EКСПРОПРИЈАЦИЈА У МАТЕРИЈАЛНОМ СМИСЛУ
Sažetak
Eksproprijacija kao pravni institut je i uža i šira od formalne eksproprijacije (eksproprijacije u formalnom smislu), pod kojom podrazumevamo pravni put za oduzimanje ili ograničavanje prava svojine u pojedinačnom pravnom predmetu. Putem formalne eksproprijacije se uspostavljaju različiti pravni instituti, a jedan od tih pravnih instituta je eksproprijacija u materijalnom smislu. S druge strane, eksproprijacija kao pravni institut ispoljava se i van formalne eksproprijacije, pod okriljem ograničavanja privatne svojine do kojeg dolazi neposrednim zakonskim uređivanjem pojedinih oblasti pravnog poretka, kao i povodom pravnog uređivanja pojedinih pravnih predmeta u sudskim i drugim pravnim postupcima. Eksproprijacija u materijalnom smislu postoji samo kada putem eksproprijacije u formalnom smislu nastupa preobražaj privatne svojine u javnu svojinu, radi ostvarivanja jednog preciziranog opšteg interesa, sa mogućnošću vraćanja u pređašnje stanje. Vraćanje u pređašnje stanje (deeksproprijacija) nastupa po zahtevu ranijeg sopstvenika, ako se utvrdi da svrha eksproprijacije nije ostvarena. Upravo mogućnost deeksproprijacije je differentia specifica koja odvaja eksproprijaciju u materijalnom smislu od drugih pravnih instituta pripadajućih eksproprijaciji u formalnom smislu, kao i od kvazieksproprijacije i drugih oblika oduzimanja i ograničavanja privatne svojine.
Ključne reči: formalna eksproprijacija, eksproprijacija u materijalnom smislu, kvazieksproprijacija, eksproprijacija kao pravni institut
Reference
Chapus, R. (1995). Droit Administratif, Domat droit public, Montchrestien, Paris.
Gjidara, M. (2008). L’acquisition des biens publics, notamment par expropriation, Le droit et la valorisation des biens publics, Zbornik radova hrvatsko-francuskog pravnog simpozijuma, Split, 91-130.
Jering, R. (1998). Cilj u pravu (The Goal in Law), Podgorica.
Petrović, M. (1981). Pravna vezanost i ocena celishodnosti (Legal Connectedness and Assessment of Expediency), Beograd.
Petrović, M. (2011). Industrijsko susedstvo i odgovornost za štetu (Industrial Neighbourhood and Liability for Damage), Pravni fakultet u Nišu, 2011.
Petrović, M. Prica. M. (2014). Posebno upravno pravo sa međunarodnim upravnim pravom (Special Administrative Law with International Administrative Law), Niš.
Prica, M. (2016). Eksproprijacija kao pravni institut, doktorska disertacija (Expropriation as Legal Institute)”, Pravni fakultet Univerziteta u Nišu.
Prica, M. (2018). Pravni principi u poretku pravne države: kanoni pravnog poretka i "unutrašnjeg pravnog sistema” (Legal principles in the law-based state order: the cannons of legal order and “inner legal system), Zbornik radova Pravnog fakulteta u Nišu br. 80, p. 135-180
Prica, M. (2018). "Faktička eksproprijacija" kao ugasnuće vladavine prava u pravnom poretku Republike Srbije, Univerzalno i osobeno u pravu (“Factual expropriation” as the extinction of the rule of law in the legal order of the Republic of Serbia, Universal and specific in law), Kosovska Mitrovica, 361-387.
Prica, M. (2020) Jedinstvo pravnog poretka kao ustavno načelo i zakonsko uredjivanje eksproprijacije, Usklađivanje prava Srbije sa pravom Evropske unije (Unity of legal order as the constitutional principle and legal regulation of expropriation, Harmonisation of Serbian law with European Union law), Pravni fakultet Univerziteta u Nišu, p. 157-186
Staničić F. (2015). Opće uređenje izvlaštenja u Nemačkoj ― pouke za Hrvatsku (General regulation for expropriation - lessons for Croatia), Pravni vjesnik no. 3-4, p. 185-212
Heler, H. (2011). Pravna država ili diktatura, (Law-based state or dictatorship), Beograd.
Hostiou, R. (2015). Code de l’expropriation, Paris.
Vučković, M. (2016). Deprivation (expropriation) of the neighbour’s right, Legal, social and political control in national, international and EU law, Niš, 659-674.
Kovačević-Kuštrimović, R. Lazić, M. (2006). Stvarno pravo (Substantial law), Niš.
Jovanović, S. (1924). Ustavno pravo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Constitutional law of the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes), Beograd.
Pljakić, Lj. (2000). Eksproprijacija nepokretnosti, sporna pitanja u praksi (Expropriation of real estate, disputable issues in practice), Pravni život no. 10, 331-354.