Savremeno lečenje bolesnika sa aneurizmom poplitealne arterije u vaskularnim centrima u Srbiji
Sažetak
Uvod/Cilj. Aneurizma poplitealne arterije (APA) je najčešća aneurizma perifernih arterija i druga po učestalosti posle aneurizme abdominalne aorte (AAA). Međutim, njena učestalost je mala, a lečenje nestandardizovano. Formiranje multicentričnog nacionalnog registra moglo bi unaprediti dijagnostiku i lečenje APA. SerbVasc je novoformirani registar podataka o operisanim bolesnicima u vaskularnim centrima Srbije. Cilj rada bio je da se prikažu podaci iz hirurške prakse o dijagnostici i lečenju bolesnika sa APA u bolnicama u Srbiji. Metode. Vaskularni centri u Srbiji koji su prihvatili učešće u istraživanju prikupili su, retrospektivno, podatke o bolesnicima operisanim zbog APA u periodu od 2012. do 2018. godine. Prikupljeni su podaci o simptomatologiji, preoperativnoj dijagnostici, otvorenim i endovaskularnim tehnikama lečenja, kao i o rezultatu postoperativnog lečenja. Prikupljeni podaci su, radi analize između zemalja učesnica, prosleđeni VASCUNET internacionalnom projektu za APA. Isti podaci korišćeni su u analizi savremenog hirurškog lečenja APA u šest bolnica u Srbiji: Univerzitetski klinički centar Srbije, Institut za kardiovaskularne bolesti „Dedinje“, Vojnomedicinska akademija, Univerzitetski klinički centar Novi Sad, Univerzitetski klinički centar Niš i Opšta bolnica Užice. Rezultati. U periodu od 2012. do 2018, u šest bolnica u Srbiji prikupljeni su podaci o 342 procedure lečenja APA, kod 329 (96,2%) muškaraca i kod samo 13 (3,8%) žena. Učestalost hirurškog lečenja APA iznosila je 6,8 intervencija na million stanovnika godišnje. Prosečna starost bolesnika iznosila je 64,34 godine (od 29 do 87 godina). Izvršeno je ukupno 223 (65,8%) elektivnih intervencija. Amputacija i bolničko preživljavanje su smatrani glavnim ishodima lečenja. Tromboza, kao uzrok operacije, je zabeležena kod 110 (32,5%) bolesnika, a ruptura kod pet. Prosečan dijametar aneurizme iznosio je 35,3 mm, a nešto veći dijametar zabeležen je kod rupturiranih aneurizmi – prosečno 43,8 mm. Sintetski i venski graftovi su jednako korišćeni, kako u elektivnim, tako i u hitnim operacijama. Endovaskularne procedure korišćene su kod 6 (1,8%) bolesnika. Zaključak. Sprovedeno istraživanje potvrđuje vrednost postojanja registra podataka i njihove analize. Pokazalo se da je učestalost APA u Srbiji niska i da dobro organizovani skrining, čak i u okviru pojedinačnih bolnica, može značajno unaprediti prepoznavanje bolesnika sa APA i povećati broj elektivno operisanih bolesnika. Edukacija vaskularnih hirurga o upotrebi posteriornog pristupa može unaprediti zdravstveni sistem.
Reference
1. Serrano Hernando FJ, Martínez López I, Hernández Mateo MM, Hernando Rydings M, Sánchez Hervás L, Rial Horcajo R, et al. Comparison of popliteal artery aneurysm therapies. J Vasc Surg 2015; 61(3): 655–61.
2. Grip O, Mani K, Altreuther M, Bastos Gonçalves F, Beiles B, Cassar K, et al. Contemporary Treatment of Popliteal Artery Aneurysms in 14 Countries: A Vascunet Report. Eur J Vasc Endovasc Surg 2020; 60(5): 721–9.
3. Ghotbi R, Deilmann K. Popliteal artery aneurysm: surgical and endovascular therapy. Chirurg 2013; 84(3): 243–54. (German)
4. Björck M, Earnshaw JJ, Acosta S, Bastos Gonçalves F, Cochennec F, Debus ES, et al. Editor's Choice - European Society for Vascular Surgery (ESVS) 2020 Clinical Practice Guidelines on the Management of Acute Limb Ischaemia. Eur J Vasc Endovasc Surg 2020; 59(2): 173–218.
