Uticaj aktivnosti bolesti na funkcijski status bolesnika sa reumatoidnim artritisom
Sažetak
Uvod/Cilj. Progresivne erozivne promene hrskavice i kosti u reumatoidnom artritisu (RA) u krajnjem ishodu dovode do deformacije zglobova i invalidnosti koja može biti rana, teška i trajna. Posledično dolazi do smanjenja funkcijske sposobnosti i kvaliteta života. Cilj rada bio je ispitati uticaj aktivnosti bolesti na funkcijski status bolesnika sa RA. Metode. Prospektivnim ispitivanjem obuhvaćeno je 74 bolesnika sa RA, lečenih bolnički u Klinici za reumatologiju Instituta „Niška Banja“. Procena funkcijskog statusa (sposobnosti) merena je upitnikom Health Assessment Questionnaire (HAQ), koji su bolesnici samostalno popunjavali (Health Assessment Questionnaire sa vrednostima od 0-3), a zatim su podeljeni u 3 grupe: grupa I sa vrednostima HAQ 0,125–1,000; grupa II sa vrednostima HAQ 1,125–2,000 i grupa III sa vrednostima HAQ od 2,125–3,000. Aktivnost bolesti procenjivana je indeksom aktivnosti bolesti (Disease Activity Score – DAS28). Analiziran je i uticaj brzine sedimentacije eritrocita (SE), pozitivnosti IgM reumatoidnog faktora (RF) i C-reaktivnog proteina (CRP), godina života i trajanja bolesti. Rezultati. Bolesnici koji su imali najteže funkcijsko oštećenje procenjeno HAQ-om (grupa III) imali su najviše vrednosti DAS28 SE (7,4 ± 0,8) u odnosu na grupu II (6,5 ± 1,2) i grupu I (3,4 ± 1,2), kao i najviše vrednosti DAS28 CRP (7, 1 ± 0,8) u odnosu na grupu II (6,7 ± 0,8) i grupu I (3,6 ± 0,4). Ispitanici grupe III imali su statistički značajno češće pozitivan IgM RF i CRP, višu vrednost SE, u odnosu na ispitanike sa manjim i umerenim funkcijskim oštećenjem. U univarijantnom logističkom modelu, ispitivani parametri DAS28 SE, DAS28 CRP, SE, RF i CRP predstavljali su značajne prediktore funkcijske nesposobnosti. Najznačajnije faktore koji povećavaju šansu da ispitanik ima najteže funkcijsko oštećenje predstavljali su DAS28 SE i to 5,5 puta (OR = 5,450, 95% CI = 3,211–7,690, p = 0.001), DAS28 CRP 5,1 puta (OR = 5,111, 95% CI = 2,123–10,636, p < 0,01), i prisustvo povišenog CRP-a (OR = 5,219, 95% CI = 1,305–18,231, p = 0,019) 5,2 puta. Zaključak. Funkcijski status procenjen upitnikom HAQ pokazao se kao standard pri oceni reumatoidnog artritisa zbog praktičnosti i dobre korelacije sa parametrima aktivnosti bolesti, gde su se kao najznačajniji faktori izdvojili indeks aktivnosti bolesti DAS28 SE, DAS28 CRP prisustvo CRP.
Reference
Marković Z. Rheumatoid arthritis. In: Ilić S, editor. Internal medicine. Niš: Faculty of Medicine University of Niš; 2009. p. 1018−28. (Serbian)
Welsing PM, van Gestel AM, Swinkels HL, Kiemeney LA, van Riel PL. The relationship between disease activity, joint destruction, and functional capacity over the course of rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 2001; 44(9): 2009−17.
Radunović G. Monitoring of disease activity in patients with rheumatoid arthritis. Acta Rheumatologica Belgradensia 2008; 38(Suppl 2): 30−5. (Serbian)
Ward MM. Clinical and laboratory measures. In: St Clair EW, Pisetsky DS, Haynes BF. Rheumatoid arthritis. 1st ed. Philadel-phia: Lippincott Williams & Wilkins; 2004. p. 51−63.
van Riel PL, van Gestel AM. Clinical outcomes measures in rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 2000; 59(Suppl 1): 28−31.
Smolen JS, Breedveld FC, Schiff MH, Kalden JR, Emery P, Eberl G, et al. A simplified disease activity index for rheumatoid arthritis for use in clinical practice. Rheumatology 2003; 42(2): 244−57.
Wolfe F. A reappraisal of HAQ disability in rheumatoid arthri-tis. Arthritis Rheum 2000; 43(12): 2751−61.
Sherrer YS, Bloch DA, Mitchell DM, Young DY, Fries JF. The de-velopment of disability in rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 1986; 29(4): 494−500.
Drossaers-Bakker KW, de Buck M, van Zeben D, Zwinderman AH, Breedveld FC, Hazes JM. Long-term course and outcome of functional capacity in rheumatoid arthritis: the effect of disease activity and radiologic damage over time. Arthritis Rheum 1999; 42(9): 1854−60.
Combe B, Cantagrel A, Goupille P, Bozonnat MC, Sibilia J, Eliaou J, et al. Predictive factors of 5-year health assessment question-naire disability in early. J Rheumatol 2003; 30(11): 2344−9.
Courvoisier N, Dougados M, Cantagrel A, Goupille P, Meyer O, Sibilia J, et al. Prognostic factors of 10-year radiographic outcome in early rheumatoid arthritis: a prospective study. Arthritis Res Ther 2008; 10(5): R106.
Young A, Dixey J, Cox N, Davies P, Devlin J, Emery P, et al. How does functional disability in early rheumatoid arthritis (RA) af-fect patients and their lives?, Results of 5 years follow-up in 732 patients from the early RA Study (ERAS). Rheumatology (Oxford) 2000; 39(6): 603−11.
Sokka T, Krishnan E, Häkkinen A, Hannonen P. Functional disa-bility in rheumatoid arthritis patients compared with a com-munity population in Finland. Arthritis Rheum 2003; 48(1): 59−63.
Scott DL, Pugner K, Kaarela K, Doyle DV, Woolf A, Holmes J, et al. The links between joint damage and disability in rheumatoid arthritis. Rheumatology 2000; 39(2): 122−32.
Smedstad LM, Moum T, Guillemin F, Kvien TK, Finch MB, Suur-meijer TP, et al. Correlates of functional disability in early rheumatoid arthritis: a cross-sectional study of 706 patients in four European countries. Br J Rheumatol 1996; 35(8): 746−51.
Jovanović J. Modern diagnostics and the assessment of functional ability of the knee with rheumatoid arthritis [thesis]. Niš: Faculty of Medicine University of Niš; 2005. (Serbian)
