Koncept ekološki prihvatljivih hromatografskih metoda: Studija slučaja na primeru razdvajanja dronedaron hidrohlorida i njegovih degradacionih proizvoda

  • Nevena Djajić Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za analitiku lekova
  • Jovana Krmar Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za analitiku lekova
  • Jevrem Stojanović Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za analitiku lekova
  • Bojana Svrkota Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za analitiku lekova
  • Biljana Otašević Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za analitiku lekova
  • Andjelija Malenović Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za analitiku lekova
  • Ana Protić Univerzitet u Beogradu - Farmaceutski fakultet, Katedra za analitiku lekova
DOI: https://doi.org/10.5937/arhfarm74-49572
Ključne reči: RP-HPLC, MLC, UHPLC, ciklodekstrinom modifikovana HPLC, procena ekološke prihvatljivosti

Sažetak


U poslednje vreme, zabrinutost za negativan uticaj metoda koje se koriste u analitici lekova na životnu sredinu je u značajnom porastu. Reverzno-fazna tečna hromatografija visokih performansi (RP-HPLC) kao dominantno korišćena tehnika u velikoj meri se oslanja na primenu organskih rastvarača, poput acetonitrila, koji je poznat po hromatografskoj efikasnosti, ali i po toksičnosti i zapaljivosti. Kako bi se ovi problemi rešili i zaštitilo zdravlje ljudi i životna sredina, neophodno je upotrebu toksičnih organskih rastvarača svesti na minimum. Cilj ovog istraživanja bio je da preporuči „zelenije“ modifikacije RP-HPLC metoda. Primenom eksperimentalnog dizajna razvijene su metode za razdvajanje dronedaron-hidrohlorida i njegovih degradacionih proizvoda, uključujući micelarnu tečnu hromatografiju (MLC), RP-HPLC metodu modifikovanu β-ciklodekstrinom (CD) i tečnu hromatografiju ultra visokih performansi (UHPLC). Ekološka prihvatljivost ovih metoda je procenjena korišćenjem analitičke eko-skale, indeksa zelene analitičke procedure (GAPI) i pristupa analitičke zelenosti (AGREE). AGREE se izdvojio kao najpogodniji, jer je pokazao najveće razlike između navedenih metoda, kao i uvid u kritične aspekte metoda. UHPLC i β-CD modifikovana RP-HPLC metoda su se pokazale superiornim u odnosu na MLC. Koja metoda će biti metoda izbora zavisi od toga da li se lakoća implementacije ili energetska efikasnost smatraju važnijim kriterijumom.

Reference

Płotka J, Tobiszewski M, Sulej AM, Kupska M, Górecki T, Namieśnik J. Green chromatography. Journal of Chromatography A. 2013 Sep 13;1307:1–20.

Welch CJ, Wu N, Biba M, Hartman R, Brkovic T, Gong X, et al. Greening analytical chromatography. TrAC Trends Anal Chem. 2010 Jul 1;29(7):667–80.

Görög S. The changing face of pharmaceutical analysis. TrAC Trends Anal Chem. 2007 Jan 1;26(1):12–7.

Kazakevich YV, LoBrutto R. HPLC for Pharmaceutical Scientists [Internet]. Wiley; 2007 [cited 2024 Apr 5]. Available from: https://books.google.rs/books?id=csAk-MpeTocC.

Armenta S, Garrigues S, de la Guardia M. Green Analytical Chemistry. TrAC Trends Anal Chem. 2008 Jun 1;27(6):497–511.

Cielecka-Piontek J, Zalewski P, Jelińska A, Garbacki P. UHPLC: The Greening Face of Liquid Chromatography. Chromatographia. 2013 Nov 1;76(21):1429–37.

Yabré M, Ferey L, Somé IT, Gaudin K. Greening Reversed-Phase Liquid Chromatography Methods Using Alternative Solvents for Pharmaceutical Analysis. Molecules. 2018;23(5):1065.

Shaaban H. New insights into liquid chromatography for more eco-friendly analysis of pharmaceuticals. Anal Bioanal Chem. 2016 Oct 1;408(25):6929–44.

