Faktori rizika sa najvećim uticajem na maternalni morbiditet kod žena sa dva ili više ponovljenih carskih rezova
Sažetak
Uvod/Cilj. Maternalni morbiditet se definiše kao svako stanje koje se pripisuje ili je otežano trudnoćom i porođajem i ima negativan uticaj na blagostanje žene. Poslednjih godina može se uočiti rastuća tendencija stope carskih rezova širom sveta. Cilj rada bio je procena faktora koji najviše utiču na maternalni morbiditet kod žena koje su imale dva ili više carskih rezova. Metode. Retrospektivnom studijom obuhvaćene su žene sa jednoplodnom, terminskom trudnoćom posle 2 ili više carskih rezova u desetogodišnjem periodu (1. 1. 2004 − 31. 12. 2013) na Univerzitetskoj ginekološko-akuserškoj klinici “Narodni front”. Iz protokola i istorija porođaja dobijeni su podaci o intraoperativnim i ranim postoperativnim komplikacijama u odnosu na gestacijsku starost na porođaju, broj prethodnih carskih rezova i hitnost operacije. Rezultati. Ulazne kriterijume ispunila je 551 žena. Sa navršenih 37 nedelja gestacije završeno je 14,1% trudnoća, sa 38 nedelja gestacije 45,2%, a posle navršenih 39 nedelja gestacije 40,7% trudnoće. Žene mlađe od 35 godina značajno češće su porađane posle 39. nedelje nego žene starije od 35 godina (69,2% vs 30,8%, p < 0,05). Ukupna incidencija svih maternalnih komplikacija u ispitivanoj grupi iznosila je 16,5%. Nije bilo statistički značajne razlike u morbiditetu u odnosu na gestacijske nedelje u vreme porođaja. Žene sa trećim carskim rezom imale su značajno ređe komplikacije u odnosu na žene sa četvrtim ili više carskih rezova (10,4% vs 66,7%, p < 0,05), a najčešće komplikacije bile su: dehiscencija ožiljka, prisustvo adhezija, transfuzije krvi i prijem na intenzivnu negu (p < 0,05). Elektivni carski rez bio je udružen sa značajno manje komplikacija nego hitni carski rez (12,9% vs 27,3%, p < 0,05). Zaključak. Završavanje trudnoće pre navršenih 39 nedelja ne snižava značajno maternalni morbiditet. Faktori sa značajnim uticajem na zdravlje majke su broj prethodnih carskih rezova (≥ 3) i hitnost operacije. Trudnice bi trebalo informisati o potencijalnim rizicima po njihovo zdravlje koji se dramatično povećavaju sa brojem carskih rezova, posebno kada se posle prvog carskog reza donosi odluka o ponovnoj operaciji ili probnom vaginalnom porođaju.
Reference
Hamilton BE, Martin JA, Ventura SJ. Births: preliminary data for 2011. Natl Vital Stat Rep 2012; 61(5): 1−18.
Marshall NE, Fu R, Guise J. Impact of multiple cesarean delive-ries on maternal morbidity: a systematic review. Am J Obstet Gynecol 2011; 205(3): 262.e1−8.
Hernandez JS, Wendel GD, Sheffield JS. Trends in emergency pe-ripartum hysterectomy at a single institution: 1988-2009. Am J Perinatol 2013; 30(5): 365−70.
Mankuta D, Mansour M, Alon SA. Maternal and fetal morbidity due to abdominal adhesions after repeated cesarean section. Abstract No 792. Am J Obstet Gynecol 2013; 208(1 Suppl): S332.
Zanardo V, Simbi AK, Franzoi M, Soldà G, Salvadori A, Trevisanuto D. Neonatal respiratory morbidity risk and mode of delivery at term: influence of timing of elective caesarean delivery. Acta Paediatr 2004; 93(5): 643−7.
Hansen AK, Wisborg K, Uldbjerg N, Henriksen TB. Risk of respi-ratory morbidity in term infants delivered by elective caesarean section: cohort study. BMJ 2008; 336(7635): 85−7.
