Biomarkeri statusa vitamina D kod zdravih odraslih osoba: povezanost sa serumskim lipidnim parametrima – pilot studija

  • Aleksandra Zeljković Univerzitet u Beogradu - Farmaceutski fakultet, Katedra za medicinsku biohemiju
  • Sandra Vladimirov Univerzitet u Beogradu - Farmaceutski fakultet, Katedra za medicinsku biohemiju
  • Tamara Gojković Univerzitet u Beogradu - Farmaceutski fakultet, Katedra za medicinsku biohemiju
  • Jelena Vekić Univerzitet u Beogradu - Farmaceutski fakultet, Katedra za medicinsku biohemiju
  • Marija Mihajlović Univerzitet u Beogradu - Farmaceutski fakultet, Katedra za medicinsku biohemiju
  • Vesna Spasojević-Kalimanovska Univerzitet u Beogradu - Farmaceutski fakultet, Katedra za medicinsku biohemiju
DOI: https://doi.org/10.5937/arhfarm72-36020
Ključne reči: biomarkeri statusa vitamina D, 25(OH)D3, 24,25(OH)2D3, VDMR, sdLDL, parametri proširenog lipidnog statusa

Sažetak


Deficijencija vitamina D je jedan od značajnih izazova za zdravstvene sisteme današnjice. Tradicionalno, status vitamina D se procenjuje na osnovu određivanja koncentracije njegovog 25-hidroksi metabolita (25(OH)D), ali novi podaci ukazuju na potencijalni značaj 24,25(OH)2D i odnosa 25(OH)D/24,25(OH)2D (VDMR). Danas je široko prihvaćeno da biološka uloga vitamina D uveliko prevazilazi njegove efekte na koštani promet. Međutim, još uvek nije u potpunosti jasan uticaj vitamina D na energetski metabolizam i izmene lipidnog statusa. U ovom istraživanju ispitivali smo povezanost između statusa vitamina D, procenjenog na osnovu nivoa 25(OH)D3 i 24,25(OH)2D3 koji su određeni metodom tečne hromatografije – tandem masene spektrometrije, te VDMR sa standardnim i novim parametrima lipidnog statusa. Ispitivani analiti određeni su kod 89 zdravih odraslih osoba. Naši rezultati ukazuju na povećan udeo malih gustih LDL čestica (sdLDL) kod osoba sa deficijencijom vitamina D. Koncentracije 25(OH)D i 24,25(OH)2D su bile nezavisno povezane sa relativnim udelom sdLDL (β: -0,410; SE: 0,154; P=0,010; i β: -2,041; SE: 0,969; P=0,039, redom). Uočena je pozitivna korelacija između VDMR i relativnog udela HDL 3a (ρ=0,251; P=0,024). VDMR je snižen kod osoba sa deficijencijom vitamina D (P=0,001), što implicira njegov značaj kao potencijalnog biomarkera. Detaljno ispitivanje novih biomarkera statusa vitamina D i parametara lipidnog profila može biti korisno u proceni individualnog rizika za razvoj kardiometaboličkih poremećaja.

Reference

Holick MF. The vitamin D deficiency pandemic: Approaches for diagnosis, treatment and prevention. Rev Endocr Metab Disord. 2017;18(2):153-165

Lips P, Cashman KD, Lamberg-Allardt C, Bischoff-Ferrari HA, Obermayer-Pietsch B, Bianchi ML, et al. Current vitamin D status in European and Middle East countries and strategies to prevent vitamin D deficiency: a position statement of the European Calcified Tissue Society. Eur J Endocrinol. 2019;180(4):P23-P54.

Zhang R, Naughton DP. Vitamin D in health and disease: current perspectives. Nutr J. 2010;9:65.

Ellison DL, Moran HR. Vitamin D: Vitamin or Hormone? Nurs Clin North Am. 2021;56(1):47-57.

Vekic J, Zeljkovic A, Stefanovic A, Jelic-Ivanovic Z, Spasojevic-Kalimanovska V. Obesity and dyslipidemia. Metabolism. 2019;92:71-81.

Jorde R, Grimnes G. Vitamin D and metabolic health with special reference to the effect of vitamin D on serum lipids. Prog Lipid Res. 2011;50(4):303–312.

Ramasamy I. Update on the laboratory investigation of dyslipidemias. Clin Chim Acta. 2018;479:103-125.

Kaufmann M, Gallagher JC, Peacock M, Schlingmann KP, Konrad M, DeLuca HF, et al. Clinical utility of simultaneous quantitation of 25-hydroxyvitamin D and 24,25-dihydroxyvitamin D by LC-MS/MS involving derivatization with DMEQ-TAD. J Clin Endocrinol Metab. 2014;99(7):2567-74.

Tang JCY, Jackson S, Walsh NP, Greeves J, Fraser WD; Bioanalytical Facility team. The dynamic relationships between the active and catabolic vitamin D metabolites, their ratios, and associations with PTH. Sci Rep. 2019;9(1):6974.

