Napuštanje aviona izbacivim sedištem: analiza katapultiranja pilota Vojske Srbije u periodu od 1990. do 2010. godine

  • Miroslav Pavlović Institut of Aviation Medicine, Serbian Air Force, Military Medical Academy, Belgrade, Serbia; Faculty of Medicine of the Military Medical Academy, University of Defence, Belgrade, Serbia
  • Janko Pejović Faculty of Medicine of the Military Medical Academy, University of Defence, Belgrade, Serbia; Institute of Medical Biochemistry, Military Medical Academy, Belgrade, Serbia
  • Jovan Mladenović Institute of Epidemiology, Military Medical Academy, Belgrade, Serbia
  • Radovan Čekanac Faculty of Medicine of the Military Medical Academy, University of Defence, Belgrade, Serbia; Institute of Epidemiology, Military Medical Academy, Belgrade, Serbia
  • Dalibor Jovanović Military Technical Testing Center, Belgrade, Serbia
  • Radovan Karkalić Military Academy, University of Defence, Belgrade, Serbia
  • Danijela Randjelović Institut of Aviation Medicine, Serbian Air Force, Military Medical Academy, Belgrade, Serbia
  • Slaviša Djurdjević Institut of Aviation Medicine, Serbian Air Force, Military Medical Academy, Belgrade, Serbia; Faculty of Medicine of the Military Medical Academy, University of Defence, Belgrade, Serbia
DOI: https://doi.org/10.2298/3897
Ključne reči: aerospace medicine||, ||medicina, vazduhoplovna, military personnel||, ||kadar, vojni, occupational exposure||, ||profesionalna izloženost, accidents aviation||, ||udesi, vazduhoplovni, wounds and injuries||, ||rane i povrede, serbia||, ||srbija,

Sažetak


Uvod/Cilj. Povrede nastale katapultiranjem predstavljaju problem za ratno vazduhoplovstvo. Rizik od nastajanja povreda još uvek je visok i kreće se od 30% do 50%. Cilj ove studije bio je da se odrede faktori koji doprinose povredama u vazduhoplovstvu (V) i protivvazdušnoj odbrani (PVO) Vojske Srbije u poslednje dve dekade. Metode. Analizirani su svi slučajevi katapultiranja u V i PVO Vojske Srbije u periodu 1990–2010. Prikupljeni podaci odnosili su se na: tip vazduhoplova, generaciju (tip) izbacivog sedišta, starost pilota, iskustvo sa katapultiranjem, uzrok katapultiranja, aerodinamičke parametre koji prethode katapultiranju (vazdušna brzina, visina, položaj vazduhoplova), stanje upravljivosti aviona, vreme iskakanja, težina povreda (teške telesne povrede – TTP; lake telesne povrede – LTP; bez povreda). Zbog mogućnosti lakšeg poređenja sa drugim zemljama, korišćena je klasifikacija Američkog ratnog vazduhoplovstva za teške telesne povrede koja podrazumeva: bolničko lečenje preko pet dana, gubitak svesti preko 5 minuta, prelome kostiju, iščašenje zglobova, povrede unutrašnjih organa, sve opekotine III stepena, sve opekotine II stepena koje zahvataju preko 5% površine tela. Rezultati. U navedenom periodu bilo je 52 katapultiranja (51 pilot i jedan mehaničar letač), na ukupno 44 aviona. Starost pilota bila je u rasponu od 22 do 46 godina, prosečno 32 godine. Teške telesne povrede bile su zastupljene kod 25,49% pilota. Od svih katapultiranih pilota 9,61% imalo je prelome torakalne kičme, 11,53% prelome nogu, 3,48% prelome ruku. Od svih TTP prelom torakalne kičme bio je zastupljen kod 38,46% katapultiranih pilota. Niko od pilota nije imao prethodno iskustvo sa katapultiranjem. Zaključak. Naši rezultati ukazuju da je neophodno sprovođenje mera prevencije. Magnetna rezonanca mora biti uključena u standardnu proceduru selekcije pilota, kao i u proceduru nakon katapultiranja. Potrebno je podići nivo fizičke kondicije. Takođe, potrebno je vršiti obuku na trenažeru izbacivog sedišta.

Reference

Nakamura A. Ejection experience 1956-2004 in Japan: an epidemiological study. Aviat Space Environ Med 2007; 78(1): 54−8.

McCarthy GW. USAF take-off and landing ejections, 1973-85. Aviat Space Environ Med 1988; 59(4): 359−62.

Sandstedt P. Experiences of rocket seat ejections in the Swedish Air Force:1967-1987. Aviat Space Environ Med 1989; 60(4): 367−73.

Visuri T, Aho J. Injuries associated with the use of ejection seats in Finnish pilots. Aviat Space Environ Med. 1992; 63(8): 727−30.

Lewis ME. Survivability and injuries from use of rocket-assisted ejection seats: analysis of 232 cases. Aviat Space Environ Med 2006; 77(9): 936−43.

Damon AM, Lessley DJ, Salzar RS, Bass CR, Shen FH, Paskoff GR, et al. Kinematic response of the spine during simulated aircraft ejections. Aviat Space Environ Med 2010; 81(5): 453−9.

Objavljeno
2015/04/23
Broj časopisa
Vol. 71 Br. 6 (2014)
Rubrika
Kratko saopštenje