Poštovanje prava na privatnost žrtava saobraćajnih nesreća u online komentarima na crnogorskim portalima
Sažetak
Pojava digitalnih medija na tržištu propraćena je novim etičkim problemima i dilemama, što nameće neophodnost konstantnog revidiranja etičkih kodeksa. Razvoj tehnologije doveo je do pojave participativnog novinarstva, koje je trebalo rezultirati transformisanjem medija u forum za javnost. Međutim, evidentna je tendencija da građani ne razmjenjuju mišljenja samo po pitanju tema od javnog interesa, već komentarišu rubrike poput Crne hronike ne vodeći računa o pravu na privatnost žrtava i ismijavajući učesnike tragedije. Ukoliko su tridesetih godina XIX stoljeća novinari kršili pravo na privatnost građana kroz senzacionalističko izvještavanje o crnoj hronici ili intervjue sa kontroverznim ličnostima, danas građani krše pravo na privatnost žrtava zločina i nesreća otkrivajući u komentarima detalje o učesnicima događaja, dok se mediji ne trude da riješe ovaj problem kroz interne etičke kodekse. Na osnovu analize sadržaja komentara na dva najposjećenija portala u Crnoj Gori (Vijesti i Analitika) u radu se utvrđuje koliko mediji, ali i građani poštuju pravo na privatnost žrtava saobraćajnih nesreća. Istraživanjem je utvrđeno da oba portala vode računa o etičnosti sadržaja online komentara koje objavljuju: u njima dominiraju etični komentari u kojima građani izražavaju svoje stavove. Portal Vijesti ima pred sobom neuporedivo teži zadatak u odnosu na Analitiku jer ima mnogo veći broj komentara, i dozvolio je objavljivanje komentara koji sadrže sarkastične primjedbe na tekst.
Reference
Alexa (n.d.). Posjećeno 10.07.2017. URL: www.alexa.com.
Bertrand J. (2007). Deontologija medija. Zagreb: ICEJ.
Bok, S. (1989). Lying: Moral choice in Public and Private Life. New York: Vintage.
Council of Europe (1950). Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms,. Posjećeno 01.07.2017. URL: https://www.echr.coe.int/Documents/Convention_BOS.pdf.
Dej, L. (2004). Etika u medijima- primeri i kontraverze. Beograd: Medija centar.
Garfinkel, S.(2000). Database Nation: The Death of Privacy in the 21st Century. California: O'Reilly.
Gocini, Đ. (2001). Istorija novinarstva. Beograd: Clio.
Kodeks novinara Crne Gore (2002). Posjećeno 10.07.2017. URL: https://www.mminstitute.org/kodeks.html.
Kodeks novinara Crne Gore (2016). Posjećeno 10.07.2017. URL: http://www.osce.org/fom/255576?download=true.
Krippendorf, K. (1980). Content Analysis. An Introduction to Its Methodology. Berverly Hills: Sage.
Media centar (2013). NYT: Komentari čitalaca postaju dio priče. Media centar online. Posjećeno 01.07.2017. URL: http://media.ba/bs/vijesti-i-dogadaji-vijesti/nyt-komentari-citalaca-postaju-dio-price.
Pravilnik o elektronskim publikacijama (2016). Službeni list Crne Gore, br. 07/2016 od 29.01.2016. Posjećeno 10.07.2017. URL: http://www.sluzbenilist.me/PravniAktDetalji.aspx?tag=%7B09B3A7CC-79DF-4CC8-8458-7A561E62838D%7D.
Preporuka CM/REC(2014)6 Komiteta ministara državama članicama o Vodiču o ljudskim pravima za korisnike interneta (2015). In Zbornik odabranih pravnih instrumenata Savjeta Evrope u vezi sa medijima 2007-2014. (pp. 138–176). Beograd: Kancelarija Savjeta Evrope
Shackelford, S. (2012). Fragile Merchandise: A Comparative Analysis of the Privacy Rights for Public Figures, American Business Law Journal, 49(1): 125–20.
UN (1948). Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima. Posjećeno 01.07.2017. URL: http://www.ombudsman.co.me/docs/deklaracija_o_ljudskim_pravima.pdf.
Ustav Crne Gore (2007). Službeni list Crne Gore, br. 1/2007.
Vijesti (n.d.). Pravila komentarisanja. Posjećeno 01.07.2017. URL: http://www.vijesti.me/pravila-komentarisanja/.
Vilović, G. (2007). Povijest vijesti. Zagreb: ICEJ
Warren, S. & Brandeis, L. (1890). The Right to Privacy. Harvard Law Review, 4(5): 193–220.
Whitehouse, G. (2010). Newsgathering and Privacy: Expanding Ethics Codes to Reflect Charge in the Digital Media Age. Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality, 25(4): 310–327
Zakon o elektronskim medijima (2010). Službeni list Crne Gore, br. 046/10, 040/11, 053/11, 006/13,055/16.
Zakon o medijima (2002). Službeni list Crne Gore, br. 51/02, 062/02, br. 046/10, 073/10 040/11.
Zakon o nacionalnom javnom emiteru Radio i Televizija Crne Gore (2008). Službeni list Crne Gore, br. 79/08, 45/12, 43/16, 54/16
Zbornik odabranih pravnih instrumenata Savjeta Evrope u vezi sa medijima 2007-2014. (2015). Beograd: Kancelarija Savjeta Evrope.
Žaket, D. (2007). Novinarska etika – moralna odgovornost u medijima. Beograd: Službeni glasnik.
Autori zadržavaju autorska prava nad objavljenim člancima, a izdavaču daju neekskluzivno pravo da članak objavi, da u slučaju daljeg korišćenja članka bude naveden kao njegov prvi izdavač, kao i da distribuira članak u svim oblicima i medijima.
Licenciranje
Objavljeni članci distribuiraju se u skladu sa licencom Creative Commons Autorstvo - Deliti pod istim uslovima 4.0 International (CC BY-SA). Dopušteno je da se delo kopira i distribuira u svim medijima i formatima, da se prerađuje, menja i nadograđuje u bilo koje svrhe, uključujući i komercijalne, pod uslovom da se na pravilan način citiraju njegovi prvobitni autori, postavi link ka originalnoj licenci, naznači da li je delo izmenjeno i da se novo delo objavi pod istom licencom kao i originalno.
Korisnici su pri tome dužni da navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), kao i njegovu DOI oznaku. U slučaju objavljivanja u elektronskoj formi takođe su dužni da postave HTML link, kako sa originalnim člankom objavljenim u časopisu CM: Communication and Media, tako i sa korišćenom licencom.
Autori mogu da stupaju u zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad prvobitno objavljen u ovom časopisu.
Politika samoarhiviranja
Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Autori su obavezni da pritom navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija) i postave link, kako na DOI oznaku tog članka, tako i na korišćenu licencu.Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Odricanje od odgovornosti
Stavovi izneti u objavljenim radovima ne izražavaju stavove urednika i članova redakcije časopisa. Autori preuzimaju pravnu i moralnu odgovornost za ideje iznete u svojim radovima. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.