Propisivanje diklofenaka bolesnicima sa kardiovaskularnim bolestima ili visokim rizikom od razvoja kardiovaskularnih bolesti na nivou primarne zdravstvene zaštite u Crnoj Gori: retrospektivna, nacionalna, studija upotrebe leka
Sažetak
Uvod/Cilj. Diklofenak, neselektivni inhibitor ciklooksigenaze sa analgetskim, protivupalnim i antipiretičkim dejstvima, jedan je od nesteroidnih protivupalnih lekova (NSPUL) koji se najčešće propisuje. Cilj rada bio je da se istraže propisivanje i potrošnja sistemskih formulacija diklofenaka na nivou primarne zdravstvene zaštite (PZZ) u Crnoj Gori (CG), kod bolesnika sa kardiovaskularnim (KV) bolestima (KVB) i bolesnika sa faktorima rizika od KVB, u periodu od 2016. do 2020. godine. Metode. Sprovedena je retrospektivna, nacionalna studija upotrebe leka, koja je uključivala bolesnike sa KVB kojima je bilo kontraindikovano propisivanje diklofenaka, kao i bolesnike sa faktorima rizika od KVB, kojima se diklofenak mogao propisati uz pojačane mere opreza. Kao izvor podataka o bolesnicima korišćeni su podaci iz informacionog sistema PZZ. Rezultati. U posmatranom periodu, propisivanje sistemskih formulacija diklofenaka, dominatno oralnih, u jačini od 75 mg, povećana je za 36,9% [sa 4,6 definisanih dnevnih doza (DDD)/1 000 stanovnika/dan u 2016., na 6,3 DDD/1 000 stanovnika/dan u 2020. godini]. Zabeležen je trend rasta propisivanja diklofenaka bolesnicima sa KVB, ili onim sa faktorima rizika od KVB, kojima je propisivanje diklofenaka kontraindikovano. Od ukupnog broja bolesnika kojima je tokom 2016, 2017, 2018, 2019. i 2020. godine bio propisan diklofenak, njih 16%, 18%, 24%, 15% i 20%, redom, već je imalo KVB ili neki faktor rizika od KVB. Najviše (39,7%) KV bolesnika, kojima je bila kontraindikovana primena diklofenaka, imalo je ishemijsku bolest srca i njima je bilo propisano 40,7% od ukupno propisane količine diklofenaka za grupu KV bolesnika (izraženo u DDD/1 000 stanovnika/dan za dati lek). Najviše (77,4%) KV bolesnika kojima se lek mogao propisati, ali uz pojačane mere opreza, imalo je hipertenziju i njima je bilo propisano 77,2% ukupno propisane količine diklofenaka za grupu KV bolesnika (izraženo u DDD/1 000 stanovnika/dan za dati lek). Zaključak. Uprkos preduzetim regulatornim merama, čiji je cilj bezbednija primena sistemskih formulacija diklofenaka, bolesnicima sa KVB ili visokim rizikom od razvoja KVB se i dalje široko propisuje ovaj lek na nivou PZZ u CG, čak i u slučajevima koji predstavljaju kontraindikaciju za njegovu primenu.
Reference
1. Zhou Y, Boudreau DM, Freedman AN. Trends in the use of aspirin and nonsteroidal anti-inflammatory drugs in the general U.S. population. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2014; 23(1): 43–50.
2. Davis JS, Lee HY, Kim J, Advani SM, Peng HL, Banfield E, et al. Use of non-steroidal anti-inflammatory drugs in US adults: changes over time and by demographic. Open Heart 2017; 4(1): e000550.
3. McGettigan P, Henry D. Use of Non-steroidal Anti-inflammatory Drugs that Elevate Cardiovascular Risk: an Examination of Sales and Essential Medicines Lists in Low-, Middle-, and High-Income Countries. PLoS Med 2013; 10(2): e1001388.
