Oblici nametnutog zaborava u funkciji promene identiteta na Kosovu i Metohiji

Milica Marjanović

doi:10.5937/socpreg58-55080

Milica M. Marjanović Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Filozofski fakultet, Katedra za sociologiju, Kosovska Mitrovica (Srbija) https://orcid.org/0000-0003-4534-0554

DOI: https://doi.org/10.5937/socpreg58-55080

Ključne reči: identitet, porodica, tradicionalizam, tradicija, običajno pravo, Zakon o nasleđivanju, Kosovska Mitrovica

Sažetak

Iako su tokom društveno-istorijskog razvoja nastupile mnogobrojne društvene promene koje su najdirektnije uticale na porodični život u celini, brojni običaji su se održali i prerasli u pravila društveno prihvatljivog ponašanja. U svetlu takvih razmatranja, glavni istraživački fokus ovog rada biće usredsređen na prizmu porodičnih odnosa u procesu ostavinskog postupka muških i ženskih naslednika, najčešće braće i sestara. Zakon o nasleđivanju Republike Srbije ne pravi razliku između muških i ženskih naslednika, odnosno dece ostavioca koja čine naslednike prvog naslednog reda; sa druge strane, običajno pravo u tradiciji srpskog društva nalaže da se ženski naslednici odriču nasledstva umrlih roditelja, te da čitavu imovinu, pre svega nepokretnosti, nasleđuje muški naslednik – brat. Naslednička izjava odricanja od porodičnog nasledstva je neopoziva. Polni stereotipi su oblikovani pod snažnim pritiskom društvenih običaja i normi, a glavna hipoteza rada odnosi se na to da su tradicija i običajno pravo i dalje jači od zakona, čemu svedoče podaci iz registra sudske prakse. U radu će biti predstavljeni podaci iz suda o ostavinskim raspravama koje su vođene za područje Opštine Kosovska Mitrovica tokom 2013. i 2014. godine, čime se potvrđuje hipoteza da se sestre i dalje odriču svog dela nasledstva u korist braće, dok je obrnuta situacija zabeležena samo u 10 predmeta ostavinskih rešenja od ukupno 135.

Reference

Begolli, V. (1979). The position of women in Kosovo according to customary law. Obeležja: časopis za društvena pitanja, nauku i kulturu, 6, 131–149. [In Serbian]

Breneselović, L. (2012). Valtazar Bogišić and the emergence of sociological attitudes in his works (with a particular focus on legal sociology). Sociološki pregled, XLVI (1), 29–70. Available at: http://www.socioloskipregled.org.rs/2017/08/18/socioloski-pregled-god-xlvi-2012-sv-1/ [In Serbian]

Durmišević, E. (2008). Šerijatsko pravo i nauka šerijatskog prava u Bosni i Hercegovini u prvoj polovini 20. stoljeća. Sarajevo: Pravni fakultet.

Čović, А., Stjepanović, B. (2022). Inheritance in Sharia law with reference to the position of illegitimate children. Strani pravni život, 2, 261–283. [In Serbian]

Ćerimović, M. A. (1936). Sharia inheritance law. Sarajevo: Državna štamparija. [In Serbian]

Đorđević, R. (2012). Tradition as a factor of continuity in the Sociology of Culture. Zbornik radova Filozofskog fakulteta u Prištini, 42 (1), 173–180. Available at: https://scindeks.ceon.rs/article.aspx?artid=0354-32931201173D [In Serbian]

Đurić, S. (1997). Survival of traditional forms of marriage among Albanians in Kosovo and Metohija. Sociološki pregled, 31 (3), 359–384. Available at: http://www.socioloskipregled.org.rs/2017/08/15/socioloski-pregled-vol-xxxi-1997-no-3/ [In Serbian]

Golubović, Z. (1981). Family as a community of people. Zagreb: Biblioteka Naprijed. [In Serbian]

Islami, H. (1974). Some new trends in development of the family and the household in the region of Kosovo. Sociološki pregled, 8 (2–3), 279–288. Available at: http://www.socioloskipregled.org.rs/2017/08/20/socioloski-pregled-1974/ [In Serbian]

