Teorijski modaliteti arhitektonske komunikativnosti

Aleksa Ciganović; Vladimir  Stevanović

doi:10.5937/a-u0-49478

Aleksa Ciganović Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd https://orcid.org/0000-0002-0173-5602
Vladimir Stevanović Fakultet za graditelјski menadžment - Odsek Arhitektura i urbanizam, Univerzitet Union Nikola Tesla u Beogradu https://orcid.org/0000-0002-7770-5282

DOI: https://doi.org/10.5937/a-u0-49478

Ključne reči: arhitektonska komunikacija, naturalistički diskurs, intencionalni diskurs, simbolički diskurs, Žan-Mišel Bertlo

Sažetak

U radu se razmatraju komunikološki obrasci arhitektonske profesije vezani za vremenski period druge polovine XX veka. Kako arhitektura kao takva poseduje višedimenzionalnu diskurzivnu prirodu, njena komunikativnost se posmatra kao složeno organizovana jezička formacija koja predstavlјa mesto korelacije i interakcije imanentnog tehničkog diskursa (inženjerski, građevinski i dizajnerski model komunikacije) i komunikacionih modela drugih radnih okruženja (normativno-pravni – administrativni i zakonodavni model komunikacije, naučno-akademski – teorijski, kritički, esejistički i prevodilački modeli komunikacije, kao i novinarski – promotivni i menadžerski modeli komunikacije). Unutar navedenih podtipova arhitektonske komunikacije mogu se pronaći polifone lingvističke inkluzije isprepletene diskursima ostalih naučno-akademskih sfera. Arhitektonski kod komunikacije karakteriše ne samo funkcionalna terminologija tangentnih područja, već i slikovitost govornih žanrova koja se zasniva na upotrebi apstraktnih i simboličkih tropa, od personifikacija do metafora. Osnovna pretpostavka rada je da se opšta diferencijacija arhitektonske komunikologije – usled vidnog nedostatka metodološke i teorijske građe o toj temi – može inicijalno konsolidovati putem Bertloove (Jean-Michel Berthelot) teorije programskih promena društveno-humanističke epistemologije druge polovine XX veka, koja obuhvata periodizaciju na naturalistički, intencionalni i simbolički epistemološki pol. U svetlu predstavlјenog polazišta, Bertloovi epistemološki polovi se shvataju na komunikativnom nivou – kao komunikacioni polovi, da bi se zatim analizirali kao složeni, apstraktni i varijantni diskurzivni obrasci promenlјivog odnosa prema kategorijama kulture i prirode, sa karakteristikama kognitivnog, tematskog, stilskog i strukturalnog jedinstva.

Biografija autora

Aleksa Ciganović, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd

архитекта-конзерватор, саветник

Reference

Alexander, E. R. 1979. Planning Theory. In: Catanese, A.J., Snyder, J.S., ed. Introduction of Urban Planning. NY: McGraw-Hill Book Comp.

Arnhajm, R. 1998. Moć centra: studija o kompoziciji u vizuelnoj umetnosti. Beograd: Univerzitet umetnosti u Beogradu.

Berthelot, Ј-М. 2012. Programmes, paradigmes, disciplines: pluralité et unité des sciences sociales. In: Épistemologie des sciences sociales, Paris: PUF.

Blagojević, Lj. 2019. An Architects Library: Printed Matter and PO-MO Ideas in Belgrade in the 1980s. In: V. Kulić ed. Second World Postmodernisms: Architecture and Society under Late Socialism, 62−80.

Bloch, E. 1961. Gesamtausgabe: Subject Object. Berlin: Suhrkamp Verlag.

Bourdieu, P. 1993. The Field of Cultural Production: Essays on Art and Literature. In: R. Johnson ed. Journal of Aesthetics and Art Criticism, 54 (1). NY: Columbia University Press.

Ćipranić, M. 2022. Opisi arhitektonskih objekata u antici, Beograd: Orion Art, Institut za filozofiju i društvenu teoriju.

Damnjanović, M. 1960. O analogiji umetnosti i jezika, u: Savremene filozofske teme, 1, Beograd: Srpsko filozofsko društvo.