4. Institute for Medicines and Medical Devices. Statistics for the annual consumption of medicines in Montenegro [Internet]. Montenegro: Institute for Medicines and Medical Devices; [accessed 2022 May 5]. Available from: https://cinmed.me/en/humane-medicines/consumption-of-medicines/ (Montenegrin)
5. Agency for Medicinal Products and Medical Devices. Annual Report on Drug Utilisation for 2020 [Internet]. Croatia: Agency for Medicinal Products and Medical Devices; 2020 [accessed 2022 May 5]. Available from: https://www.halmed.hr/en/Novosti-i-edukacije/Publikacije-i-izvjesca/Izvjesca-o-potrosnji-lijekova/ (Croatian)
6. Norwegian Institute of Public Health. Drug Consumption in Norway 2016-2020. Data from Norwegian Drug Wholesales Statistics and the Norwegian Prescription Database [Internet]. Norway: Norwegian Institute of Public Health; 2021 [accessed 2022 May 5]. Available from: https://www.fhi.no/
/>en/publ/2021/drug-consumption-in-norway-2016-2020/
7. European Medicines Agency (EMA). Assessment report for Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs) and cardiovascular risk. Procedure no: EMEA/H/A-5(3)/1319 [Internet]. Amsterdam, NL: European Medicines Agency; 2012 [accessed 2021 December 3]. Available from: https://www.ema.
/>europa.eu/en/documents/referral/assessment-report-article-53-procedure-non-steroidal-anti-inflammatory-drugs-nsaids-cardiovascular_en.pdf
8. European Medicines Agency (EMA). New safety advice for diclofenac – New measures aim to minimise cardiovascular risks [Internet]. Amsterdam, NL: European Medicines Agency; 2013 [accessed 2021 December 25]. Available from: https://www.ema.europa.eu/en/documents/referral/diclofenac-article-31-referral-new-safety-advice-diclofenac_en.pdf
9. European Medicines Agency (EMA). New safety advice for diclofenac – CMDh endorses PRAC recommendation [Internet]. Amsterdam, NL: European Medicines Agency; 2013 [accessed 2021 December 25]. Available from: https://www.ema.
/>europa.eu/en/news/new-safety-advice-diclofenac-cmdh-endo
rses-prac-recommendation#:~:text=The%20CMDh%20agree
d%20with%20the,similar%20precautions%20should%20be%20applied.
10. Institute for Medicines and Medical Devices. Summary of product characteristics. Diclofenac, extended-release tablets, 100 mg, Galenika A.D. Serbia [Internet]. Montenegro: Institute for Medicines and Medical Devices; [accessed 2021 December 20]. Available from: https://cinmed.me/registar-humanih-lijekova/#anchor-id (Montenegrin)
11. Institute for Medicines and Medical Devices. Healthcare professional communication on safety of medicines containing diclofenac [Internet]. Montenegro: Institute for Medicines and Medical Devices; [accessed 2021 November 11]. Available from: https://cinmed.me/registar-humanih-lijekova/#anchor-id (Montenegrin)
12. Institute for Medicines and Medical Devices. Law on Medicines (Official Gazette of Montenegro 80/2020) [Internet]. Montenegro: Institute for Medicines and Medical Devices; 2020 [accessed 2021 November 11]. Available from: https://cinmed.me/wp-content/uploads/2023/01/Law-on-medicines-Official-Gazette-of-Montenegro-080-20-unofficial-translation.pdf
13. Health Insurance Fund of Montenegro. List of Medicines reimbursed by Health Insurance Fund of Montenegro [Internet]. Montenegro: Health Insurance Fund of Montenegro; [accessed 2021 November 11]. Available from: https://fzocg.me/lista-ljekova/ (Montenegrin)
14. European Medicines Agency (EMA). Guideline on good pharmacovigilance practices (GVP). Module VIII – Post-authorisation safety studies (Rev 3) [Internet]. Amsterdam, NL: European Medicines Agency; 2017 [accessed 2021 December 20]. Available from: https://www.ema.europa.eu/en/documents/scien
/>tific-guideline/guideline-good-pharmacovigilance-practices-gvp-module-viii-post-authorisation-safety-studies-rev-3_en.pdf
15. World Health Organization (WHO). International Classification of Diseases (ICD) 10th Revision [Internet]. Geneva, CH: World Health Organization; 2019 [accessed on 2023 May 19]. Available from: https://icd.who.int/browse10/2019/en
16. WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology. ATC/DDD Index 2016 [Internet]. Oslo, NO: Norwegian Institute of Public Health; 2016 [accessed on 2023 May 19]. Available from: http://www.whocc.no/atc_ddd_index/
17. Morales DR, Morant SV, MacDonald TM, Hallas J, Ernst MT, Pottegard A, et al. Impact of EU regulatory label changes for diclofenac in people with cardiovascular disease in four countries: Interrupted time series regression analysis. Br J Clin Pharmacol 2021; 87(3): 1129–40.
