Polne razlike kod suicida u Srbiji u periodu 2011–2015. godine
Sažetak
Uvod/Cilj. Prema procenama Svetske zdravstvene organizacije (WHO) oko 1 000 000 ljudi godišnje umire usled samoubistva. Cilj istraživanja bio je utvrđivanje polnih razlika kod izvršenog suicida, prema stopi suicida kao i prema sociodemografskim karaktersitikama osoba koje su izvršile suicid i metodama suicida izvršenog u Srbiji u periodu od 2011. do 2015. godine. Rad je nastavak istraživanja suicida u Srbiji za period od 2006–2010. godine. Metode. Podaci za istraživanje su dobijeni od Republičkog zavoda za statistiku Srbije. Klasifikacija podataka koji se odnose na metod suicida su utvrđeni na osnovu međunarodne klasifikacije bolesti revizija – klinička modifikacija (ICD-X-CM) (WHO 1992.). Statistička analiza je rađena koristeći sirove podatke broja izvršenih suicida. Rezultati. U periodu od 2011. do 2015. godine u Srbiji je izvršeno ukupno 5 897 suicida, od toga se 74,56% odnosi na muškarce, a 25,44% na žene (muškarci su 2,93 puta češće izvršili suicid od žena). Stopa suicida (na 100 000) pokazuje konstantno sniženje od 2011. do 2015. godine, i za 2015. godinu iznosi 15. Polne razlike u stopi suicida su najveće kod adolescenata i opadaju sa godinama života. Suicid najčešće izvršavaju oženjeni muškarci (47,6%) i žene udovice (38,86%), sa srednjim obrazovanjem, penzioneri, srpske nacionalnosti (80,49%). Oko četvrtinu (23,38%) suicida su izvršile osobe starije od 75 godina, a 39,39% osobe starije od 65 godina života. Najčešći metod suicida kod muškaraca (64,63%) i žena (59%) su vešanje i davljenje. Kod muškaraca je na drugom mestu vatreno oružje (18,96%), a kod žena trovanje čvrstim i tečnim supstancama (16,73%). Zaključak. Program prevencije suicida u Srbiji bi trebalo da bude usmeren na dve dobne populacije sa najvećim rizikom da izvrše suicid, na adolescente kod kojih je suicid u porastu i na populaciju starih muškaraca, koji su manje spremni da se obrate lekaru kada imaju probleme u vezi sa mentalnim zdravljem. U cilju prevencije suicida, lekari bi trebalo da sarađuju sa državnim i nacionalnim institucijama koje vode brigu o mladima i populaciji starih, uključujući i institucije mentalnog zdravlja, porodicu i centre za intervencije u krizi.
Reference
REFERENCE
World Health Organization. Mental health. Suicide rates. Available from: http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide_rates /en/
Wasserman D, Rihmer Z, Rujescu D, Sarchiapone M, Sokolowski M, Titelman D, et al. The European Psychiatric Association (EPA) guidance on suicide treatment and prevention. Eur Psychiatry 2012; 27: 129–41. (Hungarian)
Curtin SC, Warner M, Hedegaard H. Increase in Suicide in the United States, 1999-2014. NCHS Data Brie. 2016; 241: 1–8.
Kõlves K, Milner A, Värnik P. Suicide rates and socioeconomic factors in Eastern European countries after the collapse of the Soviet Union: Trends between 1990 and 2008. Sociol Health Illn 2013; 35(6): 956–70.
Ilic M, Ilic I. Suicide in Serbia. J Affect Disord 2016; 193: 187–93.
Penev G, Stanković B. Suicides in Serbia at the beginning of the 21st century and trends in the past fifty years. Stanovništvo 2007; 45(2): 25–62. (Serbian)
Penev G, Stanković B. Suicides in Serbia: Vulnerable men. Soci-jalna misao 2009; 16(4): 151–68. (Serbian)
Selakovic-Bursic S, Haramic E, Leenaars AA. The Balkan Pied-mont: Male suicide rates pre-war, wartime, and post-war in Serbia and Montenegro. Arch Suicide Res 2006; 10(3): 225–38. (Serbian)
Dedić G. Gender differences in suicide in Serbia within the pe-riod 2006-2010. Vojnosanit Pregl 2014; 71(3): 265–70.
World Health Organization. The ICD-10 classification of mental and behavioral diagnostic criteria for research. Geneva, Swit-zerland;: World Health Organization; 1992.
MckKenzie K, Serfaty M, Crawford M. Suicide in ethnic minority groups. Br J Psychiatry 2003; 183(2): 100–1.
Robustelli BL, Trytko AC, Li A, Whisman MA. Marital Discord and Suicidal Outcomes in a National Sample of Married Indi-viduals. Suicide Life Threat Behav 2015; (In Press)
Bekhet AK, Zauszniewski JA. Mental health of elders in retire-ment communities: Is loneliness a key factor. Arch Psychiatr Nurs 2012; 26(3): 214–24.
Panev G. On widowers and widows in Serbia through a demo-graphic lens. Available from: https: //www. researchgate.net/ publication/308682934
Deuter K, Procter N, Evans D, Jaworski K. Suicide in older peo-ple: Revisioning new approaches. Int J Ment Health Nurs 2016; 25(2): 144–50.
Iemmi V, Bantjes J, Coast E, Channer K, Leone T, McDaid D, et al. Suicide and poverty in low-income and middle-income countries: A systematic review. Lancet Psychiatry 2016; 3(8): 774–83.
Richard-Devantoy S, Turecki G, Jollant F. Neurobiology of Elder-ly Suicide. Arch Suicide Res 2016; 20(3): 291–313.
Cavanagh B, Ibrahim S, Roscoe A, Bickley H, While D, Windfuhr K, et al. The timing of general population and patient suicide in England, 1997-2012. J Affect Disord 2016; 197: 175–81.
Fegg M, Kraus S, Graw M, Bausewein C. Physical compared to mental diseases as reasons for committing suicide: a retrospec-tive study. BMC Palliat Care 2016; 15: 14.
Inoue K, Fukunaga T, Fujita Y, Okazaki Y, Inoue K, Okazaki Y, et al. The continued importance of suicide prevention among the elderly in Japan. West Indian Med J 2012; 61(5): 555.
Mills PD, Watts BV, Huh TJ, Boar S, Kemp J. Helping elderly patients to avoid suicide: A review of case reports from a Na-tional Veterans Affairs database. J Nerv Ment Dis 2013; 201(1): 12–6.