Unos natrijuma i nutritivni izvori natrijuma u uzorku studenata iz Novog Sada, Srbija

  • Jelena Jovičić-Bata Department of Pharmacy, Faculty of Medicine, University of Novi Sad, Novi Sad, Serbia
  • Maja Grujičić Department of General Education Subjects, Faculty of Medicine, University of Novi Sad, Novi Sad, Serbia
  • Slavica Rađen Medical Faculty of the Military Medical Academy, University of Defence, Belgrade, Serbia
  • Budimka Novaković Department of Pharmacy, Faculty of Medicine, University of Novi Sad, Novi Sad, Serbia
Ključne reči: sodium, dietary||, ||natrijum, unos hranom, risk factors||, ||faktori rizika, students||, ||studenti, serbia||, ||srbija, food habits||, ||ishrana, navike,

Sažetak


Uvod/Cilj. Podaci o unosu natrijuma i izvorima natrijuma u ishrani stanovništva Srbije su ograničeni. Cilj ovog istraživanja bio je da se proceni unos natrijuma i da se identifikuju izvori natrijuma zastupljeni u ishrani studenata Univerziteta u Novom Sadu. Metode. Studenti su popunili upitnik kojim su prikupljeni opšti podaci (pol, uzrast, pohađani fakultet), a potom i anketu ishrane po sećanju za 24 časa. Unos natrijuma izračunat je na osnovu podataka iz ankete ishrane i podataka o sadržaju natrijuma u konzumiranim namirnicama. Izračunat je i doprinos različitih grupa namirnica, kao i doprinos pojedinih namirnica ukupnom unosu natrijuma. Rezultati. Prosečni procenjeni unos natrijuma među studentima bio je 3 938,5 ± 1 708,1 mg/danu. Od ukupnog broja, 89,1% ispitanika unosilo je više natrijuma od preporučene količine. Natrijum u ishrani studenata u najvećem procentu poticao je iz industrijski prerađenih namirnica (78,9% ukupnog unosa natrijuma). Grupe namirnica koje najviše doprinose ukupnom unosu natrijuma među studentima bile su meso i proizvodi od mesa (21,7%) i žitarice i proizvodi od žitarica (18,6%). Hleb i drugi pekarski proizvodi bili su odgovorni za 13,1% ukupnog unosa natrijuma. Zaključak. Visok unos natrijuma među studentima Univerziteta u Novom Sadu predstavlja faktor rizika od razvoja hipertenzije. Industrijski prerađene namirnice sa visokim sadržajem natrijuma, poput hleba i drugih pekarskih proizvoda, trebalo bi reformulisati. Potrebno je sprovesti obrazovne i promotivne aktivnosti kako bi se unos natrijuma u studentskoj populaciji Univerziteta u Novom Sadu smanjio.

Biografije autora

Jelena Jovičić-Bata, Department of Pharmacy, Faculty of Medicine, University of Novi Sad, Novi Sad, Serbia
Department of Pharmacy, Faculty of Medicine, University of Novi Sad
Assistant professor
Maja Grujičić, Department of General Education Subjects, Faculty of Medicine, University of Novi Sad, Novi Sad, Serbia
Department of General Education Subjects, Faculty of Medicine, University of Novi Sad
Teaching assistant
Slavica Rađen, Medical Faculty of the Military Medical Academy, University of Defence, Belgrade, Serbia
Associate professor
Budimka Novaković, Department of Pharmacy, Faculty of Medicine, University of Novi Sad, Novi Sad, Serbia
Department of Pharmacy, Faculty of Medicine, University of Novi Sad
Full professor

Reference

World Health Organization. Global health risks: Mortality and burden of disease attributable to selected major risks. Geneva: World Health Organization; 2009.

World Health Organization. Global status report on noncommu-nicable diseases 2010. Geneva: World Health Organization; 2011.

World Health Organization. Global Atlas on cardiovascular diseases prevention and control Geneva: World Health Organization; 2011.

World Health Organization. Guideline: Sodium intake for adults and children. Geneva: World Health Organization; 2012.

Brinsden HC, Farrand CE. Reducing salt; preventing stroke. Nutr Bull 2012; 37(1): 57−63.

Brown IJ, Tzoulaki I, Candeias V, Elliott P. Salt intakes around the world: implications for public health. Int J Epidemiol 2009; 38(3): 791−813.

Mattes RD, Donnelly D. Relative contributions of dietary sodium sources. J Am Coll Nutr 1991; 10(4): 383−93.

Sanchez-Castillo CP, Warrender S, Whitehead TP, James WP. An assessment of the sources of dietary salt in a British population. Clin Sci 1987; 72(1): 95−102.

Ministry of Health, Republic of Serbia. Health examination study of the population of Serbia, 2006. Basic results. Belgrade: Ministry of Health, Republic of Serbia; 2007. (Serbian)

Novaković B, Božić D. Diabetes, obesity and hypertension in Vojvodina. Novi Sad: School of Medicine of the University of Novi. Sad; 2004. (Serbian)

National Center for Health Statistics. NHANES 2002 MEC in-person dietary interviewers procedure manual. Available from: http://www.cdc.gov/nchs/data/nhanes/nhanes_01_02/dietary_year_3.pdf. [accessed 2007 November 12].