Tita AT, Landon MB, Spong CY, Lai Y, Leveno KJ, Varner MW, et al. Timing of elective repeat cesarean delivery at term and neonatal outcomes. N Eng J Med 2009; 360(2): 111−20.
Hansen AK, Wisborg K, Uldbjerg N, Henriksen TB. Elective caesa-rean section and respiratory morbidity in the term and near-term neonate. Acta Obstet Gynecol Scand 2007; 86(4): 389−94.
Salim R, Zafran N, Shalev E. Timing of elective repeat cesarean delivery at term. N Eng J Med 2009; 360(15): 1570; author re-ply 1570−1.
Clark SL, Miller DD, Belfort MA, Dildy GA, Frye DK, Meyers JA. Neonatal and maternal outcomes associated with elective term delivery. Am J Obstet Gynecol 2009; 200(2): 156−9.
Mohammed AF, Bayo AI, Abu-Jubara MF. Timing of elective re-peated cesarean delivery in patients with previous two or more cesarean section. J Matern Fetal Neonatal Med 2013; 26(1): 10−2.
Melamed N, Hadar E, Keidar L, Peled Y, Wiznitzer A, Yogev Y. Timing of planned repeat cesarean delivery after two or more previous cesarean sections-risk for unplanned cesarean deli-very and pregnancy outcome. J Matern Fetal Neonatal Med 2014; 27(5): 431−8.
Tita AT, Lai Y, Landon MB, Spong CY, Leveno KJ, Varner MW, et al. Timing of Elective Repeat Cesarean Delivery at Term and Maternal Perioperative Outcomes. Obstet Gynecol 2011; 117(2 Pt 1): 280−6.
Nisenblat V, Barak S, Griness OB, Degani S, Ohel G, Gonen R. Maternal complications associated with multiple cesarean deli-veries. Obstet Gynecol 2006; 108(1): 21−6.
Sobande A, Eskandar M. Multiple repeat caesarean sections: complications and outcomes. J Obstet Gynaecol Can 2006; 28(3): 193−7.
Cook JR, Knight M, Dhanjal MK. Multiple repeat caesarean sec-tion in the UK: incidence and consequences to mother and child. A national, prospective cohort study-authors' reply. BJOG 2013; 120(9): 1155.
Spong CY, Landon MB, Gilbert S, Rouse DJ, Leveno KJ, Varner MW, et al. Risk of uterine rupture and adverse perinatal out-come at term after cesarean delivery. Obstet Gynecol 2007; 110(4): 801−7.
Kirkinen P. Multiple caesarean sections: outcomes and compli-cations. Br J Obstet Gynaecol 1988; 95(8): 778−82.
Rashid M, Rashid RS. Higher order repeat caesarean sections: how safe are five or more. BJOG 2004; 111(10): 1090−4.
Juntunen K, Mäkäräinen L, Kirkinen P. Outcome after a high number (4-10) of repeated caesarean sections. BJOG 2004; 111(6): 561−3.
Silver RM, Landon MB, Rouse DJ, Leveno KJ, Spong CY, Thom EA, et al. Maternal morbidity associated with multiple repeat cesarean deliveries. Obstet Gynecol 2006; 107(6): 1226−32.
Salim R, Shalev E. Health implications resulting from the timing of elective cesarean delivery. Reprod Biol Endocrinol 2010; 8: 68−74.
Rahman MS, Gasem T, Al Suleiman SA, Al Jama FE, Burshaid S, Rahman J. Bladder injuries during cesarean section in a Univer-sity Hospital: a 25-year review. Arch Gynecol Obstet 2009; 279(3): 349−52.
Bergholt T, Stenderup JK, Vedsted-Jakobsen A, Helm P, Lenstrup C. Intraoperative surgical complication during cesarean section: an observational study of the incidence and risk factors. Acta Obstet Gynecol Scand 2003; 82(3): 51−6.
American College of Obstetricians and Gynecologists. ACOG Com-mittee Opinion No. 394, December 2007. Cesarean delivery on maternal request. Obstet Gynecol 2007; 110(6): 1501.