Praktična analiza uticaja strategija socijalnog marketinga na stavove potencijalnih donora reproduktivnih ćelija u Republici Srbiji
Sažetak
Uvod/Cilj. Postoji konstantni porast potrebe za korišćenjem reproduktivnih ćelija trećih lica kod parova koji nemaju mogućnost začeća sa sopstvenim reproduktivnim ćelijama ili da bi se sprečilo prenošenje postojećeg naslednog genetskog poremećaja na dete. Cilj rada bio je da se teorijski prikaže i praktično analizira upotreba strategija socijalnog marketinga, korišćenjem prve tehnike analize stavova potencijalnih donora reproduktivnih ćelija u Republici Srbiji (RS), u interesu prilagođavanja ciljnoj grupi. Metode. Empirijsko istraživanje, u kome su učestvovale i žene i muškarci u RS, bilo je zasnovano na upitniku o spremnosti osoba da budu potencijalni donori reproduktivnih ćelija i o posedovanju informacija o donaciji reproduktivnih ćelija. U radu su podaci dobijeni tokom 2021. godine i upitnik je bio fokusiran na posebnu grupu stanovništva. Upitnik je poslat osobama životnog doba od 20 do 34 godine, koje bi mogle biti potencijalni davaoci reproduktivnih ćelija. U istraživanju je učestvovala 201 osoba ženskog i muškog pola, u RS. Prvi deo upitnika testiran je na internu konzistentnost, koja je testirana Kronbahovim proračunom alfa koeficijenta (α). Vrednosti α niže od 0,5 ukazuju na to da upitnik poseduje neprihvatljivu konzistentnost. Rezultati. Ukupno 57% ispitanika bilo je informisano o doniranju reproduktivnih ćelija putem interneta, 29% od strane prijatelja i porodice, a 11% je obavestio lekar. Samo 32% učesnika bilo je potpuno informisano, a 25,1% delimično informisano o donaciji reproduktivnog materijala u RS, dok 43% učesnika nije bilo obavešteno o donaciji reproduktivnog materijala. Većina učesnika, njih 54%, izjasnilo se da bi možda doniralo svoj reproduktivni material ukoliko bi imali više informacija, 20% bi doniralo u svakom slučaju, a 26% bi odbilo donaciju reproduktivnog materijala. Zaključak. Ciljna grupa potencijalnih davaoca reproduktivnih ćelija prisutna je u RS. Pored analize stavova, dalje planiranje implementacije mera za promociju doniranja moglo bi uticati na podizanje svesti o nedostatku reproduktivnog materijala i povećati odziv davaoca gameta.
Reference
1. Pennings G, Ravel C, Girard JM, Domin-Bernhard M, Provoost V. Attitude towards reciprocity as a motive for oocyte donation. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2018; 225: 194–8.
2. Kupka MS, D'Hooghe T, Ferraretti AP, de Mouzon J, Erb K, Castilla JA, et al. European IVF-Monitoring Consortium (EIM); European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE). Assisted reproductive technology in Europe, 2011: results generated from European registers by ESHRE. Hum Reprod 2016; 31(2): 233‒48.
3. Wyns C, Bergh C, Calhaz-Jorge C, De Geyter C, Kupka MS, Motrenko T, et al. European IVF-monitoring Consortium (EIM)‡ for the European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE). ART in Europe, 2016: results generated from European registries by ESHRE. Hum Reprod Open 2020; 2020(3): hoaa032.
4. Calhaz-Jorge C, De Geyter CH, Kupka MS, Wyns C, Mocanu E, Motrenko T, et al. Survey on ART and IUI: legislation, regulation, funding and registries in European countries: The European IVF-monitoring Consortium (EIM) for the European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE). Hum Reprod Open 2020; 2020(1): hoz044.
5. Tober D, Garibaldi C, Blair A, Baltzell K. Alignment between expectations and experiences of egg donors: what does it mean to be informed? Reprod Biomed Soc Online 2020; 12: 1‒13.
6. Kotler Ph, Keller L. Marketing management. 15 ed. New York: Prentice Hall; 2016.
7. World Health Organization. Health promotion glossary of terms 2021. 2021. [accessed on 2023 June 6] Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789240038349int/publications/i/item/9789240038349
8. Wood M. Marketing Social Marketing. J Soc Market 2012; 2(2): 94‒102.
9. Pennings G. Central role of altruism in the recruitment of gamete donors. Monash Bioeth Rev 2015; 33(1): 78‒88.
10. Chen JY. Reproductive Donation: Practice, Policy, and Bioethics. Yale J Biol Med 2013; 86(3): 434–5.
11. Pennings G, de Mouzon J, Shenfield F, Ferraretti AP, Mardesic T, Ruiz A, et al. Socio-demographic and fertility-related characteristics and motivations of oocyte donors in eleven European countries. Hum Reprod 2014; 29(5): 1076‒89.
12. American Society for Reproductive Medicine. Third-Party Reproduction: A Guide for Patients. Impacting reproductive care worldwide [serial on the Internet]. 2018 [accessed on 2023 June 6]. Available from: https://www.reproductivefacts.org
/>/globalassets/rf/news-and-publications/bookletsfact-sheets/e
nglish-fact-sheets-and-info-booklets/third-party_reproduction
_booklet_web.pdf
13. Goldfarb JM. Third-Party Reproduction: A comprehensive Guide. Medical complications and implications of oocyte donation. Berlin: Springer; 2013.
14. Law on the treatment of infertility by biomedical assisted fertilization procedures. Belgrade (RS): "Official Gazette RS"; 2016. No. 72/2009. (Serbian) [accessed on 2023 June 6]. Available from: https://www.rfzo.rs/download/zakoni/Zakon_vto.pdf>
15. Law on Biomedically Assisted Fertilization. Belgrade (RS): "Official Gazette RS"; 2017. No. 40/2017 and 113/2017-state law. (Serbian) [accessed on 2023 June 6]. Available from: https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_biomedicinski_potpomognutoj_oplodnji.html>
16. Langford R, Panter-Brick C. A health equity critique of social marketing: where interventions have impact but insufficient reach. Soc Sci Med 2013; 83: 133‒41.
17. Akbar MB, French J, Lawson A. Critical review on social marketing planning approaches. Soc Business 2019; 9(4): 361‒93.
18. Murray C, Golombok S. Oocyte and semen donation; a survey of UK licensed centres. Hum Reprod 2000; 15(10): 2133–9.
19. Kenney NJ, McGowan ML. Egg donation compensation: ethical and legal challenges. Medicol Bioethics 2014: 4: 15–24.