Tobiszewski M, Mechlińska A, Namieśnik J. Green analytical chemistry—theory and practice. Chem Soc Rev. 2010;39(8):2869–78.

Ligor M, Studzińska S, Horna A, Buszewski B. Corona-Charged Aerosol Detection: An Analytical Approach. Crit Rev Anal Chem. 2013 May 1;43(2):64–78.

Maljurić N, Otašević B, Golubović J, Krmar J, Zečević M, Protić A. A new strategy for development of eco-friendly RP-HPLC method using Corona Charged Aerosol Detector and its application for simultaneous analysis of risperidone and its related impurities. Microchem J. 2020 Mar 1;153:104394.

Koel M. Do we need Green Analytical Chemistry? Green Chem. 2016;18(4):923–31.

Maljurić N, Golubović J, Otašević B, Zečević M, Protić A. Quantitative structure – retention relationship modeling of selected antipsychotics and their impurities in green liquid chromatography using cyclodextrin mobile phases. Anal Bioanal Chem. 2018 Apr 1;410(10):2533–50.

Chadha R, Bali A, Bansal G. Identification and characterization of stress degradation products of dronedarone hydrochloride employing LC-UV/PDA, LC–MS/TOF and MSn studies. J Pharm Biomed Anal. 2016 Jan 25;118:139–48.

Sahu PK, Ramisetti NR, Cecchi T, Swain S, Patro CS, Panda J. An overview of experimental designs in HPLC method development and validation. J Pharm Biomed Anal. 2018 Jan 5;147:590–611.

Hibbert DB. Experimental design in chromatography: a tutorial review. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci. 2012 Dec 1;910:2–13.

Mohamed D, Fouad M. Application of NEMI, Analytical Eco-Scale and GAPI Tools for Greenness Assessment of Three Developed Chromatographic Methods for Quantification of Sulfadiazine and Trimethoprim in Bovine Meat and Chicken Muscles: Comparison to Greenness Profile of Reported HPLC Methods. Microchem J. 2020 Apr 1;157:104873.

Gałuszka A, Migaszewski ZM, Konieczka P, Namieśnik J. Analytical Eco-Scale for assessing the greenness of analytical procedures. TrAC Trends Anal Chem. 2012 Jul 1;37:61–72.

Płotka-Wasylka J. A new tool for the evaluation of the analytical procedure: Green Analytical Procedure Index. Talanta. 2018 May 1;181:204–9.

Tobiszewski M. Metrics for green analytical chemistry. Anal Methods. 2016;8(15):2993–9.

Pena-Pereira F, Wojnowski W, Tobiszewski M. AGREE—Analytical GREEnness Metric Approach and Software. Anal Chem. 2020 Jul 21;92(14):10076–82.

El-Shaheny RN, El-Maghrabey MH, Belal FF. Micellar Liquid Chromatography from Green Analysis Perspective. 2015;13(1). doi: 10.1515/chem-2015-0101.

Otašević B, Protić A, Golubović J, Zečević M. The application of ecologically acceptable concept in liquid chromatographic method development in drug analyses. Arhiv za farmaciju. 2015;65(3):178–90.

Sljivić J, Protić A, Malenović A, Otašević B, Zečević M. Simple and Efficient Solution for Robustness Testing in Gradient Elution Liquid Chromatographic Methods. Chromatographia. 2018;81(8):1135–45.

Objavljeno
2024/04/28
Broj časopisa
Vol. 74 Br. Notebook 2 (2024): Arhiv za farmaciju
Rubrika
Originalni naučni rad
Autori koji objavljuju u ovom časopisu pristaju na sledeće uslove:

  1. Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga "Creative Commons Attribution licencom" koja omogućava drugima da dele rad, uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.

  2. Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju članka objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je članak izvorno objavljen u ovom časopisu.

  3. Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni članak onlajn (npr. u institucionalni repozitorijum ili na svoju internet stranicu) pre ili tokom postupka prijave rukopisa, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog članka (Vidi Efekti otvorenog pristupa).