Szponar L, Wolnicka K, Rychlik E. Album of photographs of food products and dishes. Warszawa , Poland: National Food and Nutrition Institute; 2000. (Polish)

Institute for Medical Research. Serbian food and nutrition database [Internet]. 2007. Available from: http://www.serbianfood.info/.

Food Research Institute. Slovak Food Composition Data Bank (SFCDB): Online food composition database. 2010. [Internet]. [last update 2013 November]. Available from: http://www.pbd-online.sk/en.

Centre for Food Composition Database. On-line Czech Food Composition Database, Version 2. 11 [Internet]. 2012. 2011. Available from: http://www.czfcdb.cz/en/.

Institute of Medicine. Strategies to reduce sodium intake in the United States. Washington, DC: The National Academies Press; 2010.

Moshfegh AJ, Holden JM, Cogswell ME, Kuklina EV, Patel SM, Gunn JP, et al. Vital signs: food categories contributing the most to sodium consumption - United States, 2007-2008. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2012; 61(5): 92−8.

Directorate-General Health and Consumers. Implementation of the EU Salt Reduction Framework. Results of member states survey. Luxembourg: Publications Office of the European Union; 2012.

Ribič CH, Zakotnik JM, Vertnik L, Vegnuti M, Cappuccio FP. Salt intake of the Slovene population assessed by 24 h urinary sodium excretion. Public Health Nutr 2010; 13(11): 1803−9.

Jelaković B, Premužić V, Čvorišćec D, Erceg I, Fuček M, Jelaković A, et al. Salt mapping in Croatia. Croatian Action on Salt and Health (CRASH). Kidney Blood Press Res 2009; 32(5): 323.

Xu J, Wang M, Chen Y, Zhen B, Li J, Luan W, et al. Estimation of salt intake by 24-hour urinary sodium excretion: a cross-sectional study in Yantai, China. BMC Public Health 2014; 14(1): 136.

Mozaffarian D, Fahimi S, Singh GM, Micha R, Khatibzadeh S, En-gell RE, et al. Global Sodium Consumption and Death from Cardiovascular Causes. New Engl J Med 2014; 371(7): 624−34.

Hendriksen MA, van Raaij JM, Geleijnse JM, Wilson-van dC, Ocké MC, van der Daphne L. Monitoring salt and iodine intakes in Dutch adults between 2006 and 2010 using 24 h urinary so-dium and iodine excretions. Public Health Nutr 2014; 17(7): 1431−8.

Zhang J, Yan L, Tang J, Ma J, Guo L, Zhao W, et al. Estimating daily salt intake based on 24 h urinary sodium excretion in adults aged 18-69 years in Shandong, China. BMJ Open. 2014; 4(7): e005089.

Intersalt Cooperative Research Group. Intersalt: an international study of electrolyte excretion and blood pressure. Results for 24 hour urinary sodium and potassium excretion. BMJ 1988; 297(6644): 319−28.

Anderson CA, Appel LJ, Okuda N, Brown IJ, Chan Q, Zhao L, et al. Dietary sources of sodium in China, Japan, the United Kingdom, and the United States, women and men aged 40 to 59 years: the INTERMAP study. J Am Diet Assoc 2010; 110(5): 736−45.

Zhou BF, Stamler J, Dennis B, Moag-Stahlberg A, Okuda N, Robertson C, et al. Nutrient intakes of middle-aged men and women in China, Japan, United Kingdom, and United States in the late 1990s: the INTERMAP study. J Hum Hypertens 2003; 17(9): 623−30.

Trajković-Pavlović LJ, Novaković B, Dragnić NR, Torović LJ. Salt content in meals of boarding schools and students' restaurants in Novi Sad. HealthMed 2010; 4(1): 45−51.

Popkin BM, Adair LS, Ng SW. Global nutrition transition and the pandemic of obesity in developing countries. Nutr Rev 2012; 70(1): 3−21.

European Commission. Collated information on salt re-duction in the EU (draft). 2008. Available from: ec.europa.eu/health/.../compilation_salt_en.pdf

Keogh JB, Lange K, Hogarth R, Clifton PM. Foods contributing to sodium intake and urinary sodium excretion in a group of Australian women. Public Health Nutr 2013; 16(10): 1837−42.

Mugavero K, Losby JL, Gunn JP, Levings JL, Lane RI. Reducing Sodium Intake at the Community Level: The Sodium Reduc-tion in Communities Program. Prev Chronic Dis 2012; 9: 120081.

European Commission. EU framework for national salt initia-tives. 2012. Available from: http://ec.europa.eu/health/archive/ph_determinants/life_style/nutrition/documents/salt_initiiniti.pdf.

Jelaković B, Kaić-Rak A, Milicić D, Premuzić V, Skupnjak B, Reiner Z. Less salt-more health. Croatian action on salt and health (CRASH). Lijec Vjesn 2009; 131(3−4): 87−92. (Croatian)

National programme for prevention, medical treatment and control of cardiovascular diseases in Serbia until 2020. Official Gazette of the Republic of Serbia 2010; 5(110): 1266.

Objavljeno
2017/03/20
Broj časopisa
Rubrika
Originalni članak