Botulinski toksin tipa A: osnovni farmakološki profil i terapijska primena
Sažetak
Botulin toksin tipa A (BoNT/A) proizvodi gram-pozitivna anaerobna bakterija Clostridium botulinum i jedan je od najpotentnijih toksina u prirodi, ali i vrlo korisno terapijsko sredstvo kod različitih neuroloških i autonomnih poremećaja. Glavne farmakološke karakteristike BoNT/A su neurospecifičnost, dugotrajno dejstvo i sigurnost. Te su karakteristike utemeljene na njegovom posebnom molekularnom mehanizmu delovanja: nakon specifičnog vezanja za membranu neurona, internalizuje se u citosol, gde specifično cepa jedan od proteina potrebnih za egzocitozu neurotransmitera. Posledična reverzibilna neuroparaliza traje nekoliko meseci i objašnjava dugotrajne kliničke učinke nakon jednokratne lokalne primene toksina. BoNT/A je odobren za primenu u prevenciji hronične migrene, a brojna pretklinička i klinička ispitivanja pokazala su njegov potencijal u ublažavanju drugih hroničnih bolnih stanja. Mnogobrojni podaci iz eksperimentalnih modela bola pokazali su da BoNT/A smanjuje patološku preosetljivost na bol nakon aksonskog transporta u centralni nervni sistem, gde interferira sa složenim procesima centralne senzitizacije. Potrebna su dodatna istraživanja koja bi detaljnije opisala molekularni mehanizam delovanja BoNT/A na bol, kao i posebne farmakokinetičke karakteristike.
- Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga "Creative Commons Attribution licencom" koja omogućava drugima da dele rad, uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.
- Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju članka objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je članak izvorno objavljen u ovom časopisu.
- Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni članak onlajn (npr. u institucionalni repozitorijum ili na svoju internet stranicu) pre ili tokom postupka prijave rukopisa, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog članka (Vidi Efekti otvorenog pristupa).