrolišu snagu nacionalnog osećaja različitih naroda. Može se reći da je Marksov i Engelsov odnos prema naciji bio instrumentalan, odnosno da se na nju gledalo kao na potencijalno sredstvo u revolucionarnoj borbi. One narode koje su percipirali kao nosioce društvene revolucije, Marks i Engels su označavali kao pozitivnu i progresivnu društvenu silu. Sa druge strane, prema narodima koji su imali „reakcionarnu istorijsku ulogu” Marks i Engels su se odnosili sa prezirom i negirali njihovo pravo na postojanje.
Reference
Banac, I. (1988). With Tito and Stalin: Coninformist Splits in Yugoslav Communists. London: Cornell University Press.
Connor, W. (1984). The National Question in Marxist-Leninist Theory and Strategy. Princeton: Princeton University Press.
Engels, F. (2010a). The Magyar Struggle. In: Marx, K., Engels. F, Marx/Engels Complete Work. Vol. VIII (227-239). London: Lawrence & Wishar.
Engels, F. (2010b). Democratic Pan-Slavism. In: Marx, K., Engels. F., Marx/Engels Complete Work. Vol. VIII (362-379). London: Lawrence &Wishar.
Gleason, J. H. (1950). The Genesis of Russophobia in Great Britain: A Study of the Interaction of Policy and Opinion. Cambridge: Harvard University Press.
Haralambos M., Holborn M. (2002). Sociology-Themes and Perspectives. Zagreb: Golden Marketing. [In Serbo-Croatian]
Hegel, F. W. (1989). Philosophy of Right. Sarajevo: Veselin Masleša. [In Serbian]
Hobsbawm, E. (1996). Peoples and Nationalism Since 1780: Programme, Myth, Reality. Beograd: Filip Višnjić. [In Serbian]
Hobsbawm, E. (2000). Age of Revolution, 1789-1848. New York: Vintage Books.
Marković, S. (1923). National Question in Marxist Perspective. Beograd: Centralni odbor NPRJ. [In Serbian]
Мilanović, B. (2016). Global Inequality: A New Approach for the Age of Globalization. Cambridge: Belknap Press.
Milošević, Z. (2019). Marx and Engels about Slavs. Nacionalni interes, (3)/2019, 215-229 https://doi.org/10.22182/ni.3632019.10 [In Serbian]
Marx, K. (1947). Wage labour and Capital. Beograd: Kultura. [In Serbian]
Marx, K (1969). A Contribution to the Critique of Political Economy. Beograd: Kultura. [In Serbian]
Marx, K. (1974). Capital: A Critique of Political Economy, Vol. I. Beograd: Prosveta. [In Serbian]
Marx, K (1977). Pre-capitalist Economic Formations. New York: International Publishers.
Marx, K,. (1988). Marx to Ludwig Kugelmann. In: Marx, K., Engels. F Marx/Engels Complete Works, Vol. XLIII (389-392). Moscow: Progress Publishers.
Marx K., Engels, F. (1974). German Ideology. Beograd: Prosveta. [In Serbian]
Marx, K., Engels, F. (2009): The Communist Manifesto. Beograd: Centar za liberterske studije. [In Serbian]
Pleterski, J. et al. (1985). History of League of Communists of Yugoslavia. Beograd: Izdavački centar Komunist. [In Serbian]
Šutović M. (2019). Friedrich Engels, South Slavs, Democratic Pan-Slavism and Counterrevolution. Sociološki pregled, Vol. 53 (2), 467-487. DOI: 10.5937/socpreg53-21606
Šuvar, S. (1988). Socialism and Peoples. Zagreb: Globus. [In Serbo-Croatian]
Wallerstein, I. (1995). After Liberalism. New York: The New Press.
Wallerstein, I. (2005). World-Systems Analysis: An Introduction. Cetinje: Otvoreni kulturni forum. [In Serbian]