Film kao sredstvo propagande: SAD i SSSR u vreme Hladnog rata
Sažetak
Dijametralno suprotni politički režimi SAD-a i SSSR-a u periodu između 1947. i 1989. godine aktivno su koristili film za propagiranje svojih ideologija. Cilj ovog članka je da istraži da li je razlika prisutna u domenu propagandnog djelovanja i da pruži odgovore na sljedeća istraživačka pitanja: Na koji su način SAD i SSSR koristile film kao sredstvo političke propagande za vrijeme Hladnog rata? Kada govorimo o plasiranju poruka filmom, da li postoji razlika u propagandnom djelovanju dvaju država? Teorijski osvrt na umjetničko stvaralaštvo u hladnoratovskom periodu, kao i deskripcija sadržaja šest analiziranih filmova, pokazali su da su ciljevi propagande dva režima bili istovjetni, ali i da postoje značajne razlike u propagandnim metodama. Primjetni su drugačiji objekti negativne kampanje, a uočena je i suprotnost u portretisanju neprijatelja, te u tretmanu ženskih likova. Daleko je manji kontrast u „pozitivnoj kampanji“, a obije su kinematografije nastojale da ukažu na „emancipatorsku“ prirodu sopstvenih vojnih intervencija. Kada su posrijedi analizirani promilitaristički filmovi, američka produkcija je otišla korak dalje, pa se, uz osudu američkog društva koje je odbacilo svoje heroje, radilo i na regrutaciji budućih vojnika. Navedene razlike su posljedica brojnih faktora, a njihovo poznavanje omogućava uvid u preovladavajuće društvene i normativne tokove i konflikte perioda Hladnog rata.
Reference
Bartels, L. M. (1991). Constituency Opinion and Congressional Policy Making: The Reagan Defense Build Up. The American Political Science Review, 85(2), 457–474.
Baxter, P. & Jack, S. (2008). Qualitative case study methodology: Study design and implementation for novice researchers. The Qualitative Report, 13(4), 544–559.
Bernhard, N. E. (2003). U.S. Television News and Cold War Propaganda, 1947-1960. Cambridge: Cambridge University press.
Brownstein, R. (1990). The Power and the Glitter: The Hollywood-Washington Connection. New York: Panthenon.
Comolli, J. L., & Narboni, P. (1971). Cinema/ideology/criticism. Screen, 12(1): 27–38.
Corney, F. C. (2004). Telling October: Memory and the making of the Bolshevik Revolution. Ithaca: Cornell University Press.
Davydenko, V. (2014). Pistols at dawn: The Soviet Eastern versus the Classic Western. Rossiyskaya Gazeta. Posjećeno: 01.09.2018. URL: https://www.rbth.com/arts/2014/04/08/pistols_at_dawn_the_soviet_eastern_versus_the_classic_western_35681.html
Dodds, K. (2003). A Companion to Political Geography. Malden: Blackwell Publishing.
Evje, M. (1986). ‘Top Gun’ Boosting Service Sign-ups. Los Angeles Times, 5. Posjećeno: 28.08.2018. URL: http://articles.latimes.com/1986-07-05/entertainment/ca-20403_1_top-gun.
Fiennes, S. (producentkinja & režiserka). (2006) The Pervert's guide to cinema, Ujedinjeno Kraljevstvo: Amoeba Film.
Gedis, Dž. L. (2003). Hladni rat. Beograd: Clio.
Harrison, C. (2003). Art in theory, 1900-2000: An anthology of changing ideas. Malden, Mass.: Blackwell.
Haynes, J. (2000). Brothers in arms: the changing face of the Soviet soldier in Stalinist cinema. The Modern Language Review, 95(1), 154–167.
Heath, R. (2015). White Sun of the Desert (Beloe Solntse Pustyni, 1970). Posjećeno: 05.07. 2018. URL: http://www.ferdyonfilms.com/2015/white-sun-of-the-desert-beloe-solntse-pustyni-1970/24306/.
Hejvud, E. (2004). Politika. Beograd: Clio.
Ilić, M. (1987). Sociologija kulture i umetnosti. Beograd: Naučna knjiga.
Jenkins, T. (2005). The James Bond’s 'Pussy' and Anglo-American Cold War Sexuality. The Journal of American Culture, 3(28), 309–317.
Kellner, D. (1991). Film, Politics, and Ideology: Reflections on Hollywood Film in the Age of Reagan. Velvet Light Trap, 27, 9–24. Posjećeno: 20.12.2018. URL: https://pages.gseis.ucla.edu/faculty/kellner/essays/filmpoliticsideology.pdf.
Khaikin, L. (2012). The East Is A Delicate Matter: Romanticized War And Folklore In “White Sun Of The Desert”. Posjećeno: 11.07.2018. URL: https://www.popoptiq.com/the-east-is-a-delicate-matter-romanticized-war-and-folklore-in-white-sun-of-the-desert/.
Kinney, K. (2000). Cold Wars: Black Soldiers in Liberal Hollywood. War Literature and The Arts, 12(1), 101–121.
Kuisel, R. (1991). Coca-Cola and the Cold War: The French Face Americanization, 1948-1953. French Historical Studies, 17(1), 96–116
Lanzagorta, M. (2008). Rambo: In All His Glory. Posjećeno: 29.08.2018. URL: https://www.popmatters.com/65573-rambo-in-all-his-glory-1-2496104198.html.
Linsenmaier, T. (2008). Why animation historiography?. Posjećeno: 14.06.2018. URL: https://journal.animationstudies.org/wp-content/uploads/2008/11/ASVol3Art7TLinsenmaier.pdf.
