KRITIČKI OSVRT NA PRIJEDLOG ZAKONA O KONVERZIJI KREDITA U ŠVAJCARSKIM FRANCIMA U BOSNI I HERCEGOVINI
Abstract
Proteklih godina u bosanskohercegovačkom društvu javio se problem tzv. kredita u švajcarcima jer je vrijednost švajcarskog franka (CHF) ojačala, te se povećao iznos mjesečne rate u konvertibilnim markama (KM). Nezadovoljni korisnici ovih kredita su pred sudovima tražili da se utvrdi ništavost ugovora o navedenim kreditima, ali su sudovi te zahtjeve odbili i potvrdili zakonitost ugovaranja valutne klauzule u CHF. Decembra 2015. godine u Domu naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine usvojen je u prvom čitanju Prijedlog zakona o konverziji kredita u švajcarskim francima. Suština Prijedloga je da se retroaktivno izvrši konverzija obaveza klijenata iz CHF u KM i to po kursu koji je važio na dan zaključenja ugovora. Cilj rada je da se ispita rješenje ponuđeno ovim prijedlogom. Na osnovu zaključaka koji proizilaze iz tih rješenja postaviće se pitanje da li su ona opravdana, ustavna i jasno i precizno formulisana. Da bi se mogao ostvariti cilj rada, autor se koristi stavovima iz relevantne domaće i inostrane sudske prakse; mišljenjima organa Evropske unije povodom sličnog zakona u Hrvatskoj, te opštim pravnim teorijama o principu neretroaktivnosti. Autor ukazuje da je Prijedlog zakona veoma štur i upitnog nomotehničkog kvaliteta. Usvajanje predloženog zakona imalo bi za posljedice, između ostalih, i moguće povrede principa zabrane retroaktivnosti i principa podjele vlasti. Istina je da su izuzeci od zabrane retroaktivnosti dozvoljeni, ali je upitno da li su razlozi za donošenje ovakvog zakona dovoljno jaki da odbrane predviđeno retroaktivno dejstvo. Takođe, čini se da predloženo rješenje teret jačanja kursa CHF u odnosu na KM stavlja samo na jednu stranu, tj. banke, što dovodi u pitanje proporcionalnost zadiranja u imovinu banaka. Na koncu, u posljednjih nekoliko mjeseci veliki broj klijenata sa ovim kreditima u Bosni i Hercegovini je postigao dogovor sa bankama i prihvatio ponuđene olakšice. Sve to govori u prilog tezi da je neophodno opet razmotriti potrebu donošenja ovakvog zakona, kao i preispitati sam sadržaj predloženog rješenja, a kako bi se izbjegle moguće negativne posljedice po sve građane u Bosni i Hercegovini.
References
Ademović, N., Marko, J., Marković, G., 2012, Ustavno pravo Bosne i Hercegovine, Sarajevo, Fondacija Konrad Adenauer e. V.
Babić, M., Marković, I., 2011, Krivično pravo: opšti dio, Banja Luka, Pravni fakultet Univerziteta u Banjoj Luci.
Bačić, F., 1995, Krivično pravo: opći dio, Zagreb.
Bernitz, U., 2000, Retroactive legislation in a European Perspective, Scandinavian studies in law, 39.
Misita, N., 2002, Osnovi prava Europske Unije, Sarajevo, Fond otvoreno društvo BiH – Magistrat.
Morait, B., 2016, Aktuelnosti moralizacije ugovornog prava, Društveni ogledi, 3 (1).
Perović, S. 1987, Retroaktivnost zakona i drugih opštih akata: teorija sukoba zakona u vremenu, Beograd, Naučna knjiga.
Popović, I., 2014, Pravna priroda međunarodnog prava, Srpska pravna misao, 47.
Popović, V., 2011, Ugovor o kreditu i valutna klauzula u stranoj valuti, Pravna riječ, 29.
Pranjić, S., 2014, (Ne)dopuštenost odobravanja kredita u CHF – ugovaranja valutne klauzule u CHF i jednostranog mijenjanja ugovorenog režima upravljanja promjenjljivom kamatnom stopom, Tranzicija, 34.
Slijepćević, D., Primena valutne klauzule i promenljive kamatne stope u ugovoru o kreditu (http://efektiva.rs/wp-content/uploads/2016/09/SLIJEP%C4%8CEVI%C4%86-DRAGI%C5%A0A-stav-o-CHF-valutnoje-kaluzili-i-jednostranoj-promeni-kamatnih-stopa.pdf).
Stojanović, Z., 2015, Krivično pravo: opšti deo, Beograd, Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Šarčević, E., 2005, Ustavno uređenje Savezne Republike Njemačke: osnove njemačkog Državnog prava, KULT/B – Fondacija Heinrich Böll.
Usman, J. O., 2013, Constitutional Constraints on Retroactive Civil Legislation: The Hollow Promises of the Federal Constitution and Unrealized Potential of State Constitutions, Nevada Law Journal, vol. 14:63.
Van Dijk, P. i Van Hoof, G.J.H., 2001, Teorija i praksa Evropske konvencije o ljudskim pravima, Sarajevo, Müller.
Vasiljević, Z., 2015, Prava i obaveze iz ugovora o kreditu, Banja Luka, Pravni fakultet Univerziteta u Banjoj Luci.
Vodinelić, V. V., 1991, Intertemporalno građansko pravo o povratnom dejstvu građanskopravnih normi, Anali Pravnog fakulteta u Beogradu, 1–3.