Džalto, D. 2016. Umetnost kao tautologija. Beograd: Institut za filozofiju i društvenu teoriju, Clio Ars.

Ferraris, M. 2013. Lasciar tracce: Architettura e documentalità. Milano, Udine: Mimesis.

Ferraris, M. 2021. Documanità. Filosofia del Mondo Nuovo. Roma, Bari: Editori Laterza.

Gadamer, H. G. 1978. Istina i metoda. Osnovi filozofske hermeneutike. Sarajevo: Veselin Masleša.

Genette, G. 1982. Palimpsestes: La Littérature au Second Degré. Paris: Collection Poétique.

Genette, G. 1992. The Architect: An Introduction. Berkeley: University of California Press.

Ignjatović, A. 2004. Arhitektura kao diskurs. Novi Sad: DANS br. 45.

Lasić, S. 1994. Hermeneutika individualnosti i ontološki strukturalizam. Zagreb: Durieux.

McDougall, G. 1973. The Systems Apporoach to Planning: A Critique. Socio-economic Planning Sciences, Vol. 13 (No. 2).

McDougall, G. 1978. The System Approachto Planning: A Critique, Socio-Economic Planning Science. An International Journal, Vol. 7.

McLuhan, H. M. 1973. Gutenbergova galaksija: civilizacija knjige. Beograd: Nolit.

Milenković, B. 2003. Jezik аrhitekture. Beogrаd: Arhitektonski fаkultet, Poslediplomske studije, kurs – Arhitektonskа orgаnizаcijа prostorа 2002/03, sveskа 76.

Paris, Ch. 1982. Critical Readings in Planning Theory. Oxford: Pergamon Press.

Petrović, S. 2014. Delo kao uslov postojanja umetnosti. Analiza: ne-umetničkih vizuelnih prezentacija. u: I. Draškić Vićanović, N. Grubor, U. Popović i M. Novaković ur. Kriza umetnosti i nove umetničke prakse. Beograd: Estetičko duštvo Srbije.

Popović, T. 2007. Rečnik književnih termina. Beograd: Logos Art.

Popović, U. 2016. Umetnost i problem teorijskog – mogućnost verbalizacije umetnosti. Zbornik radova, 4. Novi Sad: Akademija umetnosti, 39−51.

Prole, D. 2012. Prevođenje i smisao za stvarnost: Humboltova latentna ontologija. Treći program, 155−156, 30–47.

Rapoport, G. A. 1990. The Meaning of the Built Environment: A Nonverbal Communication Approach. Tucson: University of Arizona Press.

Riffaterre, M. 1979. Sémiotique intertextuelle: L'Interprétant. Paris: RES 1−2.

Schmidt, V.A. 2008. Discursive Institutionalism:The Explanatory Power of Ideas and Discourse. Annual Review of Political Science, 11.

Spasić, I. 2012. Elementi jedne sociologije prevođenja. Treći program, 155−156, 9–29.

Stamatović Vučković, S. 2013. Architectural communication: Intra and Extra activity of architecture. Spatium, 29, 68–74.

Stevanović, V. 2017. Dejan Ećinović: Dokumenta. Beograd: Orion Art.

Till, J. 1996. The Knowledges of Architecture. In: Architectural Education New Perspectives,York University: Institute of Advanced Architectural Studies (IAAS).

Till, J. 2013. Architecture Depends. Cambridge, USA: MIT Press

Dos, F. 2016. Istorija strukturalizma – 1. polje znaka 1945−1966, Beograd: Karpos.

Ciganović, A. Mrlješ, R. 2021. Paradigmatski habitus arhitekture u zaštiti kulture prostora. U: Zbornik radova: XI Naučnostručna konferencija – Graditeljsko nasleđe i urbanizam. Beograd: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, 44–55.

Ciganović, A. 2024. Metaarhitektonski konstrukcionizam arhitekte Nikole Dobrovića. U: Zbornik radova Nikola Dobrović Povodom sto dvadeset pet godina od rođenja Nikole Dobrovića (1897−2022). Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, Arhitektonski fakultet – Univerzitet u Beograd i Filozofski fakultet – Univerzitet u Beogradu.