Hiperbarična oksigenacija u prevenciji amputacija dijabetičkog stopala
Sažetak
Uvod/Cilj. Dijabetičnim stopalom nazivamo patološke promene na stopalu kod bolesnika koji boluju od šećerne bolesti, a uzrokovane su dijabetičkom angiopatijom, polineuropatijom i osteoartropatijom. Lečenje je kompleksno i dugotrajno i često dovodi do gubitka esktremiteta. Primena hiperbarične oksigene terapije (HBOT) ima sve značajnije mesto u adjuvantnom lečenju ovog oboljenja. Cilj ovog rada bio je utvrđivanje uticaja HBOT na efikasnije zarastanje rane u poređenju sa konvencionalnim lečenjem i mogućnost skraćenja vremena lečenja bolesnika sa dijabetičkim stopalom. Metode. U petogodišnjem periodu urađena je retrospektivno-prospektivna multicentrična studija, koja je obuhvatila 60 bolesnika podeljenih u dve grupe. Prva grupa (grupa A) od 30 bolesnika lečena je kombinovanom terapijom (medikamentoznom, hirurškom i HBOT). Svi bolesnici dobijali su HBOT u Specijalnoj bolnici za hiperbaričnu medicinu, CHM Hollywell-Neopren u Beogradu. Kontrolna grupa (grupa B), takođe od 30 bolesnika sa dijabetičkim stopalom, lečena je medikamentozno i hirurški, ali bez HBOT. Rezultati. Demografski podaci, tip dijabetesa, stadijum dijabetičkih rana prema Wagner-u i nalazi radiografskih promena na kostima bili su jednaki u obe grupe. Medijana vremena za sanaciju rane III stadijuma po Wagner-u u grupi A iznosila je 37,36 dana [srednja vrednost ± standardna devijacija (SD) = 65,6 ± 45,8 dana], a u grupi B 99,78 dana (srednja vrednost ± SD = 134,8 ± 105,96 dana) (p = 0,074). Bolesnici u IV stadijumu po Wagner-u u grupi A imali su medijanu vremena za sanaciju rane od 48,18 dana (srednja vrednost ± SD = 49,7 ± 33,8 dana), a u grupi B 85,05 (srednja vrednost ± SD =86,7 ± 71,6 dana) (p = 0,121). Amputacije stopala bile su izvršene u obe grupe kod tri (10%) bolesnika. U grupi A nije bilo ni jedne visoke amputacije, a u grupi B su bile izvršene četiri (13,33%) potkolene i četiri (13,33%) natkolene amputacije, što je bilo visoko statistički značajno (p < 0,0001). Zaključak. HBOT u ovoj studiji kao i kod većine drugih autora definitivno je pokazala pozitivnu adjuvantnu ulogu u lečenju dijabetičkog stopala. Za dobar rezultat lečenja potrebna je pravovremena i sukcesivna hirurška obrada rane i zavoj lekovitim oblogama. U slučaju pojave jasnih znakova lokalne infekcije potrebna je antibiotska terapija prema antibiogramu.
Reference
Kessler L, Bilbault P, Ortéga F, Grasso C, Passemard R, Stephan D, et al. Hyperbaric oxygenation accelerates the healing rate of nonischemic chronic diabetic foot ulcers: a prospective randomized study. Diabetes Care 2003; 26(8): 2378–82.
Bakker K, Apelqvist J, Schaper NC. International Working Group on Diabetic Foot Editorial Board. Practical guidelines on the management and prevention of the diabetic foot 2011. Diabetes Metab Res Rev 2012; 28 Suppl 1: 225–31.
Stoekenbroek RM, Santema TB, Legemate DA, Ubbink DT, van den Brink A, Koelemay MJ. Hyperbaric oxygen for the treatment of diabetic foot ulcers: a systematic review. Eur J Vasc Endovasc Surg 2014; 47(6): 647–55.
Johnston BR, Ha AY, Brea B, Liu PY. The Mechanism of Hyperbaric Oxygen Therapy in the Treatment of Chronic Wounds and Diabetic Foot Ulcers. R I Med J (2013) 2016; 99(2): 26–9.
Lipsky BA, Berendt AR. Hyperbaric oxygen therapy for diabetic foot wounds: has hope hurdled hype? Diabetes Care 2010; 33(5): 1143–5.
Kaur S, Pawar M, Banerjee N, Garg R. Evaluation of the efficacy of hyperbaric oxygen therapy in the management of chronic nonhealing ulcer and role of periwound transcutaneous oximetry as a predictor of wound healing response: A randomized prospective controlled trial. J Anaesthesiol Clin Pharmacol 2012; 28(1): 70–5.
Bhutani S, Vishwanath G. Hyperbaric oxygen and wound healing. Indian J Plast Surg 2012; 45(2): 316–24.
Elraiyah T, Tsapas A, Prutsky G, et al. A systematic review and meta-analysis of adjunctive therapies in diabetic foot ulcers. J Vasc Surg 2016; 63(2 Suppl): 46S–58S.e2.
Löndahl M, Katzman P, Nilsson A, Hammarlund C. Hyperbaric oxygen therapy facilitates healing of chronic foot ulcers in patients with diabetes. Diabetes Care 2010; 33(5): 998–1003.
Espensen E, Song KY. Key Insights On HBOT For Diabetic Foot Ulcers. Podiatrz Today 2016; 29(10): 16–8.
Huang ET, Mansouri J, Murad MH, Joseph WS, Strauss MB, Tettelbach W, et al. A clinical practice guideline for the use of hyperbaric oxygen therapy in the treatment of diabetic foot ulcers. Undersea Hyperb Med 2015; 42(3): 205–47.
Löndahl M, Fagher K, Katzman P. What is the role of hyperbaric oxygen in the management of diabetic foot disease? Curr Diab Rep 2011; 11(4): 285–93.
Eggert JV, Worth ER, Van Gils CC. Cost and mortality data of a regional limb salvage and hyperbaric medicine program for Wagner Grade 3 or 4 diabetic foot ulcers. Undersea Hyperb Med 2016; 43(1): 1–8.
Baroni G, Porro T, Faglia E, Pizzi G, Mastropasqua A, Oriani G, Pedesini G, Favales F. Hyperbaric oxygen in diabetic gangrene treatment. Diabetes Care 1987; 10(1): 81–6.
Kalani M, Jörneskog G, Naderi N, Lind F, Brismar K. Hyperbaric oxygen (HBO) therapy in treatment of diabetic foot ulcers. Long-term follow-up. J Diabetes Complications 2002; 16(2): 153–8.
Kranke P, Bennett M, Roeckl-Wiedmann I, Debus S. Hyperbaric oxygen therapy for chronic wounds. Cochrane Database Syst Rev 2004; (2): CD004123.
O'Reilly D, Pasricha A, Campbell K, Burke N, Assasi N, Bowen JM, et al. Hyperbaric oxygen therapy for diabetic ulcers: systematic review and meta-analysis. Int J Technol Assess Health Care 2013; 29(3): 269–81.
Goksel E, Ugur P, Suheyla T, Nese U, Mehmet O,Osman K. Distribution of antibiotic resistence genes in enterococcus spp. Isolated from mastitis bovine milk, Acta Veterinaria 2016; 66(3): 336–46 .
Fedorko L, Bowen JM, Jones W, Oreopoulos G, Goeree R, Hopkins RB, et al. Hyperbaric Oxygen Therapy Does Not Reduce Indications for Amputation in Patients With Diabetes With Nonhealing Ulcers of the Lower Limb: A Prospective, Double-Blind, Randomized Controlled Clinical Trial. Diabetes Care 2016; 39(3): 392–9.