Hotel „Korzo“u starom jezgru Peći – reprezentativni primer secesije u ruskoj arhitekturi na prostoru Kosova i Metohije

Gorica Ljubenov

doi:10.5937/a-u0-58863

Gorica Ljubenov Fakultet za graditeljski menadžment, Univerzitet Union - Nikola Tesla, Beograd https://orcid.org/0000-0002-3617-3638

DOI: https://doi.org/10.5937/a-u0-58863

Ključne reči: Secesija u ruskoj arhitekturi, oblikovanje fasade, hotel „Korzo”, Peć, Metohija

Sažetak

Arhitektura Peći, grada smeštenog u Metohijskoj kotlini u podnožju Prokletija, odražava snažan uticaj orijentalnog stila, koji je dominirao u istorijskom graditelјstvu. Međutim, u periodu između dva svetska rata, u užem centru grada dolazi do arhitektonske transformacije pod uticajem savremenih evropskih tokova, što rezultira uvođenjem elemenata moderne gradnje, inspirisane arhitekturom ranog 20. veka.

Jedan od najreprezentativnijih primera tog perioda je hotel „Korzo”, izgrađen 1929. godine od strane pećkog trgovca Aleksandra Aca Markovića. Arhitektonski objekat trapezoidne forme integrisan je u postojeći urbanistički okvir grada, pri čemu su spratne zgrade linearno raspoređene duž zrakasto organizovanih ulica koje se slivaju ka centralnom trgu. Nјegova uža, glavna fasada reprezentuje stilske karakteristike secesije, dok su bočne fasade simetrične i prate liniju susednih objekata.

Krajem 20. veka, hotel je rekonstruisan i proširen, ali su očuvane osnovne arhitektonske vrednosti i elementi secesijske dekorativne plastike. Danas ovaj objekat predstavlјa značajan primer očuvanja arhitektonskog nasleđa u kontekstu urbanog razvoja Peći, čime se ističe kao svedočanstvo o transformacijama arhitektonske fizionomije grada tokom 20. veka.

Reference

Andrić, D. S. Kiproski. 2024. Prilog proučavanju istorije i arhitekture palate Osiguravajućeg društva ‘Rosija’ u Beogradu (1904–1908). Nasleđe, 25. 93–106.

Anon. 1936. Dvanaestog jula svečano će se predati saobraćaju pruga koja vezuje Kosovo Polje sa Metohijom. Politika (dnevni list), 04.07.1936.

Anon. 1936. Stanične zgrade kakvih nema ni na jednoj pruzi. Politika (dnevni list), 06. 04. 1936.

Božović, G. 2006. Slike Kosova i Metohije: putopisi i reportaže. Priština: NUB „Ivo Andrić”.

Bojović, B. 1979. Metohija − monografija. Priština: Jedinstvo.

Državni arhiv Srbije, Fond BIA, III, f. 121 [nepoznata godina] Referat o nacionalnim manjinama, Arnauti na Kosovu i Metohiji [neobjavljena građa].

Đurić, Ž. 2021. Srpsko srce Metohije: Peć srpski Misir. Beograd: Školski servis Gajić.

Ivanišević, J.F. 1931. Ilustrovani zvanični almanah − šematizam Zetske banovine. Cetinje: Kraljevska banska uprava Zetske banovine.

Jovanović, J. 1984. Antička naselja i putevi u Srbiji. Beograd: Arheološki institut.

Kadijević, A. 2002−2003. Uloga ruskih emigranata u Boegradskoj arhitekturi između dva svetska rata. Godišnjak grada Beograda, vol. XLIX-L. 131−142.

Kadijević, A. 1998−1999. Beogradski period rada arhitekte Vikotra Vikotoroviča је л ово исправно написано име? Lukomskog (1920−1946). Godišnjak grada Beograda, vol. XLV-XLVI. 115−132.

Kostić, K. 1899. Trgovački centri i drumovi po srpskoj zemlji u srednjem i novom veku. Istorisko-geografska rasprava. Beograd: Beogradska opština.

Kostić, P. 1910. Spomenik manastira sv. Trojice kod Prizrena. Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije.

