Oštrina vida na daljinu kod pilota borbene avijacije i studenata pilota izloženih + Gz ubrzanju u humanoj centrifugi
Sažetak
Uvod/Cilj. Velike brzine prilikom poletanja, tokom letenja i prilikom sletanja modernih letilica predstavljaju dodatni napor za organ vida. Zbog njihove velike praktične primene u vazdušnoj borbi, uticaj +Gz ubrzanja na organ vida je veoma važan za istraživanje. Kod visokog početnog stepena ubrzanja mogu se javiti značajne promene u vidnim funkcijama. Pri tome je važno održati oštrinu vida kako bi mogli da se prate novi funkcionalni displeji za brzu orijentaciju pilota, konfiguracija reljefa terena, prikaz oružanih sistema i protivničkih aviona i uspešno savladaju svi dodatni zahtevi orijentacije u prostoru. Cilj rada je bio da se utvrdi da li postoji uticaj na oštrinu vida na daljinu kod pilota borbene avijacije i studenata pilota usled izlaganja +Gz ubrzanju. Metode. Ispitivanje je sprovedeno na definisanoj populaciji, 95 ispitanika starosti od 21 do 45 godina podeljenih u dve grupe. Prvu grupu činilo je 65 pilota borbene avijacije, a drugu 30 studenta pilota. Svi ispitanici su bili izlagani ubrzanju od +5,5 Gz. Ispitivanje je vršeno u Odeljenju za biodinamiku Vazduhoplovno medicinskog instituta (Zemun, Srbija), na humanoj centrifugi u kojoj postoje uslovi realnog Gz ubrzanja. Posmatrali smo dobijene razlike u oštrini vida na daljinu pre i nakon izlaganja ubrzanju. Rezultati. U grupi pilota borbene avijacije, svi ispitanici su posle testa imali oštrinu vida na daljinu 1.0, a u grupi studenata uočena je statistički značajna razlika u oštrini vida na daljinu nakon izlaganja +Gz ubrzanju. Zaključak. Prolazne promene oštrine vida na daljinu, veće su kod studenata pilota nego kod pilota borbene avijacije kada su izloženi ubrzanju istih vrednosti (+5Gz ubrzanju). Budući da je promena oštrine vida na daljinu najosetljiviji fiziološki pokazatelj u uslovima izlaganja visokom ubrzanju, individualna fiziološka trenaža pilota u humanoj centrifugi poboljšava toleranciju na ubrzanja što je važno za bezbednost letenja u mirnodopskim uslovima kao i u borbenim manevrima.
Reference
Čolić J. Determination of visual acuity using different types of optotypes. Expertal work paper. Novi Sad: Faculty of Scienc-es, Department of Physics; 2016. (Serbian)
Davis JR., Johnson R, Stepanek J, Fogarty JA. Fundamentals of Aerospace Medicine. 4th ed. New York, NY: Lippincott Wil-liams & Wilkins (LWW); 2008.
Wołkanowski M, Truszczyński O, Wojtkowiak M. New method of visual disturbances assessment in pilots during tests in the Polish human centrifuge. Int J Occup Med Environ Health 2007; 20(1): 44‒7.
Rudnjanin S, Arsic-Komljenovic G, Pavlovic M, Vujnovic J. Loss of consciousness as criterion of +Gz tolerance at Institute of Aviation Medicine MMA during +Gz acceleration selective test. Acta Physiol Hung 2006; 93(4): 371‒6.
Harrison MF, Coffey B, Albert WJ, Fischer SL. Night vision gog-gle-induced neck pain in military helicopter aircrew: a litera-ture review. Aerosp Med Hum Perform 2015; 86(1): 46‒55.
Agarwal A, Werchan PM, Lessard C. Neurovestibular effects of +Gz. Ind J Aerosp Med 2002; 46: 34‒41.
Norsk P. Cardiovascular and fluid volume control in humans in space. Curr Pharm Biotechnol 2005; 6(4): 325‒30.
Rickards CA, Newman DG. G-induced visual and cognitive disturbances in a survey of 65 operational fighter pilots. Aviat Space Environ Med 2005; 76(5): 496‒500.
Hovis JK, Pilecki N. Simulated night vision goggle wear and colored aftereffects. Aviat Space Environ Med 2013; 84(3): 206‒11.
Pattarini JM, Blue RS, Castleberry TL, Vanderploeg JM. Preflight screening techniques for centrifuge-simulated suborbital spaceflight. Aviat Space Environ Med 2014; 85(12): 1217‒21.
Curdt Christiansen C, Drageger J, Kriebel J. Principles and Prac-tice of Aviation Medicine. 1st ed. London: World Scientific Publishing Company; 2009.
DeHart RL, Fundamentals of Aerospace Medicine. Philadel-phia, PA: Lea & Febiger 2003. P. 398‒410.
Feigl B, Zele AJ, Stewart IB. Mild systemic hypoxia and photop-ic visual field sensitivity. Acta Ophthalmol 2011; 89(2): e199‒e204.
Tsai ML, Horng CT, Liu CC, Shieh P, Hung CL, Lu DW, et al. Ocular responses and visual performance after emergent accel-eration stress. Invest Ophthalmol Vis Sci 2011; 52(12): 8680‒5.
Dalecki M, Bock O, Guardiera S. Simulated flight path control of fighter pilots and novice subjects at +3 Gz in a human cen-trifuge. Aviat Space Environ Med 2010; 81(5):484‒8.
Feigl B, Stewart I, Brown B. Experimental hypoxia in human eyes: implications for ischaemic disease. Clin Neurophysiol 2007; 118(4): 887‒95.
Tsai ML, Liu CC, Wu YC, Wang CH, Shieh P, Lu DW, et al. Ocular responses and visual performance after high- accelera-tion force exposure. Invest Ophthalmol Vis Set 2009; 50(10): 4836‒9.
Yu CS, Wang EM, Li WC, Braithwaite G. Pilots' visual scan patterns and situation awareness in flight operations. Aviat Space Environ Med 2014; 85(7): 708‒14.