Arhitekta Janko Šafarik i njegov beogradski opus (1911-1932)
Sažetak
Predmet istraživanja predstavlјenog u ovom radu je beogradski opus arhitekte Janka Šafarika (1882–1949). Istraživanje je prvenstveno bazirano na primarnim izvorima, poput dokumentacije sačuvane u Istorijskom arhivu Beograda, Muzeju grada Beograda, Vojnom arhivu i arhivi Tehničkog univerziteta u Drezdenu. Iako Šafarik i njegov arhitektonski opus nisu sveobuhvatno obrađeni u ranije publikovanim radovima, u jednom broju njih su predstavlјeni značajni podaci vezani za pojedine segmente njegove delatnosti, pa su oni takođe razmatrani u ovom istraživanju. Predstavlјeni su biografski podaci arhitekte, a zatim i njegov beogradski opus, koji je hronološki podelјen na onaj nastao pre i posle Prvog svetskog rata. Najviše pažnje je posvećeno najplodnijem periodu njegovog stvaralaštva, trećoj deceniji 20. veka, kada je radio u Tehničkom birou i preduzeću „Feniks”. U radu su razmatrani svi projekti čija je atribucija potvrđena uvidom u raspoloživu arhivsku građu, bez obzira na to da li su realizovani ili ne. Kroz njihovu analizu se došlo do zaklјučka da Šafarik nije pripadao grupi arhitekata koji su tražili svoj jedinstveni arhitektonski izraz, niti onima koji su dominantno bili opredelјeni za jedan stilski pravac, već da su se u njegovom opusu smenjivali različiti pristupi, uglavnom u skladu sa opredelјenjem koje je bilo dominantno u trenutku nastanka svakog pojedinačnog projekta.
Reference
Bajalović, Đ. 1932. Ka starom srpskom stilu... Beogradske opštinske novine, 12, 766–769.
Banković, A. 2018. Zbirka za arhitekturu i urbanizam Muzeja grada Beograda: istorijat, sadržaj i procesi muzealizacije. Godišnjak grada Beograda, LXV, 151–186.
Đurić-Zamolo, D. 1980. Beograd 1898–1914. Iz arhive Građevinskog odbora. Beograd: Muzej grada Beograda.
Ignjatović, A. 2007. Jugoslovenstvo u arhitekturi 1904–1941. Beograd: Građevinska knjiga.
Ignjatović, A. 2006. Dom udruženja jugoslovenskih inženjera i arhitekata u Beogradu, Nasleđe, VII, 87–118.
Ilijevski, A. 2021. Humanitarna kriza i tehnička elita: srpski arhitekti u Prvom svetskom ratu. U: Kadijević, A. ur. 2021. Kulturna baština i kriza: heritološki i arhitektonski aspekt. Beograd: Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu, 115–132.
Jovanović, D., Đurđević M., Kadijević. A., Mitrović, G., Radovanović D. 1989. Dom beogradskih graditelja. U: Radojković, B. ur. 2021. 15. Salon arhitekture. Beograd: Muzej primenjene umetnosti, 16–27.
Kadijević, A. 1997. Jedan vek traženja nacionalnog stila u srpskoj arhitekturi (sredina XIX – sredina XX veka). Beograd: Građevinska knjiga.
Kadijević, A. 2016. Srpska arhitektura u 1926. godini – između kontinuiteta i reforme. Zbornik seminara za studije moderne umetnosti Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, 12, 99–120.
Kojić, B. 1979. Društveni uslovi razvitka arhitektonske struke u Beogradu 1920–1940. godine. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti.
Manević, Z. 1999. Janko Šafarik. U: Manević, Z. ur. 1999. Leksikon srpskih arhitekata 19. i 20 veka. Beograd: Građevinska knjiga, 186.
Manević, Z. 2008. Janko Šafarik. U: Manević, Z. ur. 2008. Leksikon neimara. Beograd: Građevinska knjiga, 377.
Marković I. 2019. Arhitektura ugaonih građevina u Beogradu (1865–2010). Doktorska disertacija. Beograd: Filozofski fakultet.
Miletić-Abramović, Lj. 2002. Arhitektura rezidencija i vila Beograda 1830–2000. Beograd: Karić Fondacija.
Obrenović, V. 2013. Srpska memorijalna arhitektura: 1918–1955. Doktorska disertacija. Beograd: Filozofski fakultet.
Putnik, V. 2010. Folklorizam u arhitekturi Beograda (1918–1950). Godišnjak grada Beograda, LVII, 175–210.
Putnik, V. 2016. Razvoj stambene arhitekture u Beogradu 1926. godine. Zbornik seminara za studije moderne umetnosti Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, 12, 121–136.
Putnik-Prica, V. 2021. Stambena arhitektura Beograda: 1918–1941. Beograd: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.
Radulović, I. 2016. Arhitektura i urbanizam Profesorske kolonije. Master rad. Beograd: Filozofski fakultet.
Roter-Blagojević, M. 2006. Stambena arhitektura Beograda u 19. i početkom 20. veka. Beograd: OrionArt i Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu.
Stojanović S. 1912. Srpski neimar. Beograd.
Šolaja, V. i Magdić, A. 1994. Inženjeri u Knjaževstvu/Kraljevini Srbiji od 1834. godine do završetka Prvog svetskog rata. Beograd: Zajednica tehničkih univerziteta u Beogradu, Muzej nauke i tehnike, Lola institut.
Vasiljević, V. 2006. Senka Egipta. Beograd: Dosije studio.
Vlahović, T. 1989. Vitezovi Karađorđeve zvezde sa mačevima: najhrabriji među hrabrima. Beograd: Tomislav S. Vlahović.
Sva prava zadržana (c) 2023 Arhitektura i urbanizam
Ovaj rad je pod Creative Commons Autorstvo-Deli pod istim uslovima 4.0 međunarodnom licencom.