Vodinelić, V. V., 2012, Građansko pravo: Uvod u građansko pravo i opšti deo građanskog prava, Beograd, Pravni fakultet Univerziteta Union i Službeni glasnik.
Vukadinović, R., 2012, Uvod u institucije i pravo Evropske Unije, Kragujevac, Udruženje za evropsko pravo.
PRAVNI IZVORI
Ustav Republike Srpske, Službeni glasnik Republike Srpske, br. 21/92 – prečišćeni tekst, 28/94, 8/96, 13/96, 15/96, 16/96, 21/96, 21/02, 26/02, 30/02, 31/02, 69/02, 31/03, 98/03, 115/05 i 117/05.
Zakon o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine, Službeni glasnik BiH, br. 1/97, 29/02, 8/03, 13/03, 14/03, 09/05 i 76/06.
Zakon o obligacionim odnosima, Službeni list SFRJ, br. 29/78, 39/85, 45/89 i 57/89 i Službeni glasnik Republike Srpske, br. 17/93 i 3/96.
Zakon o parničnom postupku, Službeni glasnik Republike Srpske, br. 58/03, 85/03, 74/05, 63/07, 49/09 i 61/13.
Zakon o izmjeni i dopunama Zakona o kreditnim institucijama, Narodne novine, br. 102/15.
Zakon o konverziji kredita u švajcarskim francima CHF u eure EUR, Sl. list CG, br. 46/15 i 59/16.
Zakon o Ustavnom sudu Republike Srpske, Službeni glasnik Republike Srpske, br. 104/11.
Zakon o Ustavnom sudu Republike Srbije, Službeni glasnik Republike Srbije, br. 109/07, 99/11, 18/13 – odluka US, 103/15 i 40/15.
Prijedlog zakona o konverziji kredita u švicarskim francima u Parlamentarnoj skupštini Bosne i Hercegovine od 16.09.2015. godine (https://www.parlament.ba/sadrzaj/zakonodavstvo/u_proceduri/default.aspx?id=58983&langTag=bs-BA&pril=b, 24.10.2016).
SUDSKE ODLUKE I MIŠLJENJA DRUGIH ORGANA
Presuda Okružnog suda u Banjaluci br. 71 149994 15 Gž od 07.03.2016. godine.
Presuda Okružnog suda u Banjaluci br. 71 150675 14 Gž od 09.02.2016. godine.
Presuda Okružnog suda u Banjaluci br. 71 141459 14 Gž od 02.09.2015. godine.
Presuda Okružnog suda u Banjaluci br. 71 155809 15 Gž od 25.08.2016. godine.
ECJ, Case 98/78, Racke v. Hauptzollamt Mainz, (1979).
ECtHR, James and Others v. The United Kingdom, no. 8793/79, Judgement of 21 February 1986 [GC].
Opinion of The European Central Bank of 18 September 2015 on the conversion of Swiss franc loans (CON/2015/32). Dostupno na: https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/en_con_2015_32_f_sign.pdf, 26.10.2016.
Joint answer given by Vice-President Dombrovskis on behalf of the Commission (http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2016-006031&language=EN, 28.10.2016).
OSTALI IZVORI
Antelj, J., Doneta prva pravosnažna presuda za kredite u švajcarskim francima, Politika online, (http://www.politika.rs/sr/clanak/365459/Doneta-prva-pravosnazna-presuda-za-kredite-u-svajcarskim-francima, 26.10.2016).
Mirjačić, M., Krediti u švajcarskim francima na Ustavnom sudu, Vijesti Online, (http://www.vijesti.me/vijesti/krediti-u-svajcarskim-francima-na-ustavnom-sudu-850679, 28.10.2016).
Vilcu, I., Timu, A., Romania Parliament Approves Law to Convert Swiss-Franc Loans, Bloomberg Online, (http://www.bloomberg.com/news/articles/2016-10-18/romanian-parliament-approves-law-to-convert-swiss-franc-loans, 26.10.2016).
Popović, D., Švajcarac ili evro, pitanje je sad, Politika Online, (http://www.politika.rs/scc/clanak/317575/Svajcarac-ili-evro-pitanje-je-sad, 13.12.2016).
Ristočić, J., ZATRAŽENA OCJENA USTAVNOSTI: 'To je rovovski način ratovanja', Dnevnik.hr Online, (http://dnevnik.hr/vijesti/hrvatska/tri-banke-zatrazile-su-ocjenu-ustavnosti-zakona-o-konverziji-kredita-u-svicarskim-francima---411089.html, 29.10.2016).
Vrhovni sud FBiH razriješio spor između banaka i klijenata o kreditima u CHF-u, Večernji.ba Online (http://www.vecernji.ba/vrhovni-sud-fbih-razrijesio-spor-izmedu-banaka-i-klijenata-o-kreditima-u-chf-u-1090904, 27.10.2016).
https://www.addiko-fbih.ba/node/28305, 31.10.2016.
https://www.addiko-fbih.ba/node/36327, 31.10.2016.
http://efektiva.rs/aktuelnosti-efektiva/aktuelnosti-krediti/pravnosnazna-presuda-za-raskid-chf-kredita/, 26.10.2016.
https://www.parlament.ba/sadrzaj/plenarne_sjednice/dom_naroda/default.aspx?wsrid=34&wsid=1252&langTag=bs-BA&pril=b, 21.10.2016.
http://www.ukk-svicarac.com/, 27.10.2016.