18. Scholle O, Kollhorst B, Haug U. Are prescribers not aware of cardiovascular contraindications for diclofenac? A claims data analysis. J Intern Med 2020; 287(2): 171–9.
19. Kasciuškevičiūtė S, Gumbrevičius G, Vendzelytė A, Ščiupokas A, Petrikonis K, Kaduševičius E. Impact of the World Health Organization pain treatment guidelines and the European medicines agency safety recommendations on nonsteroidal anti-inflammatory drug use in Lithuania: an observational study. Medicina (Kaunas) 2018; 54(2): 30.
20. Schmidt M, Pedersen L, Sørensen HT. The Danish civil registration system as a tool in epidemiology. Eur J Epidemiol 2014; 29(8): 541–9.
21. Schmidt M, Schmidt SA, Sandegaard JL, Ehrenstein V, Pedersen L, Sørensen HT. The Danish National Patient Registry: a review of content, data quality, and research potential. Clin Epidemiol 2015; 7: 449–90.
22. Pottegård A, Schmidt SAJ, Wallach-Kildemoes H, Sørensen HT, Hallas J, Schmidt M. Data resource profile: the Danish National Prescription Registry. Int J Epidemiol 2017; 46(3): 798–798f.
23. Penning-van Beest FJ, Termorshuizen F, Goettsch WG, Klungel OH, Kastelein JJ, Herings RM. Adherence to evidence-based statin guidelines reduces the risk of hospitalizations for acute myocardial infarction by 40%: a cohort study. Eur Heart J 2007; 28(2): 154–9.
24. Herrett E, Gallagher AM, Bhaskaran K, Forbes H, Mathur R, van Staa T, et al. Data resource profile: clinical practice research datalink (CPRD). Int J Epidemiol 2015; 44(3): 827–36.
25. Alvarez-Madrazo S, McTaggart S, Nangle C, Nicholson E, Bennie M. Data resource profile: the Scottish National Prescribing Information System (PIS). Int J Epidemiol 2016; 45(3): 714–715f.
26. Schmidt M, Hallas J, Friis S. Potential of prescription registries to capture individual-level use of aspirin and other nonsteroidal anti-inflammatory drugs in Denmark: trends in utilization 1999-2011. Clin Epidemiol 2014; 6: 155–68.
27. European Medicines Agency (EMA). Important Medical Event List [Internet]. Amsterdam, NL: European Medicines Agency; [accessed 2022 August 10]. Available from: https://www.ema.europa.eu/en/human-regulatory/research- style="letter-spacing: -.1pt;">development/pharmacovigilance/eudravigilance/eudravigilance-system-overview
28. Institute for Medicines and Medical Devices. Rulebook on the form and content of a prescription, criteria for classification of medicines, as well as the manner of prescribing and dispensing medicines (Official Gazette of Montenegro 34/2015, 36/2016 and 59/2017) [Internet]. Montenegro: Institute for Medicines and Medical Devices; [accessed 2022 August 10]. Available from: https://cinmed.me/wpcontent/uploads/2023/01/Rule
/>bookontheformandcontentofaprescriptioncriteriaforclassificationofmedicinesaswellasthemannerofprescribinganddispensingmedicines.pdf