Major, P. & Mitter, R. (2003). East is East and West is West? Towards a comparative socio-cultural history of the Cold War, Cold War History, 4(1), 1–22.
Maltby, R. (2003). Hollywood Cinema. New Jersey: Blackwell Publishing
Manvell, R. (1974). Films and the Second World War. New York: Dell.
McChesney, R. W. (2004). The problem of the media. New York: Monthly review press
Nicholson, I. (2011). “Shocking” Masculinity: Stanley Milgram, “Obedience to Authority,” and the “Crisis of Manhood” in Cold War America. Isis, 102(2), 238–268.
Nye, J. (1990). Soft Power. Foreign Policy, 80, 153–171.
Palmer, A. W. & Carter, E. L. (2006) The Smith-Mundt Act's Ban on Domestic Propaganda: An Analysis of the Cold War Statute Limiting Access to Public Diplomacy. Communication Law and Policy, 11(1), 1–34.
Pekić, J. & Milovanović, I. (2016). Relacije osobina ličnosti i motivacije za gledanje filmova. Zbornik radova Akademije umetnosti, 4, 76–93.
Perucci, T. (2009). The Red Mask of Sanity: Paul Robeson, HUAC, and the Sound of Cold War Performance. TDR: The Drama Review, 53(4), 18–48.
Pollard, T. (2002). The Hollywood War Machine. New Political Science, 1(24), 121–139.
Riabov, O. (2017). Gendering the American Enemy in Early Cold War Soviet Films (1946–1953). Journal of Cold War Studies, 1(19), 193–219.
Rogin, M. (1984). Kiss Me Deadly: Communism, Motherhood, and Cold War Movies. Representations, 6, 1–36.
Russell, M. (2009). Soviet Montage Cinema as Propaganda and Political Rhetoric. Edinburg: The University of Edinburgh.
Slavujević, Z. (2005). Politički marketing. Beograd: Fakultet političkih nauka.
Sorlin, P. (1994). War and cinema: interpreting the relationship. Historical Journal of Film, Radio and Television, 4(14), 357–366.
Shaw, T. (2007). Hollywood's Cold War. Edinburg: Edinburgh University Press.
Shcherbenok, A. (2010). Asymmetric Warfare: The Vision of the Enemy in American and Soviet Cold War Cinemas. Posjećeno: 19.08.2018. URL: www.kinokultura.com/2010/28-shcherbenok.shtml.
Suid, L. H. (2002). Guts and Glory: The Making of the
Šćekić, R. (2017). Osvrt na razvoj propagande. Matica crnogorska, 72, 99–124. Posjećeno: 18.08.2018. URL: http://www.maticacrnogorska.me/files/72/08%20radenko%20scekic.pdf
Taylor, R. (1983). A 'Cinema for the Millions': Soviet Socialist Realism and the Problem of Film Comedy. Journal of Contemporary History, 18(3), 439–461.
Voeltz, R. A. (2016). Howard Huges and The Cold War Aviation Film (1957). CINEJ Cinema Journal, 2(5), 28–52.
Žakman-Ban, V. & Špehar Fiškuš, K. (2016). Konzumerizam – društveni fenomen i nova ovisnost. Hum, 11(16), 38–65.
Zeltserman, L. (2013). Ghosts of Soviet Holocaust Cinema Finally Escape From the Censors' Files. Posjećeno: 30.08.2018. URL: http://www.tabletmag.com/jewish-arts-and-culture/134722/soviet-holocaust-cinema.
Autori zadržavaju autorska prava nad objavljenim člancima, a izdavaču daju neekskluzivno pravo da članak objavi, da u slučaju daljeg korišćenja članka bude naveden kao njegov prvi izdavač, kao i da distribuira članak u svim oblicima i medijima.
Licenciranje
Objavljeni članci distribuiraju se u skladu sa licencom Creative Commons Autorstvo - Deliti pod istim uslovima 4.0 International (CC BY-SA). Dopušteno je da se delo kopira i distribuira u svim medijima i formatima, da se prerađuje, menja i nadograđuje u bilo koje svrhe, uključujući i komercijalne, pod uslovom da se na pravilan način citiraju njegovi prvobitni autori, postavi link ka originalnoj licenci, naznači da li je delo izmenjeno i da se novo delo objavi pod istom licencom kao i originalno.
Korisnici su pri tome dužni da navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija), kao i njegovu DOI oznaku. U slučaju objavljivanja u elektronskoj formi takođe su dužni da postave HTML link, kako sa originalnim člankom objavljenim u časopisu CM: Communication and Media, tako i sa korišćenom licencom.
Autori mogu da stupaju u zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad prvobitno objavljen u ovom časopisu.
Politika samoarhiviranja
Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Autori su obavezni da pritom navedu pun bibliografski opis članka objavljenog u ovom časopisu (autori, naslov rada, naslov časopisa, volumen, sveska, paginacija) i postave link, kako na DOI oznaku tog članka, tako i na korišćenu licencu.Autorima je dozvoljeno da objavljenu verziju rada deponuju u institucionalni ili tematski repozitorijum ili da je objave na ličnim veb stranicama (uključujući i profile na društvenim mrežama, kao što su ResearchGate, Academia.edu, itd.), na sajtu institucije u kojoj su zaposleni u bilo koje vreme nakon objavljivanja u časopisu.
Odricanje od odgovornosti
Stavovi izneti u objavljenim radovima ne izražavaju stavove urednika i članova redakcije časopisa. Autori preuzimaju pravnu i moralnu odgovornost za ideje iznete u svojim radovima. Izdavač neće snositi nikakvu odgovornost u slučaju ispostavljanja bilo kakvih zahteva za naknadu štete.