POLOŽAJ I PRAVA DETETA U ISTOPOLNOJ ZAJEDNICI: EVROPSKO PRAVO I PRAKSA
EVROPSKO PRAVO I PRAKSA
Sažetak
Roditeljsko pravo je očigledno najspornije pitanje kod zakonskog regulisanja zajednice lica istog pola. To je i jedan od izazova koji se u ovom trenutku nalazi pred Republikom Srbijom i koji je potrebno svestrano razmotriti uoči najavljenogzakonskog uređenja istopolnih zajednica, te je ovaj rad usmeren ka tom cilju. U fokusu rada nije rasprava o tome kakoseksualno opredelјenje roditelјa utiče na kvalitet roditelјstva i dobrobit dece i da li je seksualni identitet roditelјa bitanfaktor efikasnog roditelјstva. Ovaj rad je rezultat istraživanja o tome kako se u evropskom pravnom prostoru, u državamačlanicama Saveta Evrope i Evropske unije, koje su zakonski uredile istopolne zajednice, načela jednakosti, vladavineprava i najbolјeg interesa deteta reflektuju na pravni položaj dece i uživanje prava koja proizlaze iz porodičnog života. Pored različitih stanovišta iznetih u pravnoj literaturi, u radu su prikazani ključni stavovi i najnovije odluke Evropskog suda za ljudska prava i Evropskog suda pravde koje imaju konkretne implikacije na potrebu usklađivanja unutrašnjih propisa i pravnu praksu u državama članicama, a dat je i kritički prikaz jurisprudencije pojedinih stranih sudova najvišeg ranga u predmetima čiji ishodi mogu značajno uticati na promenu doktrina u sudskoj praksi tih država, ali i kao inspiracija drugim pravnim sistemima.
Reference
LITERATURA
1. Ćorac, S., 2015, Ponavljanje postupka u parnici zbog odluke Evropskog suda za ljudska prava, Glasnik Advokatske komore Vojvodine, Vol. 87, br. 4, str. 207–218.
2. Gajin, S, 2012, Ljudska prava. Pravno-sistemski okvir, Beograd, Pravni fakultet Univerziteta Union u Beogradu.
3. Guillod, O., 2003, Abortion, Registered Partnership and Other Matters, The International Survey of Family Law, Bristol.
4. Golubović, Z., 1981, Porodica kao ljudska zajednica, Zagreb.
5. Husić, A., Nurkić, B., Poštivanje LGBTIQA prava u Bosni i Hercegovini – još jedan primjer slabe vladavine prava u Bosni i Hercegovini, u: Horvat Vuković, A., Kuzelj, V., Petričušić, A., (ur./eds.), 2022, Razvoj i zaštita prava LGBTIQA+ osoba / Development and Protection of LGBTIQA+ Rights, Zagreb, pp. 127-146.
6. Jakovac Lozić, D., 2017, „Rod” protiv „spola” – polazište na putu razaranja braka i obitelji, Zbornik radova Aktualnosti građanskog i trgovačkog zakonodavstva i pravne prakse, 15, pp. 135-157,
7. Kuby, G., 2013, Svjetska seksualna revolucija. Uništenje slobode u ime slobode, Zagreb,Naklada Benedikta.
8. Mršević, Z., 2009, Istopolne zajednice i deca, Stanovništvo, 1, Beograd.
9. Petričušić, A., Željko, D., Radović, B., Pristup i aktivnosti Vijeća Europe s ciljem dokidanja homofobije, bifobije, transfobije i diskriminacije na osnovi seksualne orijentacije i rodnog identiteta, u: Horvat Vuković, A., Kuzelj, V., Petričušić, A., (ur./eds.), 2022, Razvoj i zaštita prava LGBTIQA+ osoba/Development and Protection of LGBTIQA+ Rights, Zagreb, pp. 179-202,
10. Sobotková, I., 2007, Psychologie rodiny, Praha, Portál.
11. Vučković Šahović, N., Petrušić, N., 2015, Prava deteta, Niš, Pravni fakultet Univerziteta u Nišu.
12. Vujović, R., The child’s right to dignity and bodily integrity – European standards and Case law, Pavlović, Z. (ed.), 2020, Yearbook – Human Rights Protection, The right to human dignity, No. 3, Provincial Protector of Citizens – Ombudsman & Institute of Criminological and Sociological Research, Novi Sad, pp. 75-92.