Kraljevina Jugoslavija. Opšta državna statistika. 1937. Definitivni rezultati popisa stanovništva od 31 marta 1931 godine : od 31 marta 1931 godine. Knj. 1, Prisutno stanovništvo, broj kuća i domaćinstava. Beograd: Opšta državna statistika.

Krunić, J. 1994. Kuće i varoši u oblasti Stare Raške. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.

Nikolić, S. 1998−1999. Urbana arhitektura Prizrena, Peći i Prištine i njeni nacionalni elementi. Baština, 9−10. 255−267.

Popov, Č., Negrišorac, I. Ur. 2010. Srpska enciklopedija. 2010. Tom I. Knj. 1.A-Beobanka.Novi Sad: Matica Srpska. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.

Radojević, R. 2005. Ruske izbeglice u Peći − u sećanju mlađih savremenika. Beograd: Zavičajni klub Pećanaca u Beogradu.

Radovanović, V. 1937. Geografske osnove južne Srbije. Skoplje: Štamparija „Južna Srbija”.

Simonović, M. 2004. Pećka Gimnazija od nastanka do progona. Novi Sad: Prosveta A.D.

Slavković Mirić, B. 2023. Grad Peć u periodu između dva svetska rata. Leskovački zbornik, 63, 221−242.

Toševa S. 2004. Rad Ruskih arhitekata u Ministarstvu građevina u periodu između

dva svetska rata. Godišnjak grada Beograda, knj. LI, 169−180.

Urošević, A. 1937. Agrarna reforma i naseljavanje. u: Spomenica dvadesetpetogodišnjice oslobođenja Južne Srbije 1912−1937. Skoplje. 819−833.

Virijević, V. 2007. O zanatstvu i trgovini u gradskim naseljima Kosova i Metohije 1918−1941. Baština, 22, 231−241.

Vukanović, T. 1986. Srbi na Kosovu, knj. 2. Vranje: Nova Jugoslavija.

POREKLO ILUSTRACIJA / SOURCES OF ILLUSTRATIONS

Sl. 1, Krunić, J. 1994. Kuće i varoši u oblasti Stare Raške. Str. 160 / Fig. 1. Krunić, J. (1994). Houses and Towns in the Area of Old Raška, p. 160.

Sl. 2, Arhiva autora Jovana Bjelanovića / Fig. 2. Author’s archive: Jovan Bjelanović.

Sl. 3 / Fig. 3. Source: https://www.zeleznice.in.rs/forum/download/file.php?id=18403&sid=1cbf39fe69a1cb2a895fbfd79d7822a4

Sl. 4 / Fig. 4. Source: http://dokandjelispavaju.com/zlatni-park/

Sl. 5 / Fig. 5. Source: https://zavicajniklubpecanaca.rs/wp-content/uploads/2023/02/6-2.jpg

Sl. 6, Izvor: Zavičajni klub Pećanaca, Beograd. Projekat enterijera hotela „Korzo“, Peć, 1987, Dokumentaciju uradilo preduzeće: Tehnooprema–Inženjering – Beograd, Odgovorni projektant: Branislava Timko / Fig. 6. Source: Zavičajni klub Pećanaca, Belgrade. Interior design project of Hotel “Korzo”, Peć, 1987. Documentation prepared by: Tehnooprema–Engineering, Belgrade. Chief designer: Branislava Timko.

Sl. 7, Hotel „Korzo“ (1980), Peć, razglednica (Izdavač: Ozeha, Split). Razglednica (obe strane) se može videti na sajtu: / Fig. 7. Hotel “Korzo” (1980), Peć, postcard (Publisher: Ozeha, Split). Both sides of the postcard are available at: https://www.abebooks.com/paper-collectibles/Postkarte-Carte-Postale-73600192-Pec-Peja/30510550305/bd

Sl. 8, Crtež autora Gorice Ljubenov / Fig. 8. Drawing by Gorica Ljubenov.

Sl. 9, Arhiva autora Gorice Ljubenov, fotografisao Goran Bojović 11. 09. 2024. g / Fig. 9. Author’s archive: Gorica Ljubenov. Photographed by Goran Bojović, 11 September 2024.