Zeljkovic A, Spasojevic-Kalimanovska V, Vekic J, Jelic-Ivanovic Z, Topic A, Bogavac-Stanojevic N, et al. Does simultaneous determination of LDL and HDL particle size improve prediction of coronary artery disease risk? Clin Exp Med. 2008;8(2):109-16.

Vladimirov S, Zeljković A, Gojković T, Miljković M, Stefanović A, Zeljković D, et al. Associations of cholesterol and vitamin D metabolites with the risk for development of high grade colorectal cancer. J Med Biochem. 2020;39(3):318-327.

Dominguez LJ, Farruggia M, Veronese N, Barbagallo M. Vitamin D Sources, Metabolism, and Deficiency: Available Compounds and Guidelines for Its Treatment. Metabolites. 2021;11(4):255.

Tuckey RC, Cheng CYS, Slominski AT. The serum vitamin D metabolome: What we know and what is still to discover. J Steroid Biochem Mol Biol. 2019;186:4-21.

Herrmann M, Farrell CL, Pusceddu I, Fabregat-Cabello N, Cavalier E. Assessment of vitamin D status - a changing landscape. Clin Chem Lab Med. 2017;55(1):3-26.

Toribio MJ, Priego-Capote F, Pérez-Gómez B, Fernández de Larrea-Baz N, Ruiz-Moreno E, Castelló A, et al. Factors Associated with Serum Vitamin D Metabolites and Vitamin D Metabolite Ratios in Premenopausal Women. Nutrients. 2021;13(11):3747.

Ginsberg C, Katz R, de Boer IH, Kestenbaum BR, Chonchol M, Shlipak MG, et al. The 24,25 to 25-hydroxyvitamin D ratio and fracture risk in older adults: The cardiovascular health study. Bone. 2018;107:124-130.

Istraživanje zdravlja stanovništva Srbije 2019. godine [Internet]. Institut za javno zdravlje “Dr Milan Jovanović Batut”; 2021. Cited: 2022, Feb 4. Available from: https://publikacije.stat.gov.rs/G2021/pdf/G20216003.pdf..

Carrelli A, Bucovsky M, Horst R, Cremers S, Zhang C, Bessler M, et al. Vitamin D Storage in Adipose Tissue of Obese and Normal Weight Women. J Bone Miner Res. 2017;32(2):237-242.

Drincic AT, Armas LA, Van Diest EE, Heaney RP. Volumetric dilution, rather than sequestration best explains the low vitamin D status of obesity. Obesity (Silver Spring). 2012;20(7):1444-8.

Ching S, Kashinkunti S, Niehaus MD, Zinser GM. Mammary adipocytes bioactivate 25-hydroxyvitamin D₃ and signal via vitamin D₃ receptor, modulating mammary epithelial cell growth. J Cell Biochem. 2011;112:3393–405.

Nimitphong H, Holick MF, Fried SK, Lee MJ. 25-hydroxyvitamin D₃ and 1,25-dihydroxyvitamin D₃ promote the differentiation of human subcutaneous preadipocytes. PLoS One. 2012;7:e52171.

Vitezova A, Voortman T, Zillikens MC, Jansen PW, Hofman A, Uitterlinden AG, et al. Bidirectional associations between circulating vitamin D and cholesterol levels: The Rotterdam Study. Maturitas. 2015;82(4):411-7.

Ertugrul DT, Yavuz B, Cil H, Ata N, Akin KO, Kucukazman M, et al. STATIN-D study: comparison of the influences of rosuvastatin and fluvastatin treatment on the levels of 25 hydroxyvitamin D. Cardiovasc Ther. 2011;29(2):146-52.

Chow EC, Magomedova L, Quach HP, Patel R, Durk MR, Fan J, et al. Vitamin D receptor activation down-regulates the small heterodimer partner and increases CYP7A1 to lower cholesterol. Gastroenterology. 2014;146(4):1048-59.

Zhou R, Guo Q, Xiao Y, Guo Q, Huang Y, Li C, et al. Endocrine role of bone in the regulation of energy metabolism. Bone Res. 2021 May 20;9(1):25.

Batacchi Z, Robinson-Cohen C, Hoofnagle AN, Isakova T, Kestenbaum B, Martin KJ, et al. Effects of Vitamin D2 Supplementation on Vitamin D3 Metabolism in Health and CKD. Clin J Am Soc Nephrol. 2017;12(9):1498-1506.

Objavljeno
2022/04/28
Broj časopisa
Vol. 72 Br. Notebook 2 (2022): Arhiv za farmaciju
Rubrika
Originalni naučni rad
Autori koji objavljuju u ovom časopisu pristaju na sledeće uslove:

  1. Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga "Creative Commons Attribution licencom" koja omogućava drugima da dele rad, uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.

  2. Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju članka objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je članak izvorno objavljen u ovom časopisu.

  3. Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni članak onlajn (npr. u institucionalni repozitorijum ili na svoju internet stranicu) pre ili tokom postupka prijave rukopisa, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog članka (Vidi Efekti otvorenog pristupa).