Pristanak informisanog pacijenta u kardiohirurgiji – aktuelna institucionalna praksa i zakonodavstvo

  • Milica Karadžić Kočica University Clinical Center of Serbia, Center for Anaesthesiology, Reanimatology and Intensive Therapy, Belgrade, Serbia
  • Hristina Ugrinović University Clinical Center of Serbia, Center for Anaesth esiology, Reanimatology and Intensive Therapy, Belgrade, Serbia
  • Miloš Grujić University Clinical Center of Serbia, Clinic for Cardiac Surgery, Belgrade, Serbia
  • Dejan Lazović University Clinical Center of Serbia, Clinic for Cardiac Surgery, Belgrade, Serbia
  • Filip Vučićević University Clinical Center of Serbia, Clinic for Cardiac Surgery, Belgrade, Serbia
  • Goran Panić University Clinical Center of Serbia, Clinic for Cardiac Surgery, Belgrade, Serbia
  • Mladen Kočica University Clinical Center of Serbia, Clinic for Cardiac Surgery, Belgrade, Serbia
DOI: https://doi.org/10.2298/VSP200115029K
Ključne reči: etika, medicinska, pristanak informisanog pacijenta, zakonodavstvo, lekar-bolesnik odnos, rizik, procena, lečenje, hirurgija, torakalna, srbija

Sažetak


Uvod/Ciljevi. Sve duže liste čekanja za kardiohirurgiju u Republici Srbiji postale su problem i ozbiljno otežavaju komunikaciju između lekara i bolesnika. Cilj rada bio je da se u svetlu aktuelnog nacionalnog zakonodavstva utvrdi trenutno stanje institucionalne prakse pristanka informisanog pacijenta pre elektivnih kardiohirurških operacija. Metode. Istraživanje je sprovedeno na 200 uzastopnih bolesnika, koji su potpisali zvanični obrazac o pristanku inforimsanog pacijenta u Klinici za kardiohirurgiju Univerzitetskog Kliničkog centra Srbije, od septembra do decembra 2019.  godine. Za tu potrebu, kreiran je ciljani upitnik za utvrđivanje kvaliteta i kvantiteta informacija o opštim i najvažnijim aspektima kardiohirurške nege. Rezultati. Srednja starost ispitanika bila je 66,2 godine, sa predominacijom bolesnika muškog pola (68,0%), homogenom etničkom pripadnošću i niskim ili srednjim (84,0%) nivoom obrazovanja. Značajan procenat bolesnika nije bio informisan o vrsti hirurgije (16,0%), vantelesnom krvotoku (46,0%), anesteziji (56,0%) i transfuziji (51,5%). Od onih bolesnika koji su bili delimično informisani, 7,0–20,0% je navedene informacije ocenilo dovoljnim. Najniža informisanost zabeležena je u pogledu informisanosti o rizicima od bolesti i hirurškog lečenja, gde

 

88,0% bolesnika nije imalo nikakve informacije, dok je skoro 90,0% delimično informisanih ocenilo te informacije kao nedovoljne. Čak 81,5% bolesnika potpisalo je saglasnost za operaciju bez ikakve prethodne konsultacije sa svojim hirurgom. Za 56,0% bolesnika informacije u aktuelnom obrascu pristanka informisanog pacijenta okarakterisane su kao jasne i dovoljne. Dok je 85,5% bolesnika tvrdilo da je to važno, ostali bolesnici (14,5%) nisu uopšte bili zainteresovani za dobijanje najvažnih informacija o njihovoj bolesti i operaciji. Zaključak. Rezultati ispitivanja ukazuju na neprihvatljivo nizak nivo informisanosti naših bolesnika o kardiohirurškom zahvatu, vantelesnoj cirkulaciji, anesteziji, transfuziji i procenjenim rizicima. Većina ispitanih bolesnika (85,5%) shvatila je važnost obaveštenosti i očekuje pravovremene i adekvatne informacije. Izuzetno visok procenat bolesnika (81,5%) bili su oni koji nisu imali priliku da razgovaraju o proceduri sa odgovornim hirurgom. Nezainteresovanost hirurga i nedovoljno poznavanje profesionalnog, etičkog i pravnog značaja pristanka informisanog pacijenta najvažniji su razlozi za trenutno stanje institucionalne prakse u vezi sa ovim pitanjem u kardiohirurgiji.

Reference

Government of Republic of Serbia, Ministry of Health. The Law on the Health Care. Official Gazette of the Republic of Serbia, No 25/2019; 2019.

Government of Republic of Serbia, Ministry of Health. The Law on Patients' Rights. Official Gazette of the Republic of Serbia, No 45/2013; 2013.

Forrester K, Griffiths D. Consent. In: Forrester K, Griffiths D, editors. Essentials of Law for Medical Practitioners. Australia, Sydney: Elsevier Health Sciences; 2011. p. 143‒77.

Brenner LH, Brenner AT, Horowitz D. Beyond informed con-sent: educating the patient. Clin Orthop Relat Res 2009; 467(2): 348‒51.

Mishra PK, Ozalp F, Gardner RS, Arangannal A, Murday A. In-formed consent in cardiac surgery: is it truly informed? J Car-diovasc Med (Hagerstown) 2006; 7(9): 675‒81.

Vohra HA, Ledsham J, Vohra H, Patel RL. Issues concerning consent in patients undergoing cardiac surgery-the need for patient-directed improvements: a UK perspective. Cardiovasc Surg 2003; 11(1): 64‒9.

Historical Newspaper Archives. Loses $50,000 Suit. Santa Cruz, California: Santa Cruz Sentinel 1911 [cited 2020 24 february]. Available from: https://www.newspapers.com/clip/

/mary_schloendorff_plaintiff_in/.

Salzburg Global Seminar. Salzburg statement on shared deci-sion making. BMJ 2011; 342: d1745.

Hall DE, Prochazka AV, Fink AS. Informed consent for clini-cal treatment. CMAJ 2012; 184(5): 533‒40.

Kakar H, Gambhir RS, Singh S, Kaur A, Nanda T. Informed consent: corner stone in ethical medical and dental practice. J Family Med Prim Care 2014; 3(1): 68‒71.

Dickov V. Inadequacy the health system in serbia and corrupt institutions. Mater Sociomed 2012; 24(4): 262‒7.

Institute of Public Health of Serbia. Health Statistical Year-book of Republic Serbia 2018. Belgrade: Institute of Public Health of Serbia; 2018. p. 422‒43.

Kočica M. The Helical Ventricular Myocardial Band of Torrent-Guasp as the Basis for the Surgical Treatment of Post-infarction Remodeled Left Ventricle [dissertation]. Belgrade: Faculty of Medicine, University of Belgrade; 2015. (Serbian)

Agozzino E, Borrelli S, Cancellieri M, Carfora FM, Di Lorenzo T, Attena F. Does written informed consent adequately inform surgical patients? A cross sectional study. BMC Med Ethics 2019; 20(1): 1.

Elwyn G. Patient consent-decision or assumption? BMJ 2008; 336(7656): 1259‒60.

Larobina ME, Merry CJ, Negri JC, Pick AW. Is informed con-sent in cardiac surgery and percutaneous coronary intervention achievable? ANZ J Surg 2007; 77(7): 530‒4.

Kavarana MN, Sade RM. Ethical issues in cardiac surgery. Fu-ture Cardiol 2012; 8(3): 451‒65.

Paterick TJ, Carson GV, Allen MC, Paterick TE. Medical in-formed consent: general considerations for physicians. Mayo Clin Proc 2008; 83(3): 313‒9.

Mishra PK, Mathias H, Millar K, Nagrajan K, Murday A. A ran-domized controlled trial to assess the effect of audiotaped consultations on the quality of informed consent in cardiac surgery. Arch Surg 2010; 145(4): 383‒8.

Villanueva C, Talwar A, Doyle M. Improving informed consent in cardiac surgery by enhancing preoperative education. Pa-tient Educ Couns 2018; 101(12): 2047‒53.

Statistical Office of the Republic of Serbia. Population. Bel-grade: Stat Yearb Serb 2017; 2017. p. 42.

Panic G, Ristic M, Kocica M, Babic U, Simonovic P, Basri P, et al. Life after heart surgery: initial recovery. Panic G, editor. In: NAZIV KNJIGE Belgrade: Interclima Graphics; 2010. p. 52.

Miller M, Beauman G. Preoperative Assessment. In: Conte JV, Baumgartner WA, Todd Dorman MDF, Sharon G, Owens C, edi-tors. The Johns Hopkins Manual of Cardiac Surgical Care: Mobile Medicine Series. Australia, Sydbey: Elsevier Health Sciences; 2007. p. 3–17.

Objavljeno
2022/09/21
Broj časopisa
Vol. 79 Br. 7 (2022): Vojnosanitetski pregled
Rubrika
Originalni članak