5. Cervin A, Ravn H, Björck M. Ruptured popliteal artery aneurysm. Br J Surg 2018; 105(13): 1753–8.
6. Akman J, Katsogridakis E, Antoniou GA. Ruptured popliteal artery aneurysms. Vascular 2019; 27(4): 430–47.
7. Tomić A. Kompartment sindrom. Belgrade: Pharmanova; 2010. (Serbian)
8. Davidovic L, Jakovljevic N, Radak D, Dragas M, Ilic N, Koncar I, et al. Dacron or ePTFE graft for above-knee femoropopliteal bypass reconstruction. A bi-centre randomised study. Vasa 2010; 39(1): 77–84.
9. Kainth A, Smeds MR. Popliteal Aneurysm Repair. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.
10. Kropman RH, van Santvoort HC, Teijink J, van de Pavoordt HD, Belgers HJ, Moll FL, et al. The medial versus the posterior approach in the repair of popliteal artery aneurysms: a multicenter case-matched study. J Vasc Surg 2007; 46(1): 24–30.
11. Dragas M, Zlatanovic P, Koncar I, Ilic N, Radmili O, Savic N, et al. Effect of Intra-operative Intra-arterial Thrombolysis on Long Term Clinical Outcomes in Patients with Acute Popliteal Artery Aneurysm Thrombosis. Eur J Vasc Endovasc Surg 2020; 59(2): 255–64.
12. Joshi D, Gupta Y, Ganai B, Mortensen C. Endovascular versus open repair of asymptomatic popliteal artery aneurysm. Cochrane Database Syst Rev 2019; 12(12): CD010149.
13. Zamboni M, Scrivere P, Silvestri A, Vit A, Pellegrin A, Sponza M, et al. Hybrid Approach to Popliteal Artery Aneurysm with Thromboembolic Symptoms. A Pilot Study. Ann Vasc Surg 2021; 72: 270–5.
14. Dorigo W, Pulli R, Turini F, Pratesi G, Credi G, Innocenti AA, et al. Acute leg ischaemia from thrombosed popliteal artery aneurysms: role of preoperative thrombolysis. Eur J Vasc Endovasc Surg 2002; 23(3): 251–4.
15. Ohrlander T, Holst J, Malina M. Emergency intervention for thrombosed popliteal artery aneurysm: can the limb be salvaged? J Cardiovasc Surg (Torino) 2007; 48(3): 289–97.
16. Behrendt CA, Bertges D, Eldrup N, Beck AW, Mani K, Venermo M, et al. International Consortium of Vascular Registries Consensus Recommendations for Peripheral Revascularisation Registry Data Collection. Eur J Vasc Endovasc Surg 2018; 56(2): 217–37.
17. Behrendt CA, Björck M, Schwaneberg T, Debus ES, Cronenwett J, Sigvant B. Acute Limb Ischaemia Collaborators. Editor's Choice - Recommendations for Registry Data Collection for Revascularisations of Acute Limb Ischaemia: A Delphi Consensus from the International Consortium of Vascular Registries. Eur J Vasc Endovasc Surg 2019; 57(6): 816–21.
18. Björck M, Beiles B, Menyhei G, Thomson I, Wigger P, Venermo M, et al. Editor's Choice: Contemporary treatment of popliteal artery aneurysm in eight countries: A Report from the Vascunet collaboration of registries. Eur J Vasc Endovasc Surg 2014; 47(2): 164–71.
19. Earnshaw JJ. Where We Have Come From: A Short History of Surgery for Acute Limb Ischaemia. Eur J Vasc Endovasc Surg 2020; 59(2): 169–70.
20. Galland RB. Popliteal aneurysms: from John Hunter to the 21st century. Ann R Coll Surg Engl 2007; 89(5): 466–71.
21. Schwarze V, Marschner C, de Figueiredo GN, Rübenthaler J, Clevert DA. Contrast-enhanced ultrasound (CEUS) in the diagnostic evaluation of popliteal artery aneurysms, a single-center study. Clin Hemorheol Microcirc 2020; 76(2): 191–7.
22. Piccoli G, Gasparini D, Smania S, Sponza M, Marzio A, Vit A, et al. Multislice CT angiography in the assessment of peripheral aneurysms. Radiol Med 2003; 106(5–6): 504–11. (English, Italian)