Koković, D., Ristić, D. (2019). Tradition and cultural backwardness. Nasleđe, I (1), 29–35. DOI: 10.7251/KN0118029K [In Serbian]

Konstantinović, M. (1978). Memories of the first authors of the Sociološki pregled / Sociological Review: Professor Mihailo Konstantinović, an interview with A. A. Miljković. Sociološki pregled, 12 (3), 9–11. Available at: http://www.socioloskipregled.org.rs/2017/08/20/socioloski-pregled-1978/ [In Serbian]

Law on Inheritance. Official Gazette of the RS, No. 46/95, 101/2003 – decision of the Constitutional Court of the RS, and 6/2015. https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_nasledjivanju.html [In Serbian]

Law on Social Protection. Official Gazette of the RS, No. 24/2011 and 117/2022 – decision of the Constitutional Court. https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_socijalnoj_zastiti.html [In Serbian]

Lukić, R. (1953). Theory of the State and Law. Beograd: Naučna knjiga. [In Serbian]

Lukić, R. (1970). The Basics of Sociology. Beograd: Naučna knjiga. [In Serbian]

Marks, K., Engels, F. (1950). Selected Works, Vol. 2. Beograd: Kultura. [In Serbian]

Milić, A. (2007). Sociology of Family: Values and Challenges. Beograd: Čigoja štampa. [In Serbian]

Milivojević, S. (2013). Traditional heritage and trends of modernization. Zbornik radova Filozofskog fakulteta u Prištini, 43 (2), 261–275. Available at: https://scindeks.ceon.rs/article.aspx?artid=0354-32931302261M [In Serbian]

Mladenović, M. (1995). Basics of Sociology of Family. Beograd: IP Zavet. [In Serbian]

Predojević, J. (2002). Traditional marriage and family relations of the Albanian population from Kosovo and Metohija in the light of the Code of Lekë Dukagjini. Stanovništvo, 40 (1–4), 129–145. DOI: 10.2298/STNV0201129P [In Serbian]

PRVA (2024, March 11). Can the sister, who gave up her inheritance in favour of her brother, get it back? – 150 MINUTES. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=V-7CL4I7r85Q [In Serbian]

Račić, A. (2021). Lifetime support agreement and agreement on assignment and distribution for life – institutions of inheritance law. Megatrend revija, 18 (4), 189–204. DOI: 10.5937/MegRev2104189R [In Serbian]

Ristić, L. (2017). Traditionalism and social changes. Sociološki godišnjak, 12, 21–36. DOI: 10.5937/SocGod1712021R [In Serbian]

Segalen, M. (2009). Sociology of Family. Beograd: CLIO. [In Serbian]

Sekulić, N. (2007A). Tradition. In: A. Mimica, M. Bogdanović (eds.). A Dictionary of Sociology (629). Beograd: Zavod za udžbenike. [In Serbian]

Sekulić, N. (2007). Traditionalism. In: A. Mimica, M. Bogdanović (eds.). A Dictionary of Sociology (629). Beograd: Zavod za udžbenike. [In Serbian]

Sič, M. (2011). The long-lasting customs (longa consuetudine) and the public interests (utilitas publica). Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad, 45 (2), 167–193. DOI: 10.5937/zrpfns1102167S [In Serbian]

Stojković, B. (1993). European cultural identity. Niš: Prosveta. [In Serbian]

Šuvaković, U. (2013). Marriage and family in transition. In: M. Krstić (ed.). An individual, family, society in transition (155–172). Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet. [In Serbian]

Šuvaković, U. (2021). A contribution to the debate about social recognition of marriage-like and family-like social phenomena. Sociološki pregled, 55 (3), 714–750. DOI: 10.5937/socpreg55–34108

Tomanović, S. (2019). What we talk about when we talk about family? Concept in context. Sociologija, 61 (3), 301–322. DOI:10.2298/SOC1903301T [In Serbian]

Tripković, G. (1997). Maternity – cultural pattern of Serbs. Novi Sad: Matica srpska. [In Serbian]