PROPISI
1. Council of Europe, Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, also known as the European Convention on Human Rights (ECHR), ETS No. 005 (4 November 1950).
2. European Union, Charter of Fundamental Rights of The European Union, OJ 2007 C 303/01.
3. International Classification of Diseases, (ICD-10).
4. Ley 13/2005, Spain, Boletín Oficial del Estado, núm. 157 de 02 de Julio de 2005.
5. Kooseluseadus, Estonia, Riigi teataja, RT I, 16.10.2014, 1.
6. Obiteljski zakon, Republika Hrvatska, Narodne novine, br. 103/15 i 98/19.
7. Porodični zakon, Crna Gora, Sl. list RCG, br. 1/07 i Sl. list CG, br. 53/16 i 76/20.
8. Zakon o životnom partnerstvu lica istog pola, Crna Gora, Sl. list CG, br. 67/20.
9. Zakon o životnom partnerstvu osoba istog spola, Republika Hrvatska, Narodne novine, br. 92/14 i 98/19.
10. Zakon o parničnom postupku, Sl. glasnik RS, br. 72/11, 49/13 – US, 74/13 – US, 55/14, 87/18 i 18/20.
11. Zakon o udomiteljstvu, Republika Hrvatska, Narodne novine, br. 115/18.
12. UN Convention on the Rights of the Child, (UN doc.) General Assembly resolution 44/25, 20. November 1989.
13. Ustav Republike Srbije, Sl. glasnik RS, br. 98/06 i 16/22.
SUDSKA PRAKSA
1. CJEU, case C-490/20, V.M.A. v. Sofia municipality, Pancharevo district, Bulgaria, Judgment of 14. December2021, ECLI:EU:C:2021:1008.
2. ECtHR, Burden v. UK [GC], no. 13378/05, Judgment of 29. april 2008.
3. ECtHR, Fretté v. France, no. 36515/1997, Judgment of 26. February 2002.
4. ECtHR, Fedotova and 2 others v. Russia, no. 40792/10, Judgment of 13. July 2021.
5. ECtHR, Orlandi and others v. Italy, nos. 26431/12, 26742/12, 44057/12 and 60088/12, Judgment of 14 December 2017.
6. ECtHR, Opuz v. Turkey, no. 33401/02, Judgment of 9. June 2009.
7. ECtHR, Schalk and Kopf v. Austria, no. 30141/04, Judgment of 24 June 2010.
8. ECtHR, Salgueiro da Silva Mouta v. Portugal, no. 33290/96, Judgment of 21. December 1999.
9. ECtHR Vallianatos and other v. Greece, nos. 29381/09 and 32684/09, Judgment of 7. November 2013.
10. ECtHR, X. v. The United Kingdom, no. 11716/85, Judgment of 14. May 1986.
11. EctHR, X. v. Island, no. 6825/74, Decision of 18 May 1976.
12. ECtH, Dudgeon v. The United Kingdom, no. 7525/76, Judgment of 22. October 1981.
13. Supreme Court of Estonia, EST-2018-1-001, Case no. 5-17-42, Order of 10. April 2018.
14. Upravni sud u Zagrebu, Uszp-43/20-7, presuda od 21. aprila 2021.
15. Ustavni sud Hrvatske, U-I-144/2019 i dr., odluka i rješenje od 29. januara 2020.
INTERNET IZVORI
1. Obrazloženje Nacrta zakona o istopolnim zajednicama, https://www.paragraf.rs/dnevne-vesti/080321/080